Tổng cục An ninh (MI-5) là một bộ phận cốt yếu của mạng lưới thu thập tình báo quốc gia và quốc tế. MI -5 không chỉ có nhiều phần việc cùng cấp độ bí mật như Tổng cục Tình báo (MI-6) mà còn có những điểm chung với các lực lượng cảnh sát quốc gia và quốc tế MI-6.
Mục tiêu chính của MI-5 là bảo vệ an ninh và phúc lợi kinh tế quốc gia, chống lại các mối đe dọa ngầm có tổ chức. Các mối đe dọa này đến từ chủ nghĩa khủng bố, gián điệp và vũ khí hủy diệt hàng loạt, nhưng MI-5 cũng có trách nhiệm ngăn ngừa và phát hiện tội phạm trong nước bên cạnh nhiều cơ quan luật pháp của Anh và quốc tế.
Công việc của MI-6, hoàn toàn giống với thế giới gián điệp của James Bond, nhưng các chiến dịch của MI-6 hoàn toàn tuyệt mật. Khác với các hoạt động tương đối công khai của MI-5, MI-6 thu thập thông tin tình báo nước ngoài theo một phương pháp hết sức bí mật.
Theo luật của Anh, vai trò của của MI-6 là “thu thập và cung cấp thông tin liên quan đến các hoạt động hay mưu toan của những người bên ngoài nước Anh”, và phải hành động vì các lợi ích an ninh, quốc phòng, ngoại giao và kinh tế trong khuôn khổ do Ủy ban Tình báo kết hợp (JIC) và các bộ trưởng quy định.
Trong cuộc chiến chống tội phạm và phản gián
Để chống lại các lại các mối đe dọa từ bên ngoài, như một tổ chức khủng bố, MI-5 luôn cố gắng chiếm thế thượng phong hơn “đối tượng” hay “mục tiêu” của họ bằng việc tập hợp các thông tin tình báo chiến lược về đối phương. Từ các thông tin có được, MI-5 có thể dựng nên một hồ sơ về tổ chức hay cá nhân cần điều tra để nắm rõ mối đe dọa có thể xảy ra cho nước Anh. MI-5 không là “cảnh sát mật” vì họ không có quyền hành pháp để khởi tố một tổ chức hay một cá nhân, do đó họ cần phải cộng tác với cảnh sát hay các cơ quan thuế quan.
Khác với MI-5, MI-6, luôn tiến hành các chiến dịch tình báo mật trên toàn thế giới, từ Bắc Ireland, Trung Đông, châu Phi và mới đây nhất là Afghanistan, Iraq. Vai trò của MI-6 đã thay đổi đáng kể sau khi Chiến tranh lạnh kết thúc, do nhu cầu phản gián đối với Liên Xô không còn tính cấp bách nữa. Tuy nhiên, mối đe dọa của khủng bố quốc tế đang đặt ra cho MI-6 một trách nhiệm mới.
Quá trình hình thành MI-5 và MI-6
Tổng cục An ninh Anh ban đầu được thành lập nhằm mục đích chống lại tình báo Đức vào năm 1909, nhưng sau đó cơ quan này được tách ra thành hai nhánh gọi là MI-5 và MI-6 dưới quyền chỉ huy của Vernon Kell (hay còn gọi là ngài “K”) và Mansfield Cumming (hay ngài “C”). Dưới sự chỉ huy của “C”, MI-6 chịu trách nhiệm thu thập thông tin tình báo hải ngoại, trong khi đó MI-5 do “K” lãnh đạo, chống lại các đe dọa an ninh bên trong nước Anh. Hiện nay lãnh đạo của MI-5 và MI-6 đều ký tên vào các văn kiện chính thức bằng ký hiệu “K” hay “C”.
Sự tiết lộ văn khố của MI-5 sau này cho phép người ta thấy được các hoạt động của cơ quan này trong Thế chiến I và II, nhưng mọi thông tin về hoạt động tình báo của MI-6 đều được giữ kín. Sau khi Thế chiến II kết thúc, xung đột giữa MI-6 và KGB của Liên Xô càng thêm căng thẳng và từ đó ra đời các điệp viên hai mang nguy hiểm cho cả hai phía. Như trường hợp của Kim Philby sau này được tiết lộ là thành viên trong mạng lưới điệp viên của KGB hoạt động bên trong MI-6. Sau vụ bê bối này, MI-6 phát hiện thêm 4 điệp viên hai mang nằm trong tổ chức của họ – đó là Guy Burgess, Donald MacLean và Sir Anthony Blunt. Riêng danh tính của “Người thứ 5” vẫn nằm trong bí ẩn cho đến năm 1991 mới được một cựu đại tá KGB tiết lộ đó là John Caimcross.
Từ sau khi Chiến tranh lạnh kết thúc, mối đe dọa gián điệp đã giảm đáng kể, nhưng các hoạt động khủng bố ngày càng tăng cao. Do đó, vào năm 1992, MI-5 lãnh phần trách nhiệm chống lại mối đe dọa khủng bố vào Anh từ phía Ireland. Mới đây nhất là công tác của MI-5 chống lại các nhóm Hồi giáo cực đoan như là mạng lưới Al-Qaeda