Theo thông tin từ Tổng cục Thủy sản, năm 2020 diện tích nuôi cá Rô phi Việt Nam ước đạt khoảng 33.000ha, thể tích nuôi lồng bè trên sông và hồ chứa 1,5 triệu m3; sản lượng 300.000 tấn. Phấn đâu đên năm 2030, vùng nuôi cá Rô phi đạt 40.000 ha, 1,8 triệu m3 lồng, sản lượng 400.000 tấn. Bên cạnh đó, chúng ta đã chủ động được phần lớn nguồn cá Rô phi giống chất lượng. Cả nước hiện có 255 cơ sờ sản xuất, ương dưỡng giống cá Rô phi, trong đó có 65 cơ sở nuôi giữ đàn cá bố mẹ với khoảng 950.000 cá thể, sản xuất được khoảng trên 1,1 tỷ cá Rô phi bột, trên 600 triệu cá Rô phi giống, số lượng giống này đáp ứng được 75% nhu cầu nuôi trồng hiện nay.
Trong phạm vi bài viết này chúng tôi giới thiệu quy trình kỹ thuật ương cá Rô phi đơn tính 21 ngày tuổi xử lý bằng hoocmon 17& Methyltestosteron tại Trại sản xuất giống thủy sản nước ngọt Trúc Kinh.
1. Chuẩn bị ao nuôi vỗ cá bố mẹ
– Điều kiện ao nuôi vỗ: Ao có thể là hình chữ nhật hoặc hình vuông,diện tích ao nuôi vỗ phù hợp từ 500 – 1000m2, độ sâu ao 1,5 – 1,7m. Đáy ao phẳng đều, hơi dốc về phía cống thoát nước, phải có lưới chắn ở cống cấp nước để tránh cá tạp vào ao
– Chuẩn bị ao: Xã cạn nước, phơi khô, cho bón vôi với liều lượng từ 10 – 20kg/100m2. Khi cấp nước vào ao, nhất thiết phải có lưới chắn để lọc không cho cá tạp, địch hại theo nước vào ao. Sau khi lấy nước vào ao cho diệt khuẩn với Iodin với liều lượng 1 ppm để diệt một số mầm bệnh trong ao.
– Tuyển chọn cá bố mẹ đưa vào nuôi vỗ: Cá bố mẹ khi được chọn để nuôi thành thục và sinh sản phải đảm bảo các yêu cầu: Cá đực và cá cái có thân hình cân đối, mạnh khỏe, không xây sát; trọng lượng trung bình khoảng 600g, thành thục sinh dục và có khả năng tham gia sinh sản.
2. Kỹ thuật nuôi vỗ cá bố mẹ
– Mật độ nuôi vỗ cá bố mẹ: 2 con/m2
– Chăm sóc và quản lý:
Thức ăn chủ yếu để nuôi vỗ cá bố mẹ là thức ăn công nghiệp (hàm lượng protein 30% – 35%), dầu mực, khoáng, vitamim C, trứng. Khẩu phần ăn hàng ngày: 3 – 5% trọng lượng cá. Cho ăn 2 lần/ngày, sáng và chiều. Thời gian nuôi vỗ cá đực, cái riêng biệt là 45 – 60 ngày. Định kỳ 10 ngày/lần, chúng ta cho xữ lý môi trường nuôi bằng men vi sinh.
3. Kỹ thuật cho cá đẻ và thu cá bột
– Chuẩn bị ao: Các bước thực hiện giống như ao nuôi vỗ. Sau khi chuẩn bị ao xong, chúng ta tiến hành chuyển cá cái vào ao, sau 5 ngày cá cái ổn định sức khỏe mới chuyển cá đực ghép vào. Tỷ lệ ghép giưa cá cái và cá đực là 2:1 hoặc 3:1.
Thay nước mới để kích thích cá thành thục và sinh sản.
Mật độ thả: 2 – 3 con/m2 ao.
– Cho ăn: Lượng thức ăn tuần đầu tiên mới thả ghép 5% trọng lượng cá, tuần sau trở đi cho ăn 2% – 3% trọng lượng cá.
– Phương pháp thu trứng:
Trứng cá rô phi phân chia thành 4 giai đoạn. Bằng mắt thường ta cũng có thể nhận biết các giai đoạn phát triển của phôi. Giai đoạn 1 trứng vừa mới đẻ có hình quả lê màu vàng nhạt; giai đoạn 2 trứng đã chuyển sang màu vàng sẫm; giai đoạn 3 trứng có màu đen sẫm, có hai điểm mắt màu đen; giai đoạn 4 cá bột vừa mới nở, bơi vòng tròn, dưới bụng còn khối noãn hoàn. Chu kỳ thu trứng phụ thuộc vào điều kiện nhiệt độ nước, thông thường nhiệt độ nước từ 27 –30oC thì 16– 20 ngày thu trứng 1 lần. Phương pháp thu: 2 người dùng 1 sào tre dài luồn dưới đáy gièo, dồn cá vào một góc sau đó dùng vợt có kích thước mắt lưới 5mm bắt chọn những con cái kiểm tra miệng cá có trứng hay không. Nếu cá cái có trứng dùng 2 ngón tay móc nhẹ vào môi hàm trên và hàm dưới của miệng cá, cho cá hở miệng rồi lắc nhẹ rũ trứng rơi vào tô nhựa.
– Phương pháp ấp trứng: Trứng thu được chứa trong tô theo từng giai đoạn, sau đó một người sẽ vận chuyển trứng về hệ thổng bể ấp tuần hoàn và ấp riêng theo giai đoạn phát triển của chúng. Trứng giai đoạn 1 đến giai đoạn 2 được ấp trong bình vây hoặc phểu, trứng giai đoạn 3 đến giai đoạn 4 được ấp trong khay. Sử dụng 20 – 30g muối/lít rửa trứng trong thời gian từ 5 – 10 phút trước khi cho vào ấp. Trong suốt quá trình ấp có thể sử dụng 4 – 6g muối/lít để phòng nấm, nhiễm khuẩn trong hệ thống tuần hoàn. Trong điều kiện nhiệt độ ổn định 28 – 300C, trứng ấp 4 – 6 ngày sẽ nở hết. Cá bột tiêu hết noãn hoàng được cân mẫu định lượng và chuyển ra gièo ương.Giai đoạn này cá có trọng lượng trung bình 0,01g.