Mùi thơm dịu nhẹ của củ ngải bún làm tăng thêm hương vị cho các món bún.
Bún nước lèo, bún cá, bún mắm… là những đặc sản của người dân miền Tây. Những món ăn đó được chế biến từ những nguyên liệu bình dị có sẵn ở các làng quê sông nước như cá lóc, cá rô đồng, mắm cá… Chúng trở nên hấp dẫn và thơm ngon không chỉ nhờ hương vị đậm đà rất riêng của mắm bò hóc, mắm cá linh, cá sặt… mà còn nhờ cái mùi thơm dịu nhẹ của ngải bún.
Củ ngải bún có hình thon dài, màu vàng gần giống với củ gừng. Ảnh: D.D.
Củ ngải bún dài, có màu vàng nhạt, hình dáng gần giống củ nghệ hoặc gừng. Đây là một loại gia vị nổi tiếng của đất nước Campuchia, không có hương thơm nồng như gừng nhưng dịu nhẹ và kéo dài. Trong món bún nước lèo của người miền Tây, củ ngải bún là một loại gia vị không thể thiếu để tạo nên hương vị đặc trưng rất riêng cho món ăn. Củ ngải bún chỉ thơm hương khi còn tươi nên lúc nấu bún, nhất thiết bạn phải chọn loại củ còn tươi nguyên, lớp da căng, nếu là loại mới đào lên thì càng tốt. Ngải bún được cạo sạch vỏ, rửa sạch và giã nát, sau đó cho vào ít nước nấu sôi, lọc lấy nước cốt.
Ngải bún là gia vị quan trọng trong các món bún của miền Tây. Ảnh: K.H.
Tùy từng loại bún mà có sự kết hợp nguyên liệu khác nhau. Với bún nước lèo Sóc Trăng và Trà Vinh, ngải bún được kết hợp với mắm bò hóc. Đầu tiên, cho mắm bò hóc vào nồi, thêm một lượng nước vừa đủ, đun sôi, trong suốt quá trình nấu phải canh vớt hết bọt. Cá lóc đồng, làm sạch, luộc, lóc lấy thịt. Xương cá cho vào cối giã chung với sả bằm, sau đó vắt lấy nước cho vào nối nước lèo. Cho nước cốt ngải bún vào, đun sôi rồi nêm gia vị vừa ăn là được.
Hương thơm của ngải bún giúp át đi mùi tanh của cá và mắm. Ảnh: K.H.
Riêng với bún cá Bạc Liêu, mắm cá sặc, sả được thay thế cho mắm bò hóc để kết hợp với ngải bún. Ngải bún nấu kèm với nghệ, mắm ruốc, sả… sẽ cho ra món bún cá Châu Đốc nổi tiếng. Ngải bún còn được kết hợp với mắm bò hóc, trái chúc để tạo nên món bún num bò chóc nổi tiếng… Cái mùi thơm thanh đạm, dịu nhẹ rất độc đáo của ngải bún đã tạo nên một hương vị rất riêng cho các món bún ở miền Tây mà ai đã ăn một lần sẽ không thể quên được.
Ngoài hương thơm của mình, ngải bún còn có đặc tính khử mùi tanh của cá rất tốt nên đây còn là gia vị để khử mùi các món cá kho, mắm kho… ở miền Tây. Mặc dù chỉ là một loại gia vị ngoại nhập, nhưng chính hương vị thơm ngon của mình, ngải bún đã trở thành một gia vị không thể thiếu, góp phần đem đến hương vị thơm ngon cho các món ăn của người dân miền Tây Nam bộ.
Khánh Hòa