Quả ngõa hay còn gọi với tên phổ thông là Quả Vả, mọc rất nhiều ở đồi rừng Việt Nam. Đây là một trong những cây có nhiều đặc điểm rất hữu dụng trong việc trị bệnh cũng như làm thực phẩm ăn uống thường ngày. Hôm nay Nam Dược sẽ giới thiệu đến quý vị công dụng cũng như đặc tính riêng của Quả Vả – Quả Ngoã để quý vị hiểu rõ hơn.
Quả ngõa – Quả Vả là gì?
Quả Ngoã – Quả Vả họ sung, tên khoa học Ficus auriculata, quả to hơn quả sung nhiều lần. Quả Ngoã khi xanh thường nhiều nhựa, nhiều nước bên trong, ăn chát, khó nuốt.
Phân bổ và phát triển nhiều ở vùng nhiệt đới như Việt Nam, Trung Quốc, Lào, Thái vv… Lá rụng vào mùa đông ở một số vùng lá không rụng mà xanh quanh năm.
Ngoã – Vả có mấy loại?
Ngoã có chia ra làm 3 loại theo dân gian như: Ngoã mật, Ngoã muỗi, và Ngoã mâm sôi, mỗi loại có những đặc tính riêng của nó, rất thú vị.
Ngõa – Vả mật là gì?
Ngoã mật là cây có quả khi chín ăn ngọt, chứa nhiều mật bên trong. Ngoã mật thường nhiều nhựa và chát hơn Ngoã muỗi khi còn xanh, thịt cứng hơn, ngâm làm muối hoặc làm dưa chua ăn rất ngon.
Ngoã muỗi – Vả muỗi là gì?
Ngoãi muỗi là cây có quả khi chín hay lúc già thường chứa nhiều muỗi bên trong, bóc tách quả ra sẽ có hàng nghìn con muỗi bay ra từ trong lõi quả Ngoã, vì vậy người ta hay gọi là Ngoã muỗi. Quả ngoã muỗi chỉ ăn được xanh, và dùng làm dưa chua, muối, chứ ăn không rất chát, khó nuốt.
Ngoã mâm sôi là gì?
Ngoã mâm sôi là một loại được người dân đặt theo địa phương, bản chất gần như Ngoã mật nhưng lá nhỏ hơn, ngọn non màu đỏ, thân có khấc ngắn hơn so với ngoã mật hoặc ngoã muỗi.
Sở dĩ người ta gọi là Ngoã mâm sôi vì quả ra đều nằm ở dưới gốc cây, đầy lùm lên như cái mâm sôi, nên người dân gọi là ngoã mâm sôi.
Điều đặc biệt của Ngoã mâm sôi là quả xanh cứng, chát giống với ngoã mật, và khi chín cũng có mật ngọt như Ngoã mật.
Sự khác nhau chủ yếu nằm ở vị trí ra quả, và hình dạng lá non của chúng. Nếu ăn Ngoã mật + Ngoã mâm sôi khi chín bạn sẽ mê mẩn, không thèm ăn bất cứu loại quả nào khác. Điều này có được do vị ngọt thanh của mật bên trong quả ngoã, không ngọt quá, không nhạt, không ngấy, đậm vị tự nhiên, rất tuyệt.
Đặc điểm nhận dạng?
Cây Vả – Cây Ngoã là loại cây thân gỗ, lõi rỗng khi còn non, có gióng như gióng tre, nứa. Cây non có nhiều cành, đầu ngọn nhiều lông, thân cao tuỳ thuộc vào từng vùng từ 5-10m hoặc cao hơn nếu trong rừng sâu. Quả và thường mọc theo chùm dài từ 10-50 quả ở gốc hoặc trên thân. Quả non có lông xanh, mịn, bên trong màu đỏ, hoặc trắng tuỳ vào loại Vả khác nhau.
Cây dễ trồng, ít cần phân bón và công chăm sóc. Cây thường mọc nơi ẩm ướt như bờ khe, bờ suối.
Thành phần Hoá Học?
Theo Đông y, quả vả có vị ngọt, tính bình. Tác dụng làm sạch dạ dày, nhuận tràng, điều hòa nhu động của ruột, lợi tiểu, chữa kiết lỵ, lòi dom, táo bón, trị giun.
Trong 100 gam quả vả sấy khô có chứa: protein 3,3 gam, chất béo 0,93 gam, đường 47,92 gam, các vitamin thuộc nhóm B như B1 0,085mg, B2 0,082mg, B3 0,619mg, B5 0,434mg, B6 0,106mg, B9 9µg, PP 0,3mg và C 1,2mg. Tổng lượng vitamin chiếm khoảng 37% trọng lượng trái khô. Một số lượng lớn các chất khoáng và vi lượng chiếm hơn 70%, cao nhất là calcium là 162mg (tỉ lệ 16%), magnesium 68mg (9%), còn lại như phosphor (16%), sodium (14%), sắt (8%), kẽm (6%), đồng, mangan… Ngoài ra trái vả còn cung cấp nhiều chất ở dạng hợp chất flavonoit và polyphenol, chất nhầy và pectin.
Bài thuốc từ Quả ngoã – Quả vả?
1. Giảm cholesterol:
nhờ pectin hòa tan một lượng lớn cholesterol và được bài tiết ra ngoài.
2. Ngừa bệnh tim mạch:
các acid béo trong trái vả thuộc loại omega-3 và omega-6 giúp hạ thấp nguy cơ gây bệnh tim mạch.
3. Ngừa ung thư:
hàm lượng cao các chất flavonoid trong trái vả giúp ngăn ngừa bệnh ung thư cũng như ngăn ngừa sự tổn thương tế bào. Đặc biệt ngừa ung thư vú đối với phụ nữ sau giai đoạn tiền mãn kinh.
4. Ngừa táo bón:
mỗi ngày 5 gam chất xơ (tương ứng ba trái) sẽ chống bệnh táo bón, đặc biệt ở người già.
5. Ngừa huyết áp cao:
nhiều potassium nhưng ít sodium giúp tránh được bệnh huyết áp cao.
6. Bảo vệ khung xương:
hàm lượng calci rất cao trong trái vả giúp kéo dài tuổi thọ của xương và bảo vệ khung xương. Đây cũng là một tín hiệu đáng mừng cho những người bị loãng xương.
7. Giảm cân:
hàm lượng chất xơ cao nhưng ít năng lượng rất thích hợp cho người tạng béo phì.
8. Ổn định đường huyết:
trái và lá vả chứa nhiều potassium (K) giúp kiểm soát lượng đường trong máu.
9. Chữa các bệnh đường hô hấp như ho gà, hen suyễn.
Chú ý, vì hàm lượng đường cao nên trái vả thường được chế biến dạng bánh ngọt, thạch, mứt, vì thế trẻ em dùng nhiều có thể gây sâu răng và bị tiêu chảy.
10. Ngừa sự thoái hóa da:
ở người lớn tuổi da thường bị nhăn và sạm, không còn tươi sáng và săn chắc, các loại trái cây cũng như trái vả giúp làn da không bị thoái hóa và giữ vẻ thanh xuân.
11. Ngăn ngừa mụn nhọt, ghẻ lở ngoài da
nhờ các chất nhầy trong trái giúp mau lên da non.
12. Chữa kiết lỵ
Quả vả xanh, Lá mơ lông, Trứng gà
Quả vả, lá mơ lông rửa sạch giã nhỏ, đập trứng gà vào quấy đều, đem hấp cách thủy, khi chín người bệnh chia 2 lần ăn trong ngày lúc đói. cần ăn liền 3-5 ngày
Tác dụng Quả Ngoã – Quả Vả?
Theo Đông y, quả có vị ngọt tính bình, tác dụng làm mạnh dạ dày, nhuận tràng, thanh nhiệt, giải độc, tiêu đờm, lợi tiểu. Trong quả vả chứa nhiều thành phần dinh dưỡng, tác dụng thanh nhiệt, nhuận phế, kiện vị, cầm tiêu chảy. Thích hợp sử dụng cho người phế nhiệt, khản tiếng, tỳ vị hư yếu, tiêu hóa kém, trẻ em tiêu chảy lâu ngày, táo bón. Các nghiên cứu cho biết quả có khả năng chống ung thư. Rễ vả lá có tác dụng tiêu thũng giảm độc, tiêu viêm và chỉ thống..
1. Giúp làm giảm cholesterol
Các chất xơ hòa tan được tìm thấy trong quả gọi là pectin giúp trong việc giảm cholesterol. Pectin có khả năng hòa tan một lượng lớn cholesterol và bài tiết ra bên ngoài. Ăn loại quả này giúp làm giảm lượng triglyceride huyết thanh. Mức Triglyceride được coi là dấu hiệu để dự đoán các vấn đề sức khỏe tim mạch và béo phì hơn so với đọc cholesterol.
2. Ngăn chặn ung thư
Coumarin có trong quả có thể làm giảm nguy cơ ung thư tuyến tiền liệt. Nếu chúng ta ăn thường xuyên có thể giúp giảm nguy cơ ung thư vú và ung thư ruột kết. Tác dụng tốt đối với cả nam và nữ.
3. Ngăn ngừa huyết áp cao và nhồi máu cơ tim
Với hàm lượng kali, omega-3, omega-6 cùng với phenol, loại quả này có khả năng giúp duy trì huyết áp ổn định và phòng chống bệnh tim mạch vành. Với những người huyết áp cao, nếu đều đặn sử dụng có thể phần nào yên tâm về bệnh.
4. Ngăn ngừa bệnh thiếu máu
Với thành phần chứa rất nhiều chất sắt và các khoáng chất giúp tạo ra các tế bào máu đỏ và ngăn ngừa bệnh thiếu máu.
Phụ nữ mang thai được khuyến khích ăn vả để giữ mức độ tế bào hồng cầu của họ ca vì vậy, họ có thể bổ trái vả khô mực vào thực đơn của mình.
5. Giúp xương chắc khỏe
Loại quả này rất giàu magiê, canxi, và vitamin K2. Chúng đều là những chất quan trọng và cần thiết cho xương của chúng ta, giúp kéo dài tuổi thọ xủa xương và bảo vệ khung xương, ngăn ngừa loãng xương và giúp tăng mật độ xương
Đây cũng là một lựa chọn thay thế tuyệt vời cho các liệu pháp điều trị của những người cần bổ sung canxi nhưng lại bị dị ứng với các sản phẩm sữa.
6. Chữa mụn trứng cá
Theo kinh nghiệm dân gian, ăn loại quả này cũng là một cách ngăn ngừa và chữa trị mụn trứng cá. Do chứa hàm lượng nước cao, và các khoáng chất có tính kiềm. Ăn các khoáng chất có tính kiềm này sẽ cho cơ thể tạo ra sự cân bằng pH cho làn da và điều trị mụn trứng cá.
7. Hỗ trợ chữa bệnh tiểu đường
Do Vả giàu kali nên giúp điều hòa lượng đường trong máu. Điều này có lợi cho người bệnh tiểu đường. Ngoài ra, những người có chế độ ăn uống chứa sodium có thể bị mất can-xi trong nước tiểu. Hàm lượng kali cao trong quả Vả giúp phòng ngừa hiện tượng này.
8. Hỗ trợ giảm cân
Với hàm lượng chất xơ cao (9,8g) và ít năng lượng (100 gam khô cho 250kcal), đây là một loại thực phẩm lý tưởng cho những người ăn kiêng hoặc những người tạng béo phì. Ngoài ra, với pectin và các chất xơ hòa tan chứa trong quả vả, khi bổ sung vào cơ thể, chúng sẽ phát huy tác dụng tối ưu trong quá trình trao đổi chất và hệ tiêu hóa để những chất béo, năng lượng dư thừa tích tụ lâu ngày có cơ hội được giải phóng và đốt cháy một cách dễ dàng từ đó mang lại hiệu quả giảm cân.
9. Chống ôxy hóa
Giống như họ sung, quả vả chứa nhiều chất chống oxy hóa. Chất oxy hóa có khả năng chống lại các gốc tự do, là nguyên nhân gây ra nhiều loại bệnh.
Chất chống ôxy hóa của vả đã chứng minh những lợi ích sức khỏe của mắt cao hơn so với chất chống ôxy hóa thực vật như cà rốt, thậm chí cung cấp bảo vệ chống lại thoái hóa điểm vàng (ARMD), nguyên nhân hàng đầu gây mù. (trích caythuocdangian)
Lưu ý: Quả ngõa mật bình thường ăn rất lành, tuy nhiên nếu đói quá hay ăn nhiều trái ngõa mật quá có thể bị say. Có cảm giác choáng đầu, hoa mắt hoặc buồn nôn… Lá ngõa non theo dân gian còn có thể làm thuốc chống tắc tia sữa và giúp lợi sữa cho sản phụ sau sinh.
Món ăn ngon từ Quả Vả – Quả Ngõa!
1. Sườn non hầm trái vả:
Sườn non rửa sạch, chặt miếng nhỏ. Vả gọt vỏ, bổ múi cau mỏng. Phi thơm hành tím, cho sườn vào xào săn. Cho vả vào đảo đều, nêm gia vị.
Châm nước dùng vào, hầm khoảng 15 phút cho đến khi sườn mềm, tắt bếp, múc ra tô, rắc tiêu, dùng nóng với cơm trắng.
2. Gỏi vả.
Lấy dao bào gọt mặt ngoài trái vả ngâm. Sau đó bào mỏng thả vào thau nước có vắt vài múi chanh để giữ độ trắng. Khi nào chuẩn bị mang ra thì vớt ra, vắt ráo nước trước khi trộn. Thịt luộc, xắt sợi nhỏ. Riêng tôm thì cắt nhỏ cỡ đầu ngón tay út. Phi ít hành rưới vào gỏi để tạo vị thơm. Pha nước mắm tỏi, ớt.
Dùng bao tay trộn tất cả nguyên liệu gồm cả mè và đậu phộng (rau húng quăn cũng được trộn vào, chỉ chừa vài nhánh để trang trí trên mặt đĩa gỏi cho đẹp) cùng chung với phần nước mắm đã chuẩn bị. Sau cùng dọn ra đĩa, rải ớt và rau húng quăn lên.
3. Vả trộn xúc bánh tráng:
Chọn những trái vả thật tươi, vỏ xanh biếc, ruột đỏ hồng. Đun nước thật sôi rồi mới cho vả vào luộc đến khi mềm, vớt ra cho vào nồi nước lạnh để nguội rồi đem gọt vỏ. Lấy dao cắt lát mỏng hình chữ C, dùng tay trực tiếp hoặc cho vào vải màn vắt mạnh cho kiệt nước.
Mè rang chín vàng, thịt nạc và da heo cắt thành hột lựu. Cuối cùng cho vả bóp tơi và thịt, da heo, tôm, mè vào xoong trộn đều với mía, bột ngọt, tiêu, ớt,.. sao cho vừa miệng. Khi cho ra dĩa nên trang trí trên bề mặt ít rau thơm, rau ngò sao cho bắt mắt.
4. Vả chua ngọt:
Trước tiên, chọn những trái không quá già, dầm với nước pha một ít muối, vài giọt chanh cho bớt vị chát. Sau đó khứa từng lát mỏng theo hình tròn của trái vả cho đẹp mắt.
Sắp vả vào lọ thủy tinh, đổ hỗn hợp dấm và đường đã đun sôi để nguội, thêm ít ớt đỏ tươi, một vài múi tỏi để có vị cay, lưu ý là phải có gừng để có được mùi thơm và giúp bụng ấm hơn.
Ngoài ra, vả còn là món ăn kèm trong rau sống, để ăn với bánh khoái, nem lụi, vả với tôm chua thịt phay… Đơn giản nhất, trái vả gọt vỏ cắt miếng vừa phải chấm mắm ruốc ăn kèm thịt heo luộc.
Giá bán Ngõa mật – Quả vả?
Chị Nguyễn Thị Quỳnh ở Chùa Láng (Đống Đa, Hà Nội) cũng cho biết, vào mùa ngõa mật rừng hầu như tuần nào chị cũng mua 2-3kg về ăn.
Tuy nhiên, chị Quỳnh cũng cho biết, dù giá bình dân chỉ 60.000 đồng/kg nhưng ở Hà Nội, muốn ăn ngõa mật tìm đặt mua rất khó vì là mặt hàng mới lạ, không phổ biến. Nhà chị muốn ăn phải đặt trước khoảng 2 ngày.
Theo chị Nguyệt, ngõa mật có ở một số tỉnh như Lạng Sơn, Bắc Giang, Thanh Hóa, Thái Nguyên,… Tuy nhiên, không phải nơi nào cũng quen gọi với cái tên ngõa mật mà thường gọi quả vả rừng. Ở Hà Nội, để cho mọi người tiện hình dung, khi rao bán chị hay gọi tên “sung khổng lồ”.
Chúng cùng họ với sung nên quả giống hệt quả sung. Tuy nhiên, quả sung chỉ to bằng đầu ngón tay cái, ăn có vị chát. Còn quả ngõa mật ăn có vị ngọt lịm, thơm ngon, trọng lượng của quả to bằng nắm tay người hoặc to hơn chút xíu. Khi chín, vỏ ngõa mật sẽ chuyển từ màu xanh sang màu tím đỏ.
Dù giá chị bán chỉ có 50.000-60.000 đồng/kg tùy thời điểm, nhưng vì là quả lạ nên mọi người tranh nhau đặt mua về ăn.
Hình ảnh quả Vả – Quả Ngoã!
Dưới đây là một số hình ảnh về quả vả, cây vả, quả ngoã, cây ngoã….