Món “lẩu gà lá é” được biết đến là món ăn đặc trưng và nổi tiếng của người dân Phú Yên với hương vị thơm ngon, hấp dẫn. Vậy cây é là gì? Nó có những công dụng gì? Lá é có thể chế biến được những món ăn nào? Cùng tìm hiểu nhé!
É là gì?
É là tên gọi một loài cây thuộc họ Húng; có tên khoa học là “Ocimum africanum”. Lá é còn có nhiều tên gọi khác như: hương thảo, ế trắng, húng lông, húng trắng, húng quế lông,…
Cây lá é có kích thước nhỏ, sống lâu năm. Thân cây phân thành nhiều nhánh và các nhánh được phân ngay từ gốc tạo thành bụi lớn với chiều cao trung bình khoảng 0.5 – 1m. Thân cây có màu xanh nhạt, hơi vuông và có lông thưa.
Lá cây é có hình bầu dục, thường mọc đơn và mọc đối chéo nhau với chiều dài khoảng 5 – 6cm, rộng 2 – 3cm. Lá có đầu nhọn, mép có răng cưa. Cả hai mặt của lá đều có lông. Khi vò nát, lá có mùi thơm thoang thoảng như mùi sả. Người ta thường dùng lá é để làm thuốc hoặc gia vị nấu ăn.
Theo nghiên cứu, trong cây é có chứa khoảng 2.5 – 5% tinh dầu, thậm chí có thể lên đến 5%. Hàm lượng tinh dầu nhiều nhất và cao nhất là lúc cây ra hoa. Thành phần chủ yếu của tinh dầu cây é là citral; ngoài ra còn chứa flavonoid, polyphenol, acid cafeio,…
Người ta thường thu hoạch thân và lá cây khi cây có ít nụ hoặc mới ra hoa. Tinh dầu é chủ yếu được chưng cất từ lá.
Hạt é là gì? Hạt é từ cây gì?
Hạt é được lấy từ cây lá é, nằm trong quả é. Quả é có kích thước nhỏ, hình bầu dục, màu xám đen, trông khá giống như hạt vừng. Mỗi quả é chỉ chứa một hạt é bên trong.
Trong hạt é có chứa khoảng 4% chất vô cơ, 5% nước và chất nhầy.
Người ta thường thu hoạch quả é khi hoa đã tàn và khô lại. Cắt hoa khô thành từng chùm rồi bọc trong túi nilon, dùng tay lắc nhẹ để hạt é rơi vào túi. Những hạt không rơi ra là hạt lép, không nên lấy. Sau đó mang hạt é tươi đi phơi phô và bảo quản là được.
Hạt é có rất nhiều chất xơ và hoạt chất quý, có tác dụng ổn định đ.ư.ờ.n.g h.u.y.ế.t, làm đẹp da, tăng cường sức đề kháng, cải thiện giấc ngủ và đặc biệt giúp thanh nhiệt, gi.ải đ.ộ.c vô cùng hiệu quả. Vì vậy, người ta thường sử dụng hạt é để chế biến thành nhiều thức uống ngon như:
-
Chè hạt é kết hợp với sương sáo, hạt đác, hạt mít,…
-
Nước đười ươi hạt é giải khát ngày hè mang lại cảm giác sảng khoái, cực hấp dẫn,…
Vì có kích thước và “ngoại hình” khá giống với hạt chia. Vì vậy, có rất nhiều người nhầm lẫn và không phân biệt được 2 loại hạt này. Nếu bạn cũng hay bị nhầm lẫn giữa hạt é và hạt chia thì hãy tham khảo bảng so sánh dưới đây:
Lá é có tác dụng gì?
Tương tự như hạt é, trong lá é cũng chứa nhiều hoạt chất rất tốt cho sức khỏe con người. Các công dụng của lá é là:
-
Hỗ trợ điều trị bệ.nh u.n.g t.h.ư, bảo vệ cơ thể khỏi sự t.ấ.n cô.ng của các gốc tự do.
-
Kiểm soát lượng đ.ư.ờ.n.g h.u.y.ế.t, phòng tránh nguy cơ mắc các bệ.nh về t.i.m mạ.ch
-
Giảm cảm giác k.h.ó ti.êu, chư.ớng h.ơ.i, đ.ầ.y bụ.ng, sì.nh bụ.ng.
-
Hỗ trợ đi.ều t.r.ị một số bệ.nh l.ý liên quan đến răng miệng như: n.ấ.m lư.ỡi, vi.êm nư.ớu, ch.ảy m.á.u chân răng,….
-
Người ta sử dụng lá é kết hợp với một số loại thảo dược như lá chanh, bưởi, hương nhu,… để nấu nước xông cho ra hết mồ hôi ở người bệ.nh (bị sốt, đau đầu, cảm cúm).
Hiện nay, lá é được dùng rất nhiều trong các bài thuốc dân gian hoặc phơi khô rồi sắc nước uống. Không chỉ vậy, người ta còn sử dụng lá é như một loại rau thơm, giúp tăng thêm hương vị cho món ăn.
Lá é miền Bắc gọi là gì? Lá é có phải là húng quế không?
Ngoài miền Bắc, lá é được biết đến với các tên gọi như húng trắng, húng lông. Vì loại cây này thuộc họ Húng và có khá nhiều điểm tương đồng với cây húng quế nên nhiều người lầm tưởng nó là một. Tuy nhiên, đây là 2 loại cây hoàn toàn khác nhau và bạn có thể phân biệt chúng dựa vào các đặc điểm sau:
Húng quế
Lá é
-
Thân có màu tím đặc trưng
-
Lá không có lông và có kích thước lớn hơn so với lá é.
-
Tên gọi khác: Húng tía
-
Thân có màu xanh mướt.
-
Lá có lông và có kích thước nhỏ hơn so với húng quế.
-
Tên gọi khác: húng lông, húng trắng
Lá é nấu món gì ngon?
Sau khi đã hiểu rõ cây é là gì và công dụng của nó. Vậy bạn có biết cách dùng lá é như thế nào trong ẩm thực không? Nếu chưa biết thì hãy tham khảo ngay những món ăn ngon từ lá é dưới đây nhé!
Lẩu gà lá é
Đây là món ăn đặc sản của người dân Phú Yên và được rất nhiều người yêu thích. Món lẩu này là sự hòa quyện bởi nhiều hương vị như: vị chua nhẹ của măng, ngọt thanh của thịt gà và hương thơm đặc trưng của lá é.
Từng miếng thịt gà săn chắc, ngấm đẫm gia vị; được hầm chín mềm mà không hề bị bở. Chấm kèm bát nước mắm ớt chua chua, cay cay, ăn cực cuốn. Bạn nên ăn kèm lẩu gà lá é với bún tươi cho chuẩn vị nhé!
Gà hấp lá é
Gà hấp lá é sẽ giúp bạn xua tan đi sự nhàm chán của các món thịt gà truyền thống như gà rang, gà luộc hay gà chiên. Gà được hấp nguyên con với lớp da vàng óng, bóng bẩy, cực kỳ đẹp mắt. Thịt gà bên trong chín đều, chắc, ẩm và có vị ngọt tự nhiên. Đặc biệt, hương thơm quyến rũ từ lá é, sả và nhiều gia vị khác sẽ khiến bạn mê mệt. Đừng quên chuẩn bị một bát nước chấm chua chua cay cay để làm tăng thêm hương vị cho món ăn nhé!
Canh gà lá é
Tiếp theo trong danh sách những món gà chế biến từ lá é không thể bỏ qua món canh này. Nước dùng từ gà thanh ngọt tự nhiên, kết hợp với măng tươi giòn và hương thơm của lá é. Bạn có thể chế biến món canh này cho gia đình nhé!
Thịt lợn chiên lá é
Món thịt thịt lợn chiên lá é này không chỉ thơm ngon mà cách làm cũng cực kỳ đơn giản. Bạn có thể làm như sau:
-
Chuẩn bị thịt lợn xay, khoảng 80% nạc, 20% mỡ để khi rán thịt không bị khô.
-
Lá é mang rửa sạch rồi băm nhỏ.
-
Trộn thịt lợn băm + lá é băm nhuyễn + hành khô băm nhỏ + mắm + hạt nêm + tiêu rồi ướp ít nhất khoảng 30 phút.
-
Sau đó, nặn thành từng viên rồi mang đi rán.
Tôm hấp lá é
Ngoài hấp cùng bia thì tôm hấp lá é cũng mang lại hương vị vô cùng tuyệt vời và hấp dẫn. Mùi thơm của lá é, màu đỏ bắt mắt của tôm chín và xanh mướt của lá é. Nghĩ thôi cũng thấy ứa nước miếng rồi! Bạn có thể chấm kèm tôm với muối ớt xanh hoặc muối tiêu chanh đều rất ngon.
Ếch nấu lá é
Vị ngọt tự nhiên của ếch, hương thơm của lá é, vị cay tê của ớt xanh và gia vị nêm nếm đậm đà tạo nên món canh ếch nấu lá é vô cùng hấp dẫn và kích thích vị giác. Tùy theo sở thích mà bạn có thể ăn kèm với cơm hoặc bún tươi đều được.
Cơm chiên lá é
Lá é tươi đem giã nhuyễn rồi chiên cùng cơm sẽ tạo nên món cơm chiên chay rất ngon. Bạn có thể chiên cùng nấm đùi gà giòn giòn sẽ ngon hơn đấy!
Ngoài ra, còn rất nhiều món ăn được chế biến từ lá é như: sò mồng hấp lá é, giò heo nấu lá é,… hoặc có thể dùng lá é để ăn kèm với các món ăn khác như: dồi lợn, phở cuốn, nem cuốn,… cũng rất ngon!
Bài viết tham khảo: Sóng cơ là gì? Sóng cơ truyền được trong các môi trường nào?
Trên đây là bài viết giải đáp thắc mắc cây é là gì và các món ăn được chế biến từ lá é. Bạn đã từng được thưởng thức món ăn nào từ lá é hay chưa, hãy để lại bình luận cuối bài viết cho supperclean.vn biết nhé!
5/5 – (1 bình chọn)