-
Các chất gây kích thích ở chỗ (ví dụ axit salicylic, cantharidin, nhựa podophyllum)
-
Phương pháp phá hủy tổn thương (ví dụ, phẫu thuật lạnh, điện di, nạo, cắt bỏ, laser)
Không có phương pháp nào là tuyệt đối trong điều trị mụn cóc. Cân nhắc điều trị mụn cóc khi ảnh hưởng thẩm mỹ, ở những vị trí ảnh hưởng chức năng, hoặc gây đau nhiều. Bệnh nhân cần được khuyến khích tuân thủ điều trị, bởi điều trị có thể đòi hỏi một thời gian dài và có thể không thành công. Ở những bệnh nhân suy giảm miễn dịch, các phương pháp điều trị thường ít hiệu quả.
Cơ chế của chất kích thích bao gồm gây ra phản ứng miễn dịch đối với HPV. Các chất kích thích bao gồm axit salicylic (SCA), axit tricloroacetic, 5-fluorouracil, nhựa podophyllum, tretinoin và cantharidin.
Kem imiquimod 5% tại chỗ làm các tế bào da tạo ra tại chỗ các cytokine có tác dụng kháng virus. Cidofovir tại chỗ, và liệu pháp miễn dịch tiếp xúc (ví dụ acid squaric acid dibutyl este và dị nguyên Candida) đã được sử dụng để điều trị mụn cóc. Mụn cóc ban đầu có thể được ngâm trong nước nóng ở nhiệt độ 113 ° F trong 30 phút ≥ 3 lần/tuần. Sau khi ngâm, các loại thuốc có thể thẩm thấu vào da tốt hơn.
Các phương pháp điều trị uống bao gồm cimetidin (nghi ngờ về hiệu quả), isotretinoin, và kẽm. Cidofovir đường tĩnh mạch cũng có thể được sử dụng. Trong hầu hết các trường hợp, nên phối hợp các biện pháp để tăng hiệu quả điều trị. Riêng mụn cóc đơn độc kháng trị điều trị cần kháng virus trực tiếp bằng cách tiêm tĩnh mạch bleomycin và interferon alfa-2b.
Những loại thuốc này có thể được sử dụng kết hợp với phương pháp phá huỷ (ví dụ như phẫu thuật lạnh, đốt plasma, nạo, cắt bỏ, laser) bởi vì mặc dù có thể loại bỏ được mụn cơm bằng phương pháp phá huỷ, virus vẫn có thể giữ lại trong các mô và gây tái phát.
Mụn cóc thông thường
Ở bệnh nhân suy giảm miễn dịch, mụn cóc thông thường thường giảm trong vòng 2 đến 4 năm, nhưng một số vẫn tồn tại trong nhiều năm. Có rất nhiều phương pháp điều trị. Phương pháp phá hủy tổn thương bao gồm đốt plasma, phẫu thuật lạnh với nitơ lỏng, và phẫu thuật laser. Các chế phẩm axit salicylic (SCA) cũng thường được sử dụng.
Dựa vào vị trí và mức độ nghiêm trọng của bệnh mà lựa chọn phương pháp điều trị.
Salicylic acid là thuốc bôi tại chỗ phổ biến nhất được sử dụng. SCA có sẵn dưới dạng chất lỏng, thạch hoặc ngâm tẩm trong băng keo. Ví dụ, SCA lỏng 17% có thể được sử dụng trên ngón tay, và thạch SCA 40%có thể được sử dụng trên ngón chân. Bệnh nhân bôi SCA vào mụn cóc vào ban đêm và để trong 8 đến 48 giờ tùy thuộc vào vị trí.
Cantharidin có thể được sử dụng đơn lẻ hoặc kết hợp (1%) với SCA (30%) và podophyllum (5%) trong collodion. Cantharidin đơn độc được rửa đi bằng xà phòng và nước sau 6 giờ; cantharidin với SCA hoặc podophyllum được rửa trong 2 giờ. Các chất được tiếp xúc với da lâu hơn, càng dễ phản ứng hình thành bọng nước.
Phẫu thuật lạnh thường đau nhưng rất hiệu quả. Nạo bằng điện cực, phẫu thuật laser, hoặc cả hai đều có hiệu quả và được chỉ định đối với những tổn thương đơn độc nhưng có thể gây sẹo. Trong vòng 35 năm khoảng 1% bệnh nhân tái phát mụn cóc; do đó, phương pháp mà để lại sẹo nên tránh tối đa vì nhiều sẹo gây mất thẩm mỹ. Các vùng không quan trọng về mặt thẩm mỹ và mụn cơm kháng trị có thể cân nhắc phương pháp điều trị để lại sẹo.
Mụn cóc dạng nhú
Điều trị mụn cóc dạng nhú là loại bỏ bằng dao, kéo, nạo hay nitơ lỏng. Nitơ lỏng nên được áp sao cho khoảng 2 mm vùng da xung quanh tổn thương mụn cóc biến thành màu trắng. Tổn thương da xảy ra khi da bị rã, thường mất từ 10 đến 20 giây. Nổi bọng nước có thể xảy ra từ 24 đến 48 giờ sau khi xử lý với nitơ lỏng. Cần cẩn thận khi điều trị các vị trí nhạy cảm về mặt thẩm mỹ, như mặt và cổ, vì sau khi điều trị bằng ni tơ lỏng thường gây sự mất màu hoặc tăng sắc tố da. Những bệnh nhân da có màu sắc đậm có thể bị mất sắc tố vĩnh viễn.
Mụn cóc phẳng
Điều trị mụn cóc phẳng rất khó khăn và thường kéo dài hơn so với mụn cóc thông thường, phù hợp với các phương pháp điều trị, tuy nhiên các vùng quan trọng về thẩm mỹ thì các phương pháp phá huỷ ít được sử dụng. Điều trị hàng đầu thông thường là bôi tretinoin hàng ngày (acid retinoic 0,05% kem). Nếu lột da không đủ để loại bỏ mụn cóc, một chất kích thích khác (ví dụ, 5% benzoyl peroxide) hoặc 5% kem SCA có thể được áp dụng tuần tự với tretinoin. Kem Imiquimod 5% có thể được sử dụng đơn lẻ hoặc kết hợp với thuốc tại chỗ hoặc các biện pháp phá huỷ. Kem 5-fluorouracil (kem 1% hoặc 5%) cũng có thể được sử dụng.
Mụn cóc bàn tay
Điều trị mụn cóc bàn tay là quá trình bào mạnh với miếng dán SCA 40% ở vùng tổn thương trong vài ngày. Mụn cóc vỡ vụn sau khi lau với gạc ẩm và mềm, sau đó bị phá hủy bằng cách đóng băng hoặc sử dụng chất ăn mòn (ví dụ, 30 đến 70% axit trichloroacetic). Các phương pháp điều trị phá hủy khác (vd., CO2 laser, laser màu xung, axit khác) thường có hiệu quả.
Mụn cóc quanh móng
Liệu pháp kết hợp giữa nitơ lỏng và kem imiquimod 5%, tretinoin, hoặc SCA có hiệu quả và thường an toàn hơn so với nitơ lỏng đơn thuần hoặc cautery. Sử dụng nitơ lỏng và đốt điện để điều trị mụn cóc quanh móng và quanh ngón tay nên được thực hiện cẩn thận vì liều điều trị quá mạnh có thể gây biến dạng móng tay vĩnh viễn và hiếm hơn là tổn thương thần kinh.
Kiến thức & Điều cần cảnh giác
-
Cẩn thận khi điều trị mụn cóc quanh móng và quanh ngón tay vì nitơ lỏng và đốt điện quá mạnh có thể gây biến dạng móng tay vĩnh viễn và hiếm hơn là tổn thương thần kinh.
Tài liệu tham khảo về điều trị
-
1. Abeck D, Fölster-Holst R: Tiêm phòng vắc-xin ngừa 4 tuýp HPV: Một phương pháp điều trị đầy hứa hẹn cho chứng mao mạch ngoài da ở trẻ em. Acta Derm Venereol 95(8):1017–1019, 2015. doi: 10.2340/00015555-2111.