Lá cách được biết đến là một trong những loại rau thường xuất hiện trong các bữa ăn tại các gia đình Việt. Thế nhưng, ít ai biết rằng nó còn được coi như một vị thuốc quý, chức năng điều trị nhiều loại bệnh cực kỳ hữu hiệu.
Lá cách được biết đến là một trong những loại rau thường xuất hiện trong các bữa ăn tại các gia đình Việt. Thế nhưng, ít ai biết rằng nó còn được coi như một vị thuốc quý, chức năng điều trị nhiều loại bệnh cực kỳ hữu hiệu.
Bài viết này sẽ giúp bạn cùng tìm hiểu chi tiết về lá cách, công dụng, cũng như lưu ý quan trọng trong quá trình sử dụng sao cho đạt hiệu quả như ý. Hãy cùng theo dõi và sẵn sàng trải nghiệm ngay thôi bạn nhé!
Mẹo trị bệnh từ cây lá cách
“Hiện tại, mình đang sinh sống và làm việc tại khu vực thành phố, song từ nhỏ mình đã biết đến loại cây cách. Đó không chỉ là món rau ngon lành, hấp dẫn, mà còn góp phần hỗ trợ điều trị một số bệnh, cực kỳ tốt cho sức khỏe” – Đó là chia sẻ của chị Trúc Mai (Hà Nội).
Chị Mai nghĩ lại, hồi nhỏ rất dễ bị rôm sảy mọi mùa trong năm. Thấy vậy, ông nội chị đã kiếm lá cách về, giã nhuyễn rồi thoa lên người cho chị, chỉ chừng khoảng 30 phút sau là chỗ rôm sảy lặn đi hết. Chị vừa hết ngứa lại vừa ngủ ngon hơn.
Mãi sau này chị còn tìm hiểu thêm nhiều tác dụng của cây lá cách như trị các bệnh liên quan đến tiêu hóa, tiểu tiện khó, đặc biệt phải kể đến việc giải độc, hạ men gan, tham gia quá trình trị xơ gan, viêm gan hay tiểu đường.
Giờ đây, khi đã có gia đình, chị Trúc Mai đã áp dụng thành công bài thuốc đối với người chồng thường xuyên phải tiếp khách và uống bia rượu.
Rất đơn giản, chỉ cần 30g lá cách, 5g đậu đen, 10g cỏ mần trầu, 20g nhân trần, 10g râu ngô đem phơi khô.
Cho vào ấm đun sôi vài phút với lượng nước vừa phải, nên uống khi còn ấm hoặc sau bữa ăn khoảng 30 phút. Bị nhẹ duy trì uống 20 ngày liên tục, nặng kiên trì 1-2 tháng bệnh sẽ thuyên giảm, không còn tái phát.
Lưu ý khi sử dụng cây cách trị bệnh
Ngày nay, bệnh lý về viêm gan, xơ gan đã nổi lên hồi chuông cảnh tỉnh cho những người dùng nhiều bia rượu. Cây cách chính là dược liệu, nguyên liệu cho bài thuốc giải rượu, hiệu quả mà không tốn kém.
Tuy nhiên, dù có tốt đến đâu không có nghĩa là chúng ta phụ thuộc vào nó, kiểu như đã có lá cách rồi thì thoải mái bia rượu.
Với kinh nghiệm dùng lá cách lâu năm, chị Trúc Mai (Hà Nội) khuyên mọi người tuyệt đối không ăn kèm thịt chó, trứng và chuối tiêu.
Nếu phát hiện biểu hiện dị ứng, các dấu hiệu bất thường thì cần đến ngay cơ sở y tế uy tín để được bác sĩ kiểm tra có giải pháp chữa trị phù hợp.
Lá cách là lá gì
Cây lá cách là lá gì có tên khoa học Premna serratifolia L., thuộc họ Cỏ roi ngựa (Verbenaceae), còn được gọi là cây vọng cách, cây bọng cách.
Mọc chủ yếu tại những khu vực bìa rừng, bờ ao, vách núi, thích nghi tốt với vùng nước mặn, ngọt, lợ.
Đặc điểm của cây cách
Cây lá cách thuộc loại thân gỗ, hình dáng nhỏ, độ cao chừng 2-5m, phân nhánh nhiều, đôi khi mọc leo, có gai.
Lá cách có hình dáng, màu sắc khá giống hình trái xoan, chóp lá tù hoặc mũi ngắn, độ dài đến 16cm, rộng chừng 12cm. Rìa lá nguyên, hơi khía răng phần trên, ít lông phía dưới, nhất là các gân. Lá màu xanh nhạt khi còn non và xanh đậm khi về già.
Hoa gồm nhiều hoa kích thước nhỏ, sắc trắng lục xám, họp ở ngọn cây. Quả cây hình trứng hoặc bầu dục, hơi bất cân đối, gốc tròn hoặc hình tim, chín rộ có màu đen, cỡ rộng 3-4 mm, có 4 ô, tại mỗi ô chứa một hạt.
Phần rễ cọc bao gồm một rễ cái, thêm nhiều rễ con xung quanh ăn sâu vào đất.
Phân bố, thu hái và chế biến cây cách
Bắt nguồn từ khu vực châu Á (phát sinh bởi các nước Ấn Độ, Campuchia, Lào, Thái Lan, Việt Nam), cây cách giờ đây đã có mặt cả ở châu Úc, châu Phi cho đến các đảo Thái Bình Dương.
Tại Việt Nam, loại cây này ngoài mọc hoang, người ta còn trồng nơi đồng bằng, vùng núi nhằm mục đích lấy lá làm gia vị hoặc làm thuốc. Thời gian thu hái lá cách quanh năm.
Thành phần hóa học lá cách
Toàn cây cách tỏa mùi khó chịu, riêng phần lá lại có mùi thơm hơi hắc, rễ cây vị đắng, nóng, mùi dễ chịu, chứa tinh dầu thơm và chất màu vàng. Vỏ cây chứa 2 loại alcaloid là ganiarin và premnin.
Công dụng dược lý của cây cách
Kết quả nghiên cứu dược lý chỉ ra rằng, trong cây vọng cách có chứa các chất ganiarin và premnin, chức năng tăng cường thần kinh giao cảm.
Nghĩa là có thể làm co mạch, tăng huyết áp, tiết nước bọt, tăng nhu động ruột, nở đồng tử, nở khí quản… Nhờ vậy, kích thích người dùng có cảm giác ăn ngon miệng hơn, thở tốt, cơ thể mạnh khỏe…
Tác dụng của cây lá cách
Sử dụng lá cách theo y học cổ truyền Đông Nam Á đóng vai trò như bài thuốc trị ho, hỗ trợ tiêu hóa, giải độc, trị kiết lỵ, thấp khớp hiệu quả và lợi sữa. Đặc biệt, các trường hợp như bị chàm, lở loét, mụn nhọt nhanh chóng được làm lành.
Người dân nước Ấn Độ còn dùng lá cách để trị bệnh đau dây thần kinh, sốt xuất huyết cho kết quả tốt. Ngoài ra, họ cũng phát hiện ra công dụng chữa đau bụng, đầy hơi khó tiêu, bệnh sốt.
Trong khi đó, với người Indonesia, lá cách trị đau dạ dày, bệnh gan, dùng làm thuốc hạ nhiệt hiệu quả.
Y học cổ truyền Việt Nam tìm ra những công dụng của cây lá cách tuyệt vời với vị ngọt, tính mát, làm sáng mắt, lợi tiểu, lợi tiêu hóa, mát gan, nâng cao khả năng bảo vệ gan trước tác động gây hại.
Lá cách trị bệnh gì
Cây cách dường như là món quà quý giá được thiên nhiên ban tặng cho con người khi mang đến phép màu nhiệm kỳ. Khi biết tận dụng, sử dụng đúng liều lượng sẽ hữu ích cho mọi người.
1. Trị nhiệt
Những người bị nhiệt ướp thịt bò cùng tỏi để nướng lên, ăn kèm lá cách rất ngon và mát.
2. Chữa lỵ
Chuẩn bị 30g lá cách tươi, giã nát, cho thêm nước sôi để nguội, khuấy đều rồi vắt ước, thêm chút đường dễ uống. Người lớn dùng 30-40ml/ngày, trẻ nhỏ dùng bằng nửa liều người lớn.
3. Trị nhức mỏi
Khi cảm thấy cơ thể nhức mỏi, bạn uống nước lá cách sắc hay dùng làm rau ăn đều được. Có thể kết hợp với hoàng kỳ và thịt heo nấu thành canh ăn rất tốt.
4. Trị kinh nguyệt không đều
Với những chị em thường xuyên lo lắng về vấn đề kinh nguyệt không đều, có thể tìm đến lá cách giống như giải pháp khắc phục đơn giản, hiệu quả.
Vào thời điểm hành kinh đầy phiền phức, bạn chỉ cần nấu nước lá cách uống sẽ góp phần cải thiện tình hình rối loạn.
5. Chữa hậu sản, vàng da
Trường hợp bị hậu sản vàng da, kết hợp lá cách với nhân trần cùng thân và lá cây cối xay, mỗi loại 12g để sắc lấy nước uống.
6. Chữa phong tê, thấp khớp, lợi sữa
Dùng lá cây cách dưới dạng sắc uống mỗi ngày, lượng 30-40g lá tươi hoặc 15-20g rễ.
7. Chữa bệnh gan nhiễm mỡ, kén ăn, đầy bụng
Lá cách được chứng minh là hiệu quả đối với bệnh gan nhiễm mỡ, đầy bụng, kén ăn. Bài thuốc gồm:
- Lấy lá vọng cách làm chủ vị liều lượng 30g
- Nhân trần 20g
- Lá dành dành 20g (dùng vỏ quýt lâu năm 15g nếu đầy bụng)
- Cỏ mần trầu 10g
- Râu ngô 10g
- Đậu đen 5g
Các vị thuốc sao vàng hạ thổ, sắc nước lượng vừa phải, uống ấm trước hoặc sau khi ăn chừng 30 phút.
Bệnh cấp tính uống trong 20 ngày, bệnh mạn tính kiên trì áp dụng 1-3 tháng bệnh sẽ khỏi, không tái phát.
8. Điều trị tăng huyết áp, an thần
Lá cách giúp thanh tâm, hỏa an, dễ ngủ nên uống hàng ngày rất hợp lý. Hơn hết, bệnh cao huyết áp xuất phát do thận hỏa vượng, dùng vọng cách tính hành khí hoạt huyết, giảm sức cản ngoại biên.
9. Chữa bệnh bướu giáp ác tính Basedo
Sự kết hợp hoàn hảo giữa cây vọng cách, cây bòng bong, cúc áo hoa vàng, đu đủ, ô rô nước, dừa cạn, dâu tằm, cối xay, ngũ gia bì, ké hoa đào tạo thành bài thuốc chữa căn bệnh bướu giáp ác tính Basedo lý tưởng.
10. Trị các loại ho
Lá cách trị bệnh theo kinh nghiệm dân gian từ xa xưa đã ghi nhận thành công với các chứng ho. Bằng cách giã nhuyễn, pha cùng muối để uống giải quyết triệt để chứng ho khan, ho lâu ngày, có đờm…
11. Chữa sạn thận, thông tiểu tiện
Người bị sạn thận dùng lá vọng cách nấu nước uống có thể tống những hòn sỏi ra ngoài. Song tác dụng thực sự còn phụ thuộc chính vào từng loại sỏi cũng như vị trí của chúng.
12. Giải độc bia rượu
Người uống bia rượu nhiều do tính chất công việc, ăn nhiều lá rau cách với phương pháp chế biến khác nhau vừa giải độc tố, vừa bảo vệ gan tối đa.
Những ai nên dùng cây lá cách
Tuy các nghiên cứu hiện đại về cây cách còn khá hạn chế, song nó khá phù hợp cho nhiều đối tượng, sử dụng đa dạng, từ trẻ nhỏ, phụ nữ, nam giới, đến người cao tuổi.
Quan trọng hơn cả phải kể đến tính năng hỗ trợ bảo vệ, chống viêm, giảm đau, trị bệnh về gan khá tốt.
Nhiều bệnh nhân bị viêm gan sau một thời gian sử dụng lác cách kiểm tra thấy gan giảm triệu chứng sưng phù, giảm lượng dịch rỉ, lượng protein và bạch cầu so với lúc chưa điều trị.
Cùng với đó, lượng men gan ALT nhanh chóng giảm hẳn, không còn xuất hiện các dấu hiệu bệnh lý gan. Cây lá cách từ từ loại bỏ tình trạng chán ăn, nổi mụn, vàng da, trả lại sức khỏe tốt nhất cho người bệnh.
Sử dụng lá cách khoa học, hiệu quả
Nước sắc của cây vọng cách đóng vai trò như chất kháng sinh mạnh, ứng dụng hiệu quả trong trường hợp đường ruột nhiễm khuẩn, ngộ độc thực phẩm, ly trực trùng, chữa bệnh ngoài da.
Nhưng, thành phần premnin và ganiarin trong cây cách lại mang tính chất hơi độc, nếu người dùng quá lạm dụng dễ gây cường thần kinh giao cảm, tăng cao huyết áp, không tốt. Hay nói theo cách Đông y có thể gây mất cân bằng âm dương, rối loạn chức năng tạng phủ, dẫn đến chứng bệnh khó lường.
Tác dụng của lá cách thực sự tuyệt vời, song hiệu quả tối đa chỉ phát huy ở một số cơ địa nhất định. Sau khoảng thời gian trị bệnh nếu tình trạng bệnh tiến triển xấu đi, bạn cần lập tức ngưng thuốc và đến ngay phòng khám chuyên khoa để được thăm khám, nhận tư vấn phương pháp điều trị hợp lý, kịp thời.