Sơ đồ tư duy bài thơ Ông đồ dễ nhớ, ngắn gọn

Sơ đồ tư duy bài thơ Ông đồ dễ nhớ, ngắn gọn

Tải xuống

Nhằm mục tiêu giúp học viên thuận tiện hệ thống hóa được kiến thức và kỹ năng, nội dung những tác phẩm trong chương trình Ngữ văn 8, chúng tôi biên soạn bài viết Sơ đồ tư duy bài thơ Ông đồ dễ nhớ, ngắn gọn với khá đầy đủ những nội dung như tìm hiểu và khám phá chung về tác phẩm, tác giả, bố cục tổng quan, dàn ý nghiên cứu và phân tích, bài văn mẫu nghiên cứu và phân tích, …. Hi vọng qua Sơ đồ tư duy bài thơ Ông đồ sẽ giúp học viên nắm được nội dung cơ bản của bài thơ Ông đồ .

Bạn đang đọc: Sơ đồ tư duy bài thơ Ông đồ dễ nhớ, ngắn gọn

Bài giảng: Ông đồ – Cô Phạm Lan Anh (Giáo viên VietJack)

A. Sơ đồ tư duy bài thơ Ông đồ

B. Tìm hiểu bài thơ Ông đồ

I. Tác giả

– Vũ Đình Liên ( 1913 – 1996 )
– Quê quán : Quê gốc là ở Thành Phố Hải Dương nhưng sống hầu hết ở Thành Phố Hà Nội
– Cuộc đời và sự nghiệp sáng tác :
+ Là một trong những nhà thơ lớp tiên phong của trào lưu Thơ mới
+ Ngoài sáng tác thơ, ông còn điều tra và nghiên cứu, dịch thuật, giảng dạy văn học
– Phong cách sáng tác : Thơ ông mang nặng nỗi niềm xưa, nỗi niềm hoài cổ, hoài vọng
– Tác phẩm tiêu biểu vượt trội : Lũy tre xanh, Mùa xuân cộng sản, Hạnh phúc …

II. Tác phẩm

1. Hoàn cảnh sáng tác

– Từ đầu thế kỉ XX, nền văn Hán học và chữ Nho ngày càng suy vi trong đời sống văn hóa truyền thống Nước Ta, khi mà Tây học gia nhập vào Nước Ta, có lẽ rằng vì đó mà hình ảnh những ông đồ đã bị xã hội bỏ quên và dần vắng bóng. Vũ Đình Liên đã viết bài thơ Ông đồ bộc lộ niềm ngậm ngùi, day dứt về cảnh cũ, người xưa .

2. Thể loại: thơ 5 chữ

3. Bố cục

Chia làm 3 phần :
– Phần 1 ( hai khổ thơ đầu ) : Hình ảnh ông đồ thời Nho học còn thông dụng, thịnh thế
– Phần 2 ( hai khổ tiếp theo ) : Hình ảnh ông đồ khi Nho học suy vi ( lụi tàn )
– Phần 3 : ( khổ cuối ) : Tâm tư thầm kín, niềm tiếc thương tác giả gửi gắm

4. Giá trị nội dung

Tác phẩm khắc họa thành công xuất sắc hình cảnh đáng thương của ông đồ thời vắng bóng, đồng thời gửi gắm niềm thương cảm chân thành của nhà thơ trước một lớp người dần đi vào quá khứ, khới gợi được niềm xúc động tự vấn của nhiều fan hâm mộ

5. Giá trị nghệ thuật

– Bài thơ được viết theo thể thơ ngũ ngôn gồm nhiều khổ
– Kết cấu trái chiều đầu cuối tương ứng, ngặt nghèo
– Ngôn từ trong sáng bình dị, truyền cảm

III. Dàn ý phân tích tác phẩm

1. Hình ảnh ông đồ thời kì đắc ý

– Hình ảnh ông đồ Open trong thời hạn Tết đến xuân về, khi hoa đào nở :
+ Ông đồ và hoa đào như một cặp hình ảnh báo hiệu mùa xuân đến, năm mới mở màn .
+ Cặp từ mỗi năm … lại như biểu lộ sự Open của ông đồ vào mùa xuân như một việc quen thuộc, một điều đã trở thành thói quen, thường lệ của chính ông đồ và những người xung quanh .
+ Hình ảnh ông đồ với mực tàu giấy đỏ giữa chốn đường phố sinh động đã trở thành hình ảnh quen thuộc, là một phần không hề thiếu của ngày Tết truyền thống cuội nguồn, in sâu vào tiềm thức của dân cư Nước Ta .
– Ông đồ thời này là TT của mọi sự quan tâm bởi những nét phượng múa rồng bay, người người đều tấm tắc ngợi khen tài .
⇒ Hình ảnh ông đồ tượng trưng cho một nét truyền thống cuội nguồn văn hóa truyền thống truyền kiếp của Nước Ta. Cả người thuê viết và người cho chữ đều đã và đang giữ gìn, phát huy nét truyền thống lịch sử thanh cao, thanh nhã và đầy văn minh ấy .

2. Hình ảnh ông đồ thời kì suy tàn

– Khung cảnh vắng vẻ, vắng vẻ :
+ Cụm từ mỗi năm mỗi vắng bộc lộ mức độ, không phải ông đồ và truyền thống lịch sử cho chữ ngay lập tức bị quên béng mà điều ấy diễn ra từ từ, theo thời hạn mà ngày càng phai nhạt và biến mất .
+ Câu hỏi tu từ như một lời thốt lên đầy xót xa về sự đổi khác của xã hội, của lòng người .
– Hình ảnh ông đồ ngồi đơn độc, lạc lõng giữa đường phố tập nập :
+ Giấy – không thắm, mực – đọng trong nghiên sầu, lá – rơi trên giấy … Một loạt những hình ảnh được miêu tả đều mang một nỗi buồn chung : nỗi buồn bị quên lãng .
+ Hình ảnh lá vàng rơi và mưa bụi như làm tăng thêm sự ảm đạm, gợi cảm giác úa tàn, lạnh lẽo .
+ Tâm trạng ông đồ : buồn bã, chán nản, u uất, có vẻ như tổng thể đang nghẹn ứ lại, dồn nén và kết thành một khối sầu thảm muôn thuở .
+ Hình ảnh ông đồ lạc lõng giữa xã hội tượng trưng cho sự mai một của một nét văn hóa truyền thống truyền thống cuội nguồn, sâu hơn đó là sự xuống dốc của văn hóa truyền thống xã hội, của lòng người so với những giá trị truyền thống lịch sử của dân tộc bản địa .

IV. Bài phân tích

Nếu thơ Xuân Diệu có giọng điệu say đắm, rạo rực, thơ Hàn Mặc Tử có chút điên cuồng, thơ Huy Cận có nỗi buồn ảo não thì thơ Vũ Đình Liên lại mang một giọng điệu hoài cổ. Mỗi người nghệ sĩ có phong thái thơ khác nhau, đây là nét riêng không liên quan gì đến nhau để họ được phân biệt với những tác giả khác và cũng là ấn tượng riêng để bạn đọc nhớ đến họ. Tuy sáng tác không nhiều nhưng Vũ Đình Liên đã để lại cho văn học Nước Ta những tác phẩm giá trị, tiêu biểu vượt trội là bài thơ Ông đồ .
Vũ Đình Liên là một trong những nhà thơ khởi đầu cho phòng trào Thơ mới. Tác phẩm của Vũ Đình Liên không nhiều nhưng đều là những tác phẩm có giá trị thẩm mỹ và nghệ thuật, giá trị nhân văn thâm thúy. Trong những tác phẩm còn để lại cho đến ngày này của ông. Ông đồ là tác phẩm điển hình nổi bật nhất. Bài thơ Ông đồ là niềm hoài cổ của tác giả với một nét đẹp truyền thống lịch sử xưa đang dần bị mai một. Bài thơ được sáng tác năm 1936 và được đăng trên tạp chí Tinh hoa. Bài thơ sinh ra trong thực trạng nền Hán học đang mất dần vị thế của mình do sự xâm nhập của nền văn hóa truyền thống phương Tây. Đây cũng là lúc những ông đồ không còn được trọng vọng do thời thế đã đổi khác. Nhan đề bài thơ gợi nhớ một nét đẹp đã lùi sâu vào dĩ vãng cùng sự tiếc thương vô cùng .
Mở đầu bài thơ Ông đồ hình ảnh đã Open trong dòng suy tưởng, hoài niệm của tác giả :
Mỗi năm hoa đào nở
Lại thấy ông đồ già
Bày mực tàu giấy đỏ
Bên phố đông người qua
Cấu trúc mỗi … lại cho ta thấy ông đồ chính là một hình ảnh vô cùng quen thuộc với dân cư Nước Ta vào mỗi dịp tết đến xuân về. Cùng với màu thắm của hoa đào, màu đỏ của giấy, màu đen nhánh của mực tàu và sự đông vui, náo nhiệt của ngày tết thì hình ảnh ông đồ đã trở nên không hề thiếu được trong bức tranh mùa xuân. Lời thơ từ tốn mà chứa bao yêu thương. Dẫu chỉ chiếm 1 góc nhỏ trên lề phố nhưng trong bức tranh thơ thì ông đồ lại chính là TT, ông đã hòa hết mình vào cái không khí sinh động của ngày tết với những kĩ năng mình có :
Bao nhiêu người thuê viết
Tấm tắc ngợi khen tài
Hoa tay thảo những nét
Như phượng múa rồng bay
Địa điểm nơi ông đồ viết chữ là bên phố đông người qua dòng người đông đúc nơi phố phường mỗi dịp xuân về, quan trọng hơn cả là dòng người đông đúc ấy đều chăm sóc đến ông đồ bao nhiêu người thuê viết và biết chiêm ngưỡng và thưởng thức kĩ năng của ông đồ tấm tắc ngợi khen tài. Tác giả tả nét chữ của ông đồ hoa tay thảo những nét / như phượng múa rồng bay. Nghệ thuật so sánh của 2 câu thơ này làm toát lên khí chất trong từng nét chữ của ông đồ, đó là nét chữ đẹp, phóng khoáng, cao quý, qua việc ngợi khen nét chữ, tác giả gửi gắm sự kính trọng, ngưỡng mộ, nâng niu nét đẹp văn hóa truyền thống truyền thống lịch sử của dân tộc bản địa. Trong 2 khổ thơ đầu, hình ảnh ông đồ xưa trong thời kì huy hoàng của mình được tác giả kính trọng ngưỡng mộ, qua hình ảnh ông đồ, Vũ Đình Liên cũng bộc lộ tình cảm chân quý đến những giá trị truyền thống lịch sử tốt đẹp của dân tộc bản địa .
Đó là khi mà chữ Nho được trọng vọng. Những nét chữ Nho đẹp, vuông vắn, tươi tắn, mang chứa trong nó những giá trị sâu rễ bền gốc của một thời kì văn hóa truyền thống, và ông đồ bằng tài hoa của mình được ngợi khen. Với một người nghệ sĩ còn gì chân quý hơn tấm lòng ngưỡng mộ của khách tứ phương. Nhưng thời thế thay đổi, bởi chẳng có gì là vĩnh viễn. Và trong dòng chảy ấy của thời hạn, rất dễ cuốn đi những giá trị, và ông đồ cũng không nằm ngoài số phận :
Nhưng mỗi năm mỗi vắng
Người thuê viết nay đâu ?
Giấy đỏ buồn không thắm
Mực đọng trong nghiên sầu …
Ông đồ vẫn ngồi đấy
Qua đường không ai hay
Lá vàng rơi trên giấy
Ngoài giời mưa bụi bay .
Ông đồ rơi vào tình cảnh một nghệ sĩ hết công chúng, một cô gái hết nhan sắc. Còn duyên kể đón người đưa / Hết duyên đi sớm về trưa một mình. Ông đồ vẫn ngồi đấy mà không ai hay. Ông đồ giữa dòng đời vội vã của những con người tân tiến chỉ như một ốc đảo trơ trọi, đơn độc lạnh lẽo. Cái hiện thực ngoài đời là thế và chỉ có thế, nó là sự ế hàng. Nhưng ở thơ, cùng với cái hiện thực ấy còn là nỗi lòng tác giả nên giấy đỏ như nhạt đi và nghiên mực hóa sầu tủi. Biện pháp nhân hóa được sử dụng rất đắt đã khiến những đồ vật vô tri như mang nặng một linh hồn, như càng thêm ám ảnh trong tâm lý người đọc. Hay nhất là cộng hưởng vào nỗi sầu thảm này là cảnh mưa phùn gió mùa. Là mưa của đất trời giăng giăng hay là nỗi giá rét và buốt lặng trong tâm hồn con người. Không biết nữa, chỉ biết rằng có một di tích lịch sử tiều tụy đáng thương ngồi đấy, trong dáng ngồi bất động, giữa làn mưa bụi bay. Mùa xuân lại có lá vàng, quả là một sự đối nghịch, nhưng cái nghịch lí để lí giải sự có lí của tình cảm. Bởi giờ đây, ông đồ chỉ còn là cái di tích lịch sử tiều tụy đáng thương của một thời tàn, vì thế mà :
Cảnh nào cảnh chẳng đeo sầu
Người buồn cảnh có vui đâu bào giờ ?
Người xưa có câu thi trung hữu họa, và ở đây với bài thơ này quả là xác đáng. Văn tả thật ít lời mà cảnh hiện ra như vẽ, không riêng gì bóng hình ông đồ mà cả cái tiêu điều của xã hội qua mắt của ông đồ. Tác giả đã có những chi tiết cụ thể thật đắt : nơi ông đồ là bút mực, nơi trời đất là gió mưa, nơi xã hội là sự hờ hững không ai hay. Thể thơ năm chữ vốn có sức biểu lộ những chuyện dâu bể, hoài niệm, đã tỏ ra rất đắc địa, nhịp điệu khơi gợi một nỗi buồn nhẹ mà thấm. Màn mưa bụi khép lại đoạn thơ thật ảm đạm, lạnh, buồn, vắng, để rồi một thoáng bâng khuâng, ta cũng phải cúi đầu soi lại mình trong câu hỏi đầy da diết và nao lòng của người nghệ sĩ :
Năm nay đào lại nở
Không thấy ông đồ xưa
Những người muôn năm cũ
Hồn ở đâu giờ đây ?
Ông đồ đã bị hất tung ra khỏi ngoài rìa xa hội, một mình bút nghiên giấy mực lặng lẽ về với mảnh đất của mình. Ông đã cố bám lấy xã hội văn minh, lũ người văn minh tất cả chúng ta đã nhìn thấy sự cố sức của ông, đã thấy ông chới với, nhưng tất cả chúng ta đã không làm gì, để đến giờ đây quay nhìn lại, mới biết ông đã bị buông rơi tự khi nào. Bóng dáng ông đâu phải bóng hình của một người, của một nghề, mà là dáng của cả một thời đại, bóng hình kí ức của chính tâm hồn tất cả chúng ta. Đến giờ đây tất cả chúng ta mới thấy luyến tiếc, nhưng quá muộn rồi. Hỏi trời, hỏi đất, hỏi người, hỏi cả một xã hội. rằng thế hệ tất cả chúng ta đã làm gì với một nét đẹp văn hóa truyền thống của dân tộc bản địa, đã cuốn phăng đi có lẽ nào là cả chính mình trong xã hội nhãn tiền. Hôm nay ngoảnh đầu nhìn lại, thảng thốt bỗng nhớ cái gọi là rất lâu rồi. Hỏi hay khấn tưởng niệm, hay ân hận sám hối. Đó đâu chỉ là câu hỏi, mà là lời day dứt, là tiếng nấc nghẹn của nhà thơ khi tận mắt chứng kiến cảnh tượng ấy của văn hóa truyền thống dân tộc bản địa. Hai câu thơ hàm súc nhất của bài, tất cả chúng ta đọc ở đấy số phận của ông đồ và nhất là đọc được thái độ, tình cảm của cả một lớp người so với những gì thuộc về dân tộc bản địa, về ngữ pháp câu thơ này rất lạ, nhưng không ai thấy : Những người muôn năm cũ. Muôn năm, thật ra chỉ là vài ba năm, nhưng nói muôn năm mới đúng, thời ông đồ đã xa lắc rồi, đã lẫn vào với những bút, những nghiên rất xa trong lịch sử dân tộc. Chữ muôn năm cũ của câu trên dội xuống chữ giờ đây của câu dưới càng gợi bâng khuâng luyến nhớ. Câu hỏi cuối bài : Những người muôn năm cũ / Hồn ở đâu giờ đây ? như thể một lời chiêu hồn, gọi hồn tổ quốc, một tiếng kêu than vọng vang như muốn tìm lại đâu đây mảnh hồn dân tộc bản địa đang phai dần .
Với thể thơ ngũ ngôn gieo vần chân, lời thơ bình dị nhưng sâu lắng, cô đọng, lời thơ giống như một lời kể chuyện thuật lại nét đẹp truyền thống cuội nguồn xưa của dân tộc bản địa, cấu trúc đầu cuối tương ứng ngặt nghèo, bài thơ tiềm ẩn đủ những yếu tố thẩm mỹ và nghệ thuật rực rỡ nhất. Qua những nét thẩm mỹ và nghệ thuật tiêu biểu vượt trội đó, tác giả bộc lộ nỗi niềm xót thương so với ông đồ cũng như niềm hụt hẫng cho sự mất đi của một nền văn hóa truyền thống dân tộc bản địa .
Bằng một nỗi niềm rất riêng, một lòng yêu văn hóa truyền thống xứ sở. Vũ Đình Liên đã gọi dậy trong tâm thức bạn đọc một nét đẹp văn hóa truyền thống của một thời vang bóng. Để một thoáng nhìn lại mình, ta tự vấn lòng, ta đã làm chi cuộc sống ta, ta đã làm gì với sự ơ hờ, vô tâm. Ta vô tư tung thả mình, ta hồn nhiên góp thêm phần chạy đua, đánh mất truyền thống dân tộc bản địa để đến với những nụ cười thời thượng, trong khi đó mới chính là những chân giá trị vĩnh hằng cho nguồn cội mỗi cá thể .

V. Một số lời bình về tác phẩm

1. Văn tả thật ít lời mà cảnh hiện ra như vẽ không chỉ bóng hình ông đồ mà cả cái tiêu điều xã hội qua mắt ông đồ. ( Vũ Quần Phương )
2. Ông đồ hoàn toàn có thể coi là một áng thơ toàn bích là một trong những bài thơ hay nhất trong trào lưu Thơ mới. ( Nguyễn Hoành Khung )

Tải xuống

Xem thêm sơ đồ tư duy của những tác phẩm, văn bản lớp 8 hay, chi tiết cụ thể khác :

Mục lục Văn mẫu | Văn hay lớp 8 theo từng phần:

Giới thiệu kênh Youtube VietJack

Ngân hàng trắc nghiệm lớp 8 tại khoahoc.vietjack.com

Đã có app VietJack trên điện thoại thông minh, giải bài tập SGK, SBT Soạn văn, Văn mẫu, Thi trực tuyến, Bài giảng …. không lấy phí. Tải ngay ứng dụng trên Android và iOS .

Nhóm học tập facebook miễn phí cho teen 2k8: fb.com/groups/hoctap2k8/

Theo dõi chúng tôi miễn phí trên mạng xã hội facebook và youtube:

Xem thêm: Loài ruột khoang nào không di chuyển được

Theo dõi chúng tôi không tính tiền trên mạng xã hội facebook và youtube :

Loạt bài Tuyển tập những bài văn hay | văn mẫu lớp 8 của chúng tôi được biên soạn một phần dựa trên cuốn sách: Văn mẫu lớp 8 và Những bài văn hay lớp 8 đạt điểm cao.

Nếu thấy hay, hãy động viên và chia sẻ nhé! Các bình luận không phù hợp với nội quy bình luận trang web sẽ bị cấm bình luận vĩnh viễn.