Đi khắp phố phường Hà Nội, đâu đâu bạn cũng thấy những gốc cây xanh được quét vôi màu trắng nhưng đã bao giờ bạn tự hỏi tại sao lại như vậy chưa?
Nếu ngay bây giờ đi ra bất kỳ một con phố nào ở Hà Nội, bạn sẽ nhận thấy rằng những gốc cây trên phố đã được quét một lớp vôi màu trắng để đón năm mới. Nhìn những gốc cây đứng thẳng hàng và được quét một lớp vôi trông giống như những hàng dài người đang mặc “quần đùi trắng” và đứng tập thể dục.
Những hàng cây được quét vôi trắng đứng thẳng hàng.
Có khá nhiều cách lý giải khác nhau cho sự việc này. Theo đó, cái lệ quét vôi cho gốc cây bắt đầu từ khi Việt Nam vẫn còn chiến tranh. Khi đó, cứ đêm đến là đèn đường thường không được bật lên, xe cộ chạy trên các con đường cũng không bật đèn để đảm bảo an toàn phòng không. Bởi vậy, sáng kiến quét vôi trắng các gốc cây để làm mốc các lề đường đã tỏ hiệu nghiệm. Trước đó, ở Hà Nội không hề có cái lệ này.
Nhiều người cho rằng, việc quét vôi trắng các gốc cây còn để làm mốc lề đường. Đây là một biện pháp giao thông đã có từ lâu và được áp dụng ở nhiều nơi, không phải là “sáng kiến” được nghĩ ra ở Hà Nội vào thời chiến. Hàng cây này có tác dụng định hướng, nhất là vào ban đêm, sự phản chiếu của các gốc cây được sơn vôi trắng là những tín hiệu chỉ dẫn cho người đi đường.
Ở một khía cạnh khác, trong ngành trồng trọt, biện pháp này được áp dụng khá phổ biến với cây thân gỗ lâu năm như các loại cây ăn quả và cây công nghiệp. Việc làm này giúp bảo vệ cây xanh chống lại sự tấn công của nhiều loài sâu bọ gây hại.
Khi quét vôi vào thân cây từ ở độ cao từ 1m trở xuống sẽ phòng các loại nấm bệnh và hạn chế việc đẻ trứng, sinh sôi nảy nở của các loại xén tóc (sâu đục thân, đục gốc). Bởi vì sâu đục thân ban đêm thường tìm đến đẻ trứng vào những kẽ nứt, những chỗ gồ ghề ở thân cây cách mặt đất từ 0,3 đến 1 m; còn sâu đục gốc thường ăn rễ non trước khi đẻ trứng. Trước khi đẻ, chúng khoét gốc cây rồi đẻ trứng vào đó. Sau đó, sâu non di chuyển xuống phía dưới gốc, phá hại phần gốc, rễ cây tiếp giáp với thân.
Chiến tranh đã qua đi nhiều thập kỷ nhưng các gốc cây ở Hà Nội vẫn được quét vôi trắng xóa, có lẽ do việc quét vôi trắng cho gốc cây đã trở thành một nét truyền thống đối tạo nên phong cách riêng của Hà Nội mà trên thế giới ít có nước nào làm như vậy.
Xuân Bách