Kiệt tác thơ – Kiệt tác nghệ thuật – Kiệt tác tự do
Vâng, bài thơ này vẫn riêng tặng Hoàng Ngọc-Tuấn,
Võ Đình & Nguyên Hưng.
1. Kiệt tác thơ:
Vâng, những kiệt tác thơ được thực hiện hôm nay. Những kiệt tác thơ chỉ là những tác phẩm nghệ thuật mà người ta đặc biệt yêu thích. Thế kỷ hai mươi đã sản xuất rất nhiều kiệt tác thơ. Hai mốt cũng thế. Nước Mỹ [í quên, nước Việt] đương đại đang sản xuất những kiệt tác thơ—một số lượng tác phẩm phồn dật, táo tợn, nhảm nhí & càng lúc càng nhiều, do những nghệ sĩ và thi sĩ sản xuất ở đây, từ trước đến giờ chưa từng có. Chúng ta đừng để bị doạ dẫm bởi những giọng điệu giả vờ có thẩm quyền viết ra những cuốn sách và gọi Kiều [bản này bản kia] là kiệt tác duy nhất. Kiệt tác thơ chỉ là những tác phẩm nghệ thuật được đặc biệt quan tâm đến. Chúng xuất hiện ngay lúc này và chúng đã xuất hiện cách đây 30 chục ngàn năm, cũng thế.
Thằng nào không quan tâm đến kiệt tác thơ thì ngu bỏ mẹ & ráng chịu nhé.
2. Kiệt tác nghệ thuật:
kiệt tác nghệ thuật là một nghịch lý không bị trói buộc bởi các luật tắc. Mọi thứ luật tắc đều luôn luôn bị phá vỡ. Điều này làm rối loạn những đầu óc giáo điều. Những bộ thuật ngữ tiêu chuẩn hoá và những quy định phổ thông về tính cách của các thời đại. Kiệt tác nghệ thuật thì có thể có đấy, nhưng không có luật tắc nào trói buộc những chất liệu dùng để tạo nên một tác phẩm hay tiến trình tư duy làm nẩy sinh ý niệm về tác phẩm ấy. Nó được sáng tạo từ óc tưởng tượng của con người trong mối quan hệ với thời đại của y. Khi tác phẩm nghệ thuật đã hiện diện, nó trở thành truyền thống. Khi nó đang được sáng tạo, nó là một thực thể chưa từng hiện diện bao giờ.
Tôi không có cảm giác về truyền thống. Tôi có cảm giác về những không gian vĩ đại.
Tôi có cảm giác về thời đại của chính tôi. Tôi không dính líu gì đến những thứ khác.
Tôi không thuộc về bất cứ tục lệ nào—bất cứ đảng phái nào—bất cứ tôn giáo nào—bất cứ ý thức hệ nào—bất cứ tổ chức nào. Mẹ kiếp thế, tôi thuộc về tôi.
Tôi có cảm giác về sự tự do nguyên thuỷ và chân diện của mình. Tôi cảm thấy muốn tuyên chiến với những cái đang sắp hàng theo trật tự thương mại: bảo tàng viện, những phê bình gia, những sử gia nghệ thuật, những nhà mỹ học và cái gọi là những lực lượng văn hoá…
Tôi tin rằng thời đại của tôi là thời đại quan trọng nhất trên thế giới. Rằng kiệt tác nghệ thuật của thời đại tôi là nghệ thuật quan trọng nhất. Rằng thứ nghệ thuật trước thời đại tôi không có một đóng góp nào trực tiếp vào óc thẩm mỹ của tôi bởi cái nghệ thuật đó đã là lịch sử, nó giải thích thái độ của quá khứ, chứ không nhất thiết cung ứng những biện pháp cho những vấn đề của tôi hôm nay. Kiệt tác nghệ thuật không ly dị khỏi cuộc sống. Nó mang tính biện chứng. Nó không ngừng đổi thay và lật đổ quá khứ. Nó là một con cặc nứng của hôm nay.
3. Kiệt tác tự do:
Khi tâm trí con người được tự do để xiển dương cảm nhận của chính mình qua một tác phẩm nghệ thuật, thì điều đó đi song song với cuộc cách mạng phá bỏ xiềng xích khỏi thân phận chính mình. Đó là kiệt tác tự do vậy.
Tôi tin rằng nền nghệ thuật đích thực chưa được sinh ra; bởi nền tự do và công bình đích thực chưa được sinh ra.
Tự do chưa sinh ra. Kiệt tác tự do cũng thế.
———–
Nguồn:
Sẽ có bài này, nếu trích & dịch sai bản của David Smith, “Statements, Writings” (1947-1952), trong Cleve Gray (ed.),
David Smith by David Smith
(New York: Holt, Rinehart, and Winston, 1968), 123, 132, 133. Nhan đề bản dịch và các tiểu đề là của người dịch.
{Mời độc giả xem bản của Hoàng Ngọc-Tuấn dịch đúng theo nguyên tác của David Smith: Kiệt tác – Nghệ thuật – Tự do