Như biển học vô biên, càng đi sâu thế giới bàn phím cơ càng rộng mở không bờ bến. Nếu chỉ dậm chân tại chỗ nơi những chiếc bàn phím hãng dựng sẵn (stock mechanical keyboard) thì niềm đam mê và cả kiến thức, kỹ năng chơi của bạn sẽ không bao giờ nâng lên một tầm cao mới. Bạn cần phải liên tục thay đổi, làm mới, học hỏi kinh nghiệm, sẻ chia kiến thức và thực hành tận tay, như vậy mới gọi là “niềm đam mê đích thực”. Và một trong những công cụ phục vụ cho thú vui mà người-thường-không-bao-giờ-hiểu-được này, chính là cụm khái niệm nghe khá lạ: bàn phím cơ hot-swap (hot-swap mechanical keyboard).
Bàn phím cơ hot-swap là gì?
Hot-swap (hay còn gọi là swappable, hot-swappable, swap) là thuật ngữ “dân ngành” mới biết. Các từ này đầu tiên được dùng bởi hãng Kono Store và Input Club, dùng để chỉ những bàn phím có thể được thay thế dễ dàng nhanh chóng mà không cần phải qua công đoạn hàn vào PCB. Từ khi thị trường bàn phím cơ custom nở rộ thì khái niệm hot-swap cũng trở nên thông dụng và được nhiều người tìm hiểu hơn.
Một trong những tên tuổi chuyên trị bàn phím cơ hot-swap hiện đang được anh em trong giới tin dùng là Glorious (Mỹ, thành lập từ 2014, nổi tiếng cung cấp các dòng sản phẩm giá trị cao nhưng với mức giá khá mềm) với dòng bàn phím cơ hot-swap Glorious GMMK RGB và GMMK Pro RGB
Đây là hình ảnh một số bàn phím Glorious hot-swap điển hình
Anh em nào đã từng kinh qua bàn phím cơ thì đều biết, để dấn thân sâu vào thú chơi này ở level chơi bàn phím cơ custom thì không chỉ cần có tiền (rất nhiều tiền) mà còn phải cần có kỹ năng. Không phải ai cũng có kiên nhẫn để mày mò từng thứ một, điển hình ngán nhất là khâu hàn switch khi cần thay switch cho các bàn phím cơ kinh điển. Tỉ mẩn từng chút một, sai tầm tầm thì thiệt hại tính bằng switch, thảm nhất là cục diện đi toong. Các bàn phím cơ hot-swap ra đời vì mục đích này. Nó hữu ích tới mức độ hầu như bất cứ ai chơi phím cơ thì đều sở hữu ít nhất một em phím hot-swap làm vốn.
Với một bàn phím cơ hot-swap, chúng ta có thể làm được điều phi thường nào?
Nói phi thường thì hơi quá, chỉ là các bàn phím hot-swap đã mở ra một chân trời mới cho những người đam mê phím cơ nhưng chưa có hoặc không thể có cơ hội làm hết tất cả mọi thứ từ A-Z. Các bàn phím cơ bình thường với cấu tạo truyền thống, muốn làm mới bề ngoài chúng ta sẽ thay keycap, chỉ cần cẩn thận sự tương thích giữa các chân keycap với nhau. Và đa phần ai chơi phím cơ đều có thể làm được vì khá đơn giản.
Còn nếu muốn can thiệp vào switch để thay đổi cấu trúc bên trong, đặc biệt là làm mới cảm giác gõ trên bàn phím thì 10 người chắc chỉ có 2-3 người làm được, còn lại thì đều phải mang ra các dịch vụ chuyên thay switch để làm dùm. Rất mất công và tốn kém. Ai chơi phím cơ chắc cũng đã từng một lần ước gì mình được chạm tận tay, thay tận switch và được gõ thử những chiếc switch mới đầu tiên được gắn vào. Thay switch nghĩa là bạn phải biết cách hàn, mà còn phải làm thật tỉ mỉ, thật khéo, để hàn chặt switch vào PCB. Khâu này nói ra thì cực kỳ phức tạp, dân chuyên lâu lâu còn bị tổ trác. Ngoài ra thì bạn còn cần hiểu rõ hiểu tường tận cấu trúc bên trong và cơ chế vận hành của từng loại switch.
Các bàn phím cơ hot-swap ra đời với tiêu chí đơn giản là “thay switch không cần hàn” đã là cứu cánh của rất nhiều anh em cùng đam mê phím cơ. Ai chơi sương sương và có một chiếc hot-swap thì đều có thể thay switch tại nhà. Cụ thể là với một chiếc bàn phím cơ hot-swap, ta có thể:
1/ Thoải mái sử dụng và kết hợp các loại switch tùy ý hoặc thay thế switch bị hỏng trong vài giây mà không cần mở mạch và rã mối hàn.
2/ Dễ dàng tháo các keycap & switch ra khỏi toàn bộ bàn phím của bạn và kết hợp bất kỳ thương hiệu keycap nào tương thích với switch kiểu MX.
3/ Một bàn phím cơ hot-swap đầy đủ theo chuẩn, như bàn phím cơ truyền thống khác, sẽ có đủ các phụ kiện cần thiết, gồm: Chân và đệm cao su chống trượt cho bàn phím, trang bị sẵn khe giữ keypuller. Ngoài ra còn có đi kèm một switch puller chuyên dụng để thay switch và một sách hướng dẫn chi tiết cách dùng và custom bàn phím.
4/ Và các hãng chuyên về bàn phím cơ hot-swap thường có bán luôn các bộ phận đi kèm cho quá trình custom như: các loại switch tương thích với bàn phím cơ hot-swap đó, lube bôi trơn switch, vòng O-ring hãm thanh, keycap tương thích với bàn phím hot-swap…
Bàn phím cơ hot-swap có phải là switch-hot-swap không?
Hotswap keyboard & hotswap switch là hai khái niệm thường gây nhầm lẫn hoặc đánh đồng, ngay cả với người chơi bàn phím cơ chuyên nghiệp. Khi nói rằng bàn phím cơ hot-swap là chắc chắn sẽ có các switch hot-swap cũng là cách nói không chính xác. Lấy ví dụ cụ thể là: dòng hot-swap switch kiểu Cherry MX có thể dùng được trong các bàn phím cơ có hotswap socket pinout, nhưng lại không phải là kiểu switch được thiết kế để dùng theo dạng hot-swap. Những switch này vẫn phải được hàn vào các bàn phím thông thường.
Nói tóm lại là bàn phím cơ được xem là hot-swap hay không, không phụ thuộc vào loại switch nó đang dùng. Mà chính xác phụ thuộc hoàn toàn vào bảng mạch PCB bên dưới các switch HOẶC là các bàn phím dùng loại switch đặc biệt contactless với công nghệ không tiếp xúc hiện đại.
Bàn phím cơ hot-swap tuy vậy vẫn còn hiếm trên thị trường (dù nhu cầu là có)
Search một vòng google bạn sẽ thấy điểm kỳ lạ là dù cho nhu cầu thực tế khá nhiều nhưng số lượng hãng sản xuất và các model bàn phím cơ hot-swap thật sự rất ít nếu không muốn nói là rất hiếm. Như hiện nay có mặt dưới dạng hàng chính hãng ở Việt Nam cũng chỉ mới có 2 mẫu hot-swap keyboard của Glorious còn lại thì đều là phải đặt mua từ nước ngoài với thời gian ship lâu và giá cao.
Nguyên nhân đầu tiên nằm ở giá thành sản xuất
Do có cấu tạo PCB đặc biệt và các cách các thành phần kết nối cũng hơi khác so với bàn phím cơ thường nên quy trình sản xuất bàn phím cơ hot-swap khá phức tạp. Dẫn tới giá thành cao. Nhưng khi bán ra thị trường, khoảng cách giữa giá thành và chi phí sản xuất không thể cách nhau quá nhiều và cũng không thể quá chênh lệch so với bàn phím cơ truyền thống nên dẫn đến mức lợi nhuận của nhà sản xuất hạ đáng kể. Không đáng nên không làm, đó là quan điểm của một số hãng lớn hiện nay chưa có dòng hot-swap.
Tiếp theo là về số lượng thành phẩm bị hạn chế
Thời gian sản xuất lâu hơn, phức tạp hơn dẫn tới số lượng thành phẩm của bàn phím cơ hot-swap không thể có quá nhiều. Ngoài ra nhu cầu thị trường là có, nhưng không đến độ ồ ạt như bàn phím cơ bình thường. Sản xuất nhỏ giọt, nhu cầu nhỏ giọt, hai cái “nhỏ giọt” gặp nhau thành ra số lượng cuối cùng đang có trên thị trường không thể lớn được.
Cản trở về kỹ thuật
Các hotswap socket thường đòi hỏi một số chuyên môn kỹ thuật cao để làm ra, cho nên việc tương thích với các bộ phận thường thấy khác của một bàn phím cơ đôi khi rất hạn chế. Đặc biệt với những bàn phím cơ muốn dùng LED, thiết kế PCB đặc biệt của hot-swap có thể làm cản trở đường đi của ánh sáng. Ví dụ cụ thể như bàn phím cơ hot-swap Minivan hoàn toàn không khả dụng nếu muốn dùng LED.
Làm cách nào mua được bàn phím cơ hot-swap ở Việt Nam?
Hiện tại để mua bàn phím cơ hot-swap, mọi người thường dùng một trong hai cách sau:
Cách #1: đặt mua từ các trang web nước ngoài, chọn, gửi order, đặt hàng, payment, chờ ship. Toàn bộ quá trình này hên xui nhiều khi mất cả vài tháng nếu có trục trặc dọc đường. Cá nhân mình rất ngại mua như vầy, vì hàng điện tử công nghệ mà rất nhiều rủi ro khi vận chuyển.
Cách #2: tìm mua các bàn phim cơ hot-swap chính hãng đang có tại Việt Nam. Hiện tại anh em có thể đặt mua bàn phím hot-swap từ thương hiệu Glorious mình có kể ở trên tại nhà phân phối độc quyền của hãng, cả bàn phím hot-swap ráp sẵn lẫn các mẫu barebone dùng cho custom build, gồm đa dạng các SKU sau:
1/ Bàn phím cơ Glorious GMMK White Ice RGB (fullsize/ TKL và Compact): bàn phím cơ hot-swap, bản dựng sẵn dùng switch Gateron
2/ Bàn phím cơ Glorious GMMK Black RGB (fullsize/ TKL và Compact): bàn phím cơ hot-swap, bản dựng sẳn dùng switch Gateron, 3 cỡ chọn lựa
3/ Bàn phím cơ Glorious hot-swap bản custom build: PRO RGB và RGB (mỗi loại đều có màu trắng hoặc đen và có hai cỡ khác nhau để chọn lựa)
Ngoài ra thì Glorious cũng cung cấp hàng loạt các phụ kiện đi kèm hỗ trợ cho quá trình custom bàn phím như:
- Switch Glorious Panda cùng hãng
- Switch Kailh/ Gateron tương thích bàn phím cơ hot-swap Glorious
- Keycap Glorious
- Và nhiều các phụ kiện khác như switch lube, key-puller, switch-puller…
Ai chưa thử mua về xài đi, thay switch mới vào đổi cảm giác gõ, sướng lắm luôn. Còn ai đã xài rồi thì mua thử con barebone Pro RGB về quậy thử một vòng xem sao, nghe đồn em này thế hệ mới đèn rực sáng luôn mọi người ạ.
Chúc cả nhà chơi phím cơ thật vui và hăng say.