Cúng Tất niên 2022: Cúng Tất niên cần làm gì? Mâm cỗ cúng Tất niên. Văn khấn cúng Tất niên

Tại sao phải cúng Tất niên

Lễ cúng Tất niên là phong tục lâu đời và mang đậm nét đẹp văn hóa, bản sắc truyền thống của người Việt Nam, với ý nghĩa hoàn tất năm cũ và chào đón năm mới.

Các gia đình báo cáo lên bề trên những gì được mất trong năm nay, những gì chưa làm được và mong muốn năm sau sẽ hoàn thành tốt. Đây cũng là dịp để mọi người hưởng thụ, nghỉ ngơi và tận hưởng thành quả của cả năm qua.

Lễ cúng Tất niên cũng là lúc để gia đình và người thân đoàn tụ sau những tháng ngày lặn lội mưu sinh, tạm thời gác lại những áp lực, cùng nhau tận hưởng không khí đoàn viên ấm áp.

Lễ cúng Tất niên nên làm vào ngày nào?

Thường thì lễ cúng Tất niên ở nước ta được tổ chức vào ngày cuối cùng của năm tính theo lịch âm (tức là ngày 30 tháng 12 âm lịch, còn được gọi là ngày 30 Tết, một số năm thiếu thì sẽ được tổ chức vào ngày 29 Tết). Riêng năm 2022 không có ngày 30 âm lịch nên có thể cúng muộn nhất vào ngày 29 Tết.

Tuy nhiên, một số gia đình tổ chức cúng Tất niên sớm hơn, có thể là ngày 25, 26, 27 hoặc 28 tháng Chạp. Nhìn chung, thời gian tốt nhất để cúng tất niên vẫn là 2 ngày cuối cùng của năm cũ.

Để cúng Tất niên, các gia đình cần chuẩn bị mâm cơm thật tươm tất để cúng gia tiên và những người đã khuất trong gia đình. Sau khi hạ lễ, mọi người trong gia đình sum vầy bên mâm cơm.

Bên cạnh ý nghĩa gia đình đoàn tụ, bữa cơm Tất niên còn là nghi thức tiễn biệt năm cũ, sửa soạn đón năm mới. Sau bữa cơm tất niên, mọi người chuẩn bị cúng giao thừa, tiễn năm cũ và đón mừng năm mới.

Cúng tất niên chuẩn vị miền Bắc. Ảnh CTV

Mâm cơm cúng Tất niên cần có gì?

Mâm quả cúng gia tiên: Nên chọn các loại hoa quả thông dụng, ăn được, đẹp mắt và vừa đủ chín. Không nên dùng trái cây còn xanh hay bằng nhựa để cúng gia tiên.

Mâm cúng Tất niên cỗ mặn: Mâm cúng tất niên được làm thịnh soạn hơn ngày thường. Tùy từng vùng miền mà có những đặc trưng riêng.

Mâm cơm cúng Tất niên miền Bắc

Mâm cơm cúng Tất niên của người dân miền Bắc thường gồm các món ăn quen thuộc như: Canh móng giò hầm măng, xôi gấc và bánh chưng, giò hoặc chả lụa, gà trống luộc nguyên con (hoặc sử dụng thịt lợn luộc), miến nấu lòng gà. Ngoài ra, bạn cũng có thể bổ sung thêm một số món ăn bình dị khác như dưa hành muối, nộm, thịt đông…

Mâm cỗ cúng Tất niên miền Trung

Khác với miền Bắc, mâm cơm cúng Tất tiên của người dân miền Trung thường có các món ăn như: Giò lụa Huế, miến Huế, gà bóp rau răm, măng khô ninh, thịt lợn luộc, ram rán. Ngoài ra, tùy theo bản sắc từng khu vực mà mâm cúng có thể thay đổi hoặc thêm các món ăn khác cho phù hợp.

Như ở Quảng Bình có thể sắp các món ăn sau trong mâm cơm tất niên: xôi, thịt luộc, giò chả, nem rán, cá rán, sườn chua ngọt (hoặc rim, kho), mướp đắng (súp lơ xào), trứng rán, bánh chưng, bánh bột lọc, canh rau củ quả hầm, cháo trắng, rồi hoa quả, trầu cau.

Mâm cơm cúng Tất niên của miền Nam

Mâm cơm cúng Tất niên của người dân miền Nam thường có các món ăn đặc trưng như: Bánh tét, củ cải ngâm nước mắm, thịt lợn luộc, gỏi tôm thịt, giò chả, canh măng nấu xương (bạn có thể dùng măng tươi hoặc măng khô), canh khổ qua nhồi thịt (hay còn được gọi là canh mướp đắng nhồi thịt), thịt kho tàu (là món thịt heo kho với trứng và nước cốt dừa).

Bên cạnh đó, các gia đình có thể thêm bớt các món ăn sao cho phù hợp với hoàn cảnh và điều kiện gia đình mình.

Mâm cỗ Tất niên cỗ chay

Rau củ xào chay

Canh rau củ nấu chay: Nguyên liệu gồm bắp non, nấm rơm, nấm đông cô, bạch quả, đậu hà lan, đậu phụ, cà rốt, củ cải trắng, ngoài ra có hành, ngò để trang trí, gia vị các loại.

Đậu phụ chiên xào nấm tươi: Cắt ngay ngắn những miếng đậu hũ thành dải mỏng, đem chiên chín và xào với nấm tươi, hành cùng các loại gia vị, rau thơm khác.

Miến xào chay: Phi hành thơm, cho cà rốt, đậu que, súp lơ vào xào qua. Tiếp theo cho nấm rơm, đậu hũ xào vừa mềm, nêm một chút muối ăn. Khi các hỗn hợp thấm gia vị, đổ miến đã ngâm mềm và để ráo nước vào, đảo nhẹ tay. Món ăn chín tới thì cho ra đĩa, rắc thêm tiêu, ớt, hành ngò cho đẹp mắt.

Giò, chả chay

Xôi gấc

Cách đặt gà cúng Tất niên 2022

Khi chuẩn bị mâm cỗ giao thừa cúng ngoài trời, phải đặt gà cúng lên đĩa to, tháo dây buộc (nếu có), bầy ngay ngắn trên đĩa, tiết lòng đặt dưới bụng gà, mỏ ngậm bông hoa hồng đỏ.

Gà cúng tất niên phải quay đầu ra.

Điều quan trọng nhất là phải đặt đầu gà quay ra đường để đón quan Hành khiển cai quan năm mới đi qua, cách đặt gà cúng như vậy còn có ý nghĩa gọi mặt trời chiếu vào nhà mình.

Còn khi đặt gà cúng trên ban thờ, theo một số chuyên gia nghiên cứu, nên quay đầu gà hướng về bát hương với tư thế được gọi là “con gà biết kêu, biết gáy, đang chầu” tức là há miệng, chân quỳ và cánh duỗi ra tự nhiên. Nếu làm theo cách nhiều gia đình làm có nghĩa có đầu gà hướng ra ngoài thì đó là gà không chịu chầu.

Những vật phẩm, màu sắc không thể thiếu trong lễ cúng Tất niên.

Văn khấn lễ cúng Tất niên 30 Tết (năm nay là 29 Tết)

Nam mô a di Đà Phật! (3 lần)

Kính lạy: Hoàng Thiên hậu Thổ chư vị tôn Thần.

Ngài Kim niên đương cai Thái tuế chí đức tôn Thần .

Ngài bản cảnh Thành Hoàng chư vị đại Vương .

Ngài bản xứ Thần linh Thổ địa. Ngài định Phúc Táo quân. Các Ngài Địa Chúa Long mạch Tôn Thần và tất cả các Thần linh cai quản trong khu vực này.

Hôm nay là ngày …… tháng Chạp năm …………

Tín chủ chúng con là: ……………

Ngụ tại: ……….

Trước Án tọa kính cẩn thưa trình: Đông tàn sắp hết, năm kiệt tháng cùng, xuân tiết gần kề, minh niên sắp tới.

Nay là ngày… Tết, chúng con cùng toàn thể gia quyến sắm sanh phẩm vật hương hoa, cơm canh cụ soạn, sửa lễ Tất niên, dâng cúng Thiên Địa, Tôn Thần, phụng hiến Tổ tiên, truy niệm chư Linh.

Theo như thường lệ Tuế trừ cáo tế, cúi xin chư vị Tôn Thần, Liệt vị Gia tiên, bản xứ tiền hậu Chủ hương linh, giáng lâm án tọa, phù thùy chứng giám, thụ hưởng lễ vật, phù hộ cho toàn gia, lớn bé trẻ già, bình an thịnh vượng. Độ cho chúng con mọi duyên thuận lợi, công việc hanh thông. Người người được chữ bình an, tháng ngày được hưởng phần lợi lộc. Âm phù – Dương trợ, sở nguyện tòng tâm. Bốn mùa không hạn ách nào xâm, tám tiết có điềm lành tiếp ứng.

Dãi tấm lòng thành, cúi xin chứng giám …

Nam mô a di Đà Phật! (3 lần)

Văn khấn cúng Tất niên trong nhà 2022

Nam mô a di Đà Phật!

Nam mô a di Đà Phật!

Nam mô a di Đà Phật!

Con kính lạy chín phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương.

Con kính lạy Hoàng thiên, Hậu Thổ, chư vị Tôn thần.

Con kính lạy ngài Kim niên Đương cai Thái Tuế chí đức tôn thần.

Con kính lạy các ngài Bản cảnh Thành hoàng chư vị Đại Vương.

Con kính lạy ngài Bản xứ Thần linh Thổ địa tôn thần.

Con kính lạy các ngài Ngũ phương, Ngũ Thổ, Long mạch, Tài thần, Bản gia Táo quân, cùng tất cả các vị thần linh cai quản trong xứ này.

Con kính lạy chư gia Cao Tằng Tổ Khảo, Cao Tằng Tổ Tỷ, Tiên linh nội ngoại họ: ……………..

Hôm nay là ngày 30 tháng Chạp năm: …………..

Tín chủ (chúng) con là:……………………………………………………………………….

Ngụ tại:…………………………………………………………………………………………..

Trước án kính cẩn thưa trình: Đông tàn sắp hết, năm kiệt tháng cùng, xuân tiết gần kề, minh niên sắp tới.

Hôm nay là ngày 30 tết chúng con cùng toàn thể gia quyến sắm sanh phẩm vật hương hoa, cơm canh thịnh soạn, sửa lễ tất niên, dâng cúng Thiên địa Tôn thần, phụng hiến tổ tiên, truy niệm chư linh. Theo như thường lệ tuệ trừ cáo tế cúi xin chư vị tôn thần, liệt vị gia tiên, bản xứ tiền hậu chư vị hương linh giáng lâm án toạ, phủ thùy chứng giám, thụ hưởng lễ vật phù hộ cho toàn gia lớn bé trẻ già bình an thịnh vượng luôn luôn mạnh khoẻ, mọi sự bình an, vạn sự tốt lành, gia đình hoà thuận.

Nam mô a di Đà Phật! (cúi lậy)

Nam mô a di Đà Phật! (cúi lậy)

Nam mô a di Đà Phật! (cúi lậy)

Những kiêng kỵ cần lưu ý trong lễ cúng Tất niên để cầu năm mới may mắn, bình an

Theo phong tục truyền thống của người Việt, cứ chiều tối ngày 30 Tết là các gia đình sẽ làm một mâm lễ cúng Tất niên. Trước là để dâng lên Thần Phật, gia tiên, tỏ lòng thành kính, cảm ơn các vị Thần Phật, những người thân dưới cõi âm đã phù hộ, che chở cho gia đình suốt một năm qua. Sau là dịp để cả nhà quây quần chào năm cũ, đón năm mới với nhiều niềm vui mới.

Cũng bởi mang ý nghĩa đặc biệt nên khi cúng Tất niên, gia chủ cần lưu ý những điều sau:

Nên làm cỗ cúng Tất niên vào chiều và tối

Thời điểm thích hợp nhất để làm mâm lễ cúng Tất niên là khoảng chiều hoặc tối ngày 30 Tết. Thường khi tới chiều 30 Tết, khi mọi công việc trong năm cũ đều đã kết thúc, nhà cửa đã được trang hoàng sạch sẽ và mọi người đều kịp trở về nhà. Mọi thứ dường như đầy đủ và hoàn hảo nhất để chuẩn bị trình diện và làm cơm cúng.

Chiều 30 Tết cùng là lúc người thân trong nhà cùng nhau ôn lại một năm cũ với nhiều biến động, cùng hứa hẹn một năm mới với nhiều thành công và niềm vui mới.

Trong thời gian tiến hành cúng, các thành viên trong gia đình nên có mặt đầy đủ, ăn mặc chỉnh tề để “thưa chuyện” với tổ tiên, người lớn trong gia đình.

Phải chuẩn bị lễ cúng Tất niên trước khi ăn cơm Tất niên

Theo quan niệm xưa, thời điểm chiều và đầu giờ tối ông Công ông Táo của mỗi gia đình vẫn chưa về tới dương gian, tuy nhiên lúc này tại gia đình còn có tổ tiên, những người thân đã khuất nên không thể không làm đồ cúng trình báo.

Trước khi cả gia đình ăn cơm Tất niên phải chuẩn bị đồ cúng và khấn vái tổ tiên. Khi làm lễ, các thành viên phải tề tựu đông đủ, ăn mặc chỉnh tề để trình diện trước bàn thờ gia tiên. Nếu không sẽ dễ dẫn đến lục đục trong gia đình trong năm mới, tài lộc hạn hẹp.

Mâm cúng Tất niên phải tươm tất, gọn gàng, sạch sẽ

Mặc dù việc cúng bái quan trọng nhất là ở cái tâm nhưng khi làm mâm cúng Tất niên, gia chủ cũng cần sắm sanh đầy đủ lễ vật như: Mâm ngũ quả, hương hoa, vàng mã, trầu cau, rượu cùng các món như bánh chưng, xôi, gà, nem rán…

Nghiêm túc, không được đùa cợt khi cúng Tất niên

Khi làm lễ cúng, tất cả các thành viên trong gia đình phải nghiêm trang, thành kính. Tuyệt đối không cười đùa, nói chuyện, nói tục nói bậy… bởi như thế là bất kính với tổ tiên.

Ngoài ra trong lúc cúng, kiêng gọi tên trẻ nhỏ khi cúng vì cho rằng thời điểm khi cúng là lúc ông cha ta quy tụ nhưng cũng khó tránh khỏi hồn ma lang thang dạt vào nhà. Nếu chúng nghe được tên trẻ nhỏ yếu bóng vía có thể làm hại đến trẻ.

Tạo không khí vui vẻ trong bữa cơm

Lúc gia đình sum họp ăn cơm Tất niên, thời khắc này thật sự quý giá và thiêng liêng, chính vì thế mọi người nên vui vẻ, cười nói, quây quần. Kiêng kỵ chuyện cãi nhau, chửi rủa mà thay vào đó nên nói những chuyện vui, nói về những điều tốt lành và câu chuyện chỉ nên xung quanh các thành viên trong gia đình, tránh nói tới những người khác.

Kiêng kỵ đổ vỡ

Không chỉ trong đầu năm mới mà ở thời khắc giao thoa năm cũ và năm mới này đều kiêng kỵ làm đổ vỡ bất kì thứ gì. Theo quan niệm dân gian, những gì đổ vỡ thường đem lại xui xẻo, đặc biệt nếu rượu hoặc dầu đèn bị đổ ra nền nhà có thể thu hút ma quỷ kéo đến nhiều hơn, gây phiền nhiễu.

(T/H)