Thời gian gần đây, Rải rác nhiều nơi trong TP. Quảng Ngãi, TP. Thủ Dầu Một (Bình Dương), TP.HCM, TP. Cao Lãnh (Đồng Tháp), người dân phát hoảng vì không chỉ một bộ phận thanh thiếu niên hít keo con chó mà có cả trẻ em cũng tham gia vào thú chơi nguy hiểm này.
Các bạn trẻ này không hề biết hậu quả của việc hít khí keo con chó là chỉ có hại cho sức khỏe, thậm chí ảnh hưởng đến tính mạng chứ hoàn toàn không có lợi lộc gì cả.
Tại sao thích hít keo con chó?
Keo con chó được gọi như thế vì tên nhãn hiệu của nó là DogX-66. Đây là loại keo dùng để dán gỗ, giày dép, ống nhựa… được chế biến bằng cách hòa tan một loại keo làm dính trong dung môi hữu cơ để thành chất lỏng, khi cho chất lỏng keo tiếp xúc với không khí, dung môi sẽ bay hơi thành khí có mùi đặc trưng của dung môi đó. Dung môi thường dùng hòa tan các chất hữu cơ, trong đó có keo dính, là methylen clorid, ethyl acetat, toluen, cyclohexan, xylen… Khi hít các dung môi này vào đường hô hấp có khi sẽ có vị ngọt, còn mùi thì có nhiều loại tùy dung môi, người thấy thơm nhưng có người cảm thấy rất khó chịu. Điều đáng nói là dung môi ở trạng thái khí rất dễ thâm nhập vào hệ thần kinh trung ương sau khi hít, để gây trạng thái lâng lâng và nhiều cảm giác khác. Hãy nghe kinh nghiệm hít keo con chó của một bạn trẻ như sau: “Lần đầu nghe mùi của nó rất khó chịu, hít được vài hơi thì thấy choáng váng, buồn ói, chân tay bủn rủn và không còn kiểm soát được hành động của mình nữa. Vài lần sau thì quen, cảm giác mê man không còn suy nghĩ gì nữa. Cứ như vậy rồi em nghiện keo chó lúc nào không hay”.
Bên cạnh việc hít keo con chó còn có thú hít khí cười (tức khí N2O- dinitơ oxid) mà chúng tôi đã viết bài báo động cách nay không lâu. Hít keo con chó và hít khí cười là một loại dùng chất gây nghiện, gọi là nghiện hít khí (inhalant abuse). Tức là, khi hít mãi một chất khí hoặc chất bay hơi có thể bị nghiện, bắt buộc phải dùng lặp đi lặp lại dài dài. Hút thuốc lá nghiện nicotin, hay người làm nghề “nail” (làm đẹp móng tay) nghiện aceton (dung môi của thuốc sơn móng tay) cũng thuộc loại nghiện hít này. Thực chất nghiện hít keo con chó là nghiện chất gây ảo giác.
Chất gây ảo giác là chất gì?
Gọi là chất gây ảo giác là chất khi sử dụng đưa vào cơ thể sẽ gây nên sự hư hỏng tạm thời về mặt ý thức, liên quan đến sự nhận định sai lạc về không gian và thời gian.Bên cạnh khí gây ảo giác như khí do dung môi keo con chó, khí cười, còn có các chất gây ảo giác khác như cần sa (bồ đà) và ma túy đá (hàng đá) được hút, thuốc lắc được uống. Các chất vừa kể đang gây nghiện dữ dội ở nước ta. Ở các nước Âu Mỹ còn nghiện các chất ảo giác khác như: LSD, mescalin, psilocybin…
Chất gây ảo giác khi đưa vào cơ thể sẽ gây: thay đổi tâm lý (khóc cười không kiềm chế), thay đổi rối loạn nhận thức, thị giác, thính giác làm cho thấy, nghe những gì không có thật. Nhận thức về thời gian, không gian méo mó (như có người say cần sa thấy mình có cánh bay, trên lầu cao nhưng lại thấy mặt đất quá gần). Dẫn đến các tác hại: cho cá nhân và xã hội do các phản ứng tâm thần cấp (hoang tưởng, ảo thanh, ảo thị), có thể ở trạng thái điên loạn gây các tình huống nguy hiểm (ngã từ lầu cao, tai nạn giao thông)…
Tác hại của việc hít keo con chó
Sở dĩ các bạn trẻ thích hít keo con chó vì nó giống như ma túy nhẹ tạo sự phấn khích và ảo giác. Nên lưu ý, khi hít keo con chó rất khó đong đếm được lượng khí hít vào. Tuy nhiên, một số chuyên gia khuyến cáo hít lâu dài và nhiều khí này chắc chắn sẽ bị ngộ độc, bị rối loạn trong cơ thể, thậm chí cả ung thư (hít dung môi hữu cơ từ keo dán có thể gây ung thư phổi) và các rối loạn khác trong cơ thể. Nghiện hít khí xảy ra ở khắp nơi, ở các nước phương tây thường nghiện hít toluen, amyl nitrit, kerosen… Ở Mỹ, ở bang Texas từ 1988 – 1998 đã có 144 bạn trẻ tử vong do nghiện hít khí, còn ở bang Virginia từ năm 1987 – 1996 có 39 bạn trẻ tử vong do hít khí độc hại.
Hít keo con chó lâu ngày, các bạn trẻ dễ bị thiếu oxy, bị lú lẫn, chóng mặt nhức đầu, buồn nôn, dễ bị viêm phổi, dễ bị suy tim, viêm gan…
Điều đáng nói nhất là là giới trẻ đã lạm dụng hít keo con chó chỉ để tìm sự tê mê, lâng lâng trong cảm giác mà thực chất là ảo giác. Nhờ ảo giác mà các bạn trẻ cảm thấy hưng phấn, “mê man không còn suy nghĩ hoặc lo lắng gì nữa”. Nguy hại là nếu lạm dụng chất gây ảo giác lâu ngày (dù là gây nghiện nhẹ như hít keo con chó) sẽ rất dễ đi đến sử dụng thuốc gây nghiện thật sự, thậm chí là sử dụng ma túy. Bởi vì, khi đã quen với cảm giác “phê” với ảo giác, các bạn trẻ rất dễ và sau đó có sự cưỡng chế, tìm đến thứ tạo cảm giác “phê” mạnh hơn. Các em đã quen hít keo con chó để “phê” thì sẽ có lúc chơi thử “bồ đà”, “thuốc lắc”, “hàng đá”. Đến lúc này sẽ chơi thử heroin, từ hút đến tiêm chích, và rồi, chắc chắn sự nghiện tiêm chích ma túy cộng với sự nhiễm HIV/AIDS sẽ đến để gióng hồi chuông báo tử.
Rất mong các cấp chính quyền quan tâm nhiều hơn tệ nạn hút hít những chất độc hại và có các biện pháp hữu hiệu quản lý, phòng chống tệ nạn này.
Nhiều nguyên nhân dẫn đến trẻ hít keo, nhưng chủ yếu là gia đình chưa quan tâm; một số gia đình nghèo và cả gia đình khá giả, cha mẹ quá lo làm ăn nên không thường xuyên gần gũi, bảo vệ chăm sóc con em mình…
PGS.TS. NGUYỄN HỮU ĐỨC