Cũng vì miếng cơm manh áo mà người dân đã dùng mọi biện pháp để tận diệt nguồn thủy hải sản, trong đó có việc dùng xung điện.
“Sát thủ” xung điện
Các huyện Diễn Châu, Yên Thành, Nghi Lộc, Quỳnh Lưu… của tỉnh Nghệ An được xem là điểm nóng về tình trạng người dân đánh bắt thủy sản bằng xung điện.
Để hiểu rõ công nghệ đánh bắt “siêu tốc” này, chúng tôi đã thâm nhập thực tế trên nhiều cánh đồng, mương máng, kênh rạch… ở Nghệ An. Sáng 5/6, tại kênh Vách Bắc chảy qua địa phận huyện Yên Thành, có đến gần chục người dùng thiết bị kích điện để “săn” tôm, cá. Đồ nghề của họ có chi phí ban đầu chỉ vài trăm ngàn, nếu trúng tôm, cá vào mùa lũ lụt thì chỉ cần đi 2 – 3 đợt là thu hồi lại vốn và có thể phất lên với nghề.
Lưng mang bộ kích điện, tay xách giỏ cá, vẻ mặt tươi cười không do dự, anh Nguyễn Viết V (ở xã Hồng Thành, huyện Yên Thanh) – người có thâm niên hơn chục năm về nghề cá, chia sẻ: “Trước đây tôi chủ yếu đánh bắt kiểu truyền thống. Nhưng từ khi chuyển sang đánh bắt bằng kích điện, gia đình tôi khấm khá hẳn lên, con cái có tiền ăn học, sắm sanh nhà cửa đàng hoàng.
Tháng nào cũng kiếm cả tạ tôm, lươn, cá… Khen ai sáng kiến cái kích điện này mà giỏi thật”. Anh V kể thêm: “Lúc đầu nhìn cái kích điện cũng phức tạp, nhưng hiểu được nguyên tắc, cấu tạo của nó cũng đơn giản thôi; chỉ cần 1 bình ắc quy 9V, bộ kích điện từ 220V lên 500V, chế 2 cái cần dài khoảng 2-3 m…
Khi chọc cần xuống nước, bật công tắc sẽ xảy ra hiện tượng xung điện trong vòng bán kính 0,5-1 m, con gì cũng bị điện giật chết, lúc đó chỉ dùng vợt mà hốt vô giỏ thôi”.
Nạn dùng kích điện đánh bắt cá đang nổi lên rầm rộ ở các tỉnh Nghệ An.
Mặc dù dùng kích điện bắt cá nguy cơ bị dò chập điện rất nguy hiểm đến tính mạng, nhưng người dân vẫn làm ngơ. Anh Trần Đức N (ở huyện Nghi Lộc) than thở: “Tui biết dùng kích điện bắt cá không chỉ hủy diệt thủy hải sản mà còn gây nguy hiểm đến mạng sống con người, độ an toàn là không cao, vì chủ yếu tiếp xúc với nước. Biết là thế, nhưng vì hoàn cảnh khó khăn, làm không ra tiền, vợ thì ốm đau, một mình tui nuôi 8 miệng ăn, thử hỏi tui không làm kiểu ni thì cả nhà chết đói à. Tui đành “đánh cược” với mạng sống của mình thôi”.
Không chỉ dừng lại ở đó, một số kẻ xấu đã dùng kích điện lén lút bắt trộm cá nuôi của các hộ gia đình. Bác Nguyễn Thị K (ở huyện Diễn Châu) bức xúc nói: “Nhà tui có ao nuôi cá chuẩn bị thu hoạch, lợi dụng đêm khuya, kẻ trộm đã dùng kích điện bắt trộm gần hết. Thế là gia sản đổ vô cái ao nhoáng một cái là tay trắng rồi. Tui có báo với chính quyền địa phương để tìm ra thủ phạm, nhưng khó lắm”.
Hệ lụy kéo theo…
Tình trạng người dân sử dụng bừa bãi kích điện để đánh bắt thủy hải sản gây hậu quả xấu, một phần vì lợi nhuận trước mắt, bất chấp luật pháp; một số người kém hiểu biết, trình độ văn hóa thấp coi thường cả mạng sống của mình.
Mưu sinh theo kiểu bán mạng sống cho tử thần đã đẩy nhiều gia đình vào hoàn cảnh vợ mất chồng, con mất bố, gia cảnh thêm khốn khó. Chị Nguyễn Thị M (ở huyện Quỳnh Lưu) – có chồng dùng kích điện bị giật chết, ngậm ngùi chia sẻ:
“Vợ chồng tui trông vô 4 sào ruộng thì không đủ sống, xong mùa cũng chẳng biết làm thêm cái gì, tui thì bệnh tật nên anh ấy không thể bỏ vợ con vô Nam làm thêm, đành ở nhà ra sông kiếm thêm con cá, con ốc bán mua gạo cho gia đình. Anh ấy bàn với tui là bây giờ người khôn của khó, đánh bắt thủ công thì chẳng được bao nhiêu, nên bán con lợn con mua cái kích điện may ra cũng kiếm được ngày 40.000 – 50.000 đồng. Ai ngờ anh ấy bỏ mẹ con tui mà đi. Giờ mẹ con tui biết sống răng đây”.
Trường hợp em Nguyễn Văn H (16 tuổi), ở huyện Nghi Lộc cũng bị kích điện giật chết. Mẹ em H nhớ lại: “Con tui mượn kích điện nhà hàng xóm ra kênh bắt cá. Do không biết cách dùng nên bị điện giật chết một cách oan uổng. Tui suy sụp lắm…”.
Những năm trở lại đây, các ngành chức năng ở tỉnh Nghệ An đã tổ chức hơn 50 đợt kiểm tra hơn 600 phương tiện, cảnh báo 250 phương tiện đã sử dụng thiết bị xung điện xách tay. Ngoài ra, phát hiện và xử lý hơn 150 vụ đánh bắt thủy hải sản bằng chất gây nổ, thu giữ hàng chục kg thuốc nổ…