“Mọi người thích đọc lá số tử vi vì rất nhiều lý do, từ việc xác nhận thành kiến của chúng ta đến việc chúng ta có thể dựa vào một yếu tố bên ngoài để đổ lỗi khi mọi thứ khi nó diễn ra không đúng như ý muốn của mình.”
“Cung hoàng đạo của bạn là gì?” gần như là một chìa khóa vạn năng để mở ra những cánh cửa tuyệt vời nhằm giúp chúng ta khám phá nhiều điều thú vị, thậm chí là bí ẩn trong nhiều tình huống xã hội. Chúng ta đều đã biết rằng chiêm tinh học chỉ vốn xuất phát như một khoa học bói toán từ thuở sơ khai và không có bất cứ một bằng chứng cụ thể nào, nhưng 15% người Mỹ vẫn đọc tử vi hàng ngày. Dù bạn biết rằng cung Kim Ngưu không phải lúc nào cũng có thể hành động bướng bỉnh, nhưng chúng ta vẫn thích mô tả tính cách của mình theo cách đó.
Vậy tại sao chúng ta lại muốn đọc và xác định bản thân qua lá số tử vi? Trước hết chúng ta sẽ nói qua một chút về chiêm tinh học, vốn có liên quan mật thiết với tử vi.
Hàng nghìn năm trước, con người đã bắt đầu quan sát bầu trời, vì tò mò và nhu cầu tìm hiểu thế giới hoặc quá nhiều thời gian rảnh rỗi. Chiêm tinh học quan sát chuyển động của mặt trời, các ngôi sao và hành tinh và nhận thấy một mô hình tuần hoàn, sau đó liên hệ chuyển động của các thiên thể với tính cách và hành vi tương lai của các cá nhân.
Người Hy Lạp sơ khai tin rằng bầu trời là một mái vòm khổng lồ bao phủ hành tinh, gọi nó là thiên cầu, và mặt trời cùng các thiên thể đều đi quanh thiên cầu đó. Cung hoàng đạo chỉ đến phần bầu trời mà mặt trời đi qua khi một người sinh ra, tổng cộng có 12 cung, mỗi cung tương ứng với một thời gian cụ thể trong năm.
Điều gì khiến người ta tin vào tử vi?
12 cung hoàng đạo
Dù không quan tâm, chắc chắn ít nhất bạn cũng đã từng nghe đến khái niệm cung hoàng đạo. Và bạn cũng nhận thức được thực tế rằng các dự đoán tính cách một người dựa trên cung hoàng đạo là thiếu cơ sở thực tế. Mặc dù vậy, bạn vẫn cảm thấy có điều gì đó rất hấp dẫn khi đọc chúng, và có thể còn gật gù tấm tắc nếu thấy tính cách của mình được mô tả đúng như cung hoàng đạo. Tâm lý này được giải thích bằng những yếu tố sau đây:
1. Hiệu ứng Barnum
Hiệu ứng Barnum là niềm tin vào việc chấp nhận những tuyên bố chung chung về hành vi và tính cách như những suy luận cá nhân về bản thân. Chẳng hạn đôi khi bạn vô tình đọc được những câu như “Đôi lúc bạn sống nội tâm và giữ những điều chỉ cho riêng mình” và bạn tự nghĩ đó chính là bạn. Thực tế là tất cả con người đều có xu hướng hướng ngoại và hướng nội. Câu nói chung chung mà bạn (và mọi người khác) có thể cảm thấy có vẻ rất phù hợp với tính cách của bạn.
Những người có điểm kiểm soát tâm lý ngoại (external locus of control) và lòng tự tôn thấp hơn dễ bị ảnh hưởng bởi hiệu ứng Barnum. Họ dễ dàng giao quyền kiểm soát cuộc sống của họ cho các yếu tố bên ngoài như may mắn, số phận và môi trường. Đây chính là nơi hoàn hảo cho chiêm tinh học vì nó nói theo nghĩa đen chính là “duyên trời định” hay thứ gì đó tương tự vậy.
2. Priming
Priming hay còn gọi là hiệu ứng mồi, dùng một kích thích để tác động đến phản hồi của một kích thích sau đó. Một khi bạn được gán cho một đặc điểm nào đó về bản thân, bạn sẽ ngày càng tự gắn mình với đặc điểm đó. Nếu tử vi của bạn dự đoán rằng hôm nay sẽ là một ngày tồi tệ đối với bạn, khi bạn bỏ quên chìa khóa trong nhà, bạn sẽ thấy ngay mối liên hệ với dự đoán của tử vi. Nó nói rằng bất kỳ sự bất tiện nhỏ nào mà bạn gặp trong cuộc sống sẽ chỉ để khẳng định cho dự đoán của tử vi mà thôi.
3. Thiên kiến xác nhận
Có lẽ bạn sẽ nhận ra rằng mình trở nên dễ tin đến mức nào khi chấp nhận những dự đoán về cuộc sống của mình, nhưng điều đó có nghĩa là chúng ta chấp nhận mọi thông tin với cùng một sự cởi mở hay không? Nếu theo thiên kiến xác nhận, một người sẽ có nhiều khả năng chấp nhận những dự đoán đã phù hợp với quan niệm của bản thân. Chẳng hạn nếu bạn cảm thấy rằng mình là một người rất trung thực và có hai dự đoán được đưa ra: bạn là một người điềm đạm và bạn đánh giá cao sự trung thực, bạn có nhiều khả năng đồng ý với câu thứ hai hơn câu thứ nhất, vì nó xác nhận quan điểm mà bạn nắm giữ về bản thân.
4. Ngôn ngữ cơ thể
Điều này liên quan đến cách một nhà chiêm tinh đọc ngôn ngữ cơ thể của bạn. Các nhà chiêm tinh quan sát cẩn thận các biểu hiện trên khuôn mặt và ngôn ngữ cơ thể của khách hàng trong khi đưa ra các dự đoán của họ. Những phản hồi chỉ bằng ánh mắt và không lời sẽ giúp họ tiếp tục, tùy thuộc vào việc khách hàng có vui vẻ về những gì đang được nói hay không.
12 cung hoàng đạo và những hành tinh mới
Ophiuchus, cung hoàng đạo thứ 13
Ngay cả khi chúng ta chấp nhận các chuyển động từ các hành tinh và mối liên hệ của chúng với cuộc sống của các dân tộc, thì vẫn còn một điều thú vị khác cần lưu ý. Những dự đoán chiêm tinh đã được đưa ra từ rất lâu trước khi các hành tinh mới hơn được phát hiện, thậm chí ngày nay, các dự đoán chỉ được đưa ra tới Sao Thổ.
Một lưu ý khác về các cung hoàng đạo là có một cung thứ 13 ít khi được xem xét. Trái đất chuyển động chậm trên trục của nó, có nghĩa là vị trí tương đối của các cung hoàng đạo đã dịch chuyển. Những sự tính toán lại của chuyển động này cho thấy một cung hoàng đạo thứ 13 Ophiuchus mà bạn sẽ hiếm khi tìm thấy trong tử vi của mình, tuy vậy Ophiuchus cũng có thể là một thiếu sót có chủ ý.