Khí chất của con người xưa nay vốn hiện hữu ngay bên trong con người của chúng ta, mỗi người có một khí chất riêng. Người ta thường đánh giá con người qua nhiều yếu tố như khí chất, tính cách, … Vậy khí chất là gì là câu hỏi mà nhiều người quan tâm.
Khí chất là gì?
Từ thời cổ đại con người đã nhận thấy có những khác biệt đối với từng cá nhân trong mối quan hệ cộng đồng được biểu hiện bởi những đặc điểm bên ngoài của hành vi: một số người thì nhanh nhẹn, hoạt bát, cởi mở, dễ thích nghi. Một số người khác ngược lại, chậm chạp, khép kín, khó thích nghi… Một số người thường bình thản, ung dung. Một số người khác ngược lại luôn vội vàng, tất bật.
Khí chất hay còn gọi là tính khí, đây là đặc điểm chung nhất của mỗi con người, là đặc điểm cơ bản của hệ thần kinh, tạo ra các diện mạo nhất định của toàn bộ hoạt động ở mỗi cá thể. Khí chất là thuộc tính phức hợp của cá nhân, biểu hiện cường độ, tốc độ, nhịp độ của các hoạt động tâm lý thể hiện sắc thái, hành vi, cử chỉ, cách nói năng của mỗi cá nhân.
Khí chất của mỗi người là bẩm sinh và được thừa hưởng quen thuộc. Khí chất không thể được sửa đổi, vì nó có nguồn gốc di truyền; không thể thay đổi bởi ảnh hưởng của môi trường. Mỗi người có bộ não riêng biệt và vỏ não liên kết và điều chỉnh hoạt động trong và bên ngoài cơ thể, điều chỉnh các mối liên hệ của cơ thể với môi trường xung quanh. Hoạt động của vỏ não ở những người khác nhau có những đặc điểm riêng. Vì những sự riêng biệt đó mà mỗi người lại sở hữu một tính khí riêng. Khí chất là một thuộc tính tâm lý phức hợp của cá nhân mang tính ổn định và độc đáo. Nó quy định sắc thái diễn biến tâm lý trong hoạt động tâm lý của con người. Trong các đặc điểm tâm lí để phân biệt người này với người khác thì khí chất có tầm quan trọng nhất.
Khí chất không định trước những nét tính cách mà chỉ có liên hệ chặt chẽ với tính cách. Các nét tính cách khi thể hiện ra bên ngoài dưới hình thức các hành vi xã hội thường mang sắc thái của một khí chất này hay khí chất khác.
Các loại khí chất và đặc điểm
Hiện nay dựa vào 4 dạng hoạt động của hệ thần kinh thì khí chất được chia ra thành 4 loại khí chất cụ thể sau:
Khí chất nóng nảy (khí chất mạnh)
Khí chất linh hoạt (nhiệt tình)
Khí chất bình thản (trầm tĩnh)
Khí chất ưu tư (khí chất yếu)
Mỗi người luôn tồn tại 4 loại khí chất trên và không ổn định, có khi ta thấy mình là khí chất này lại có khi là khí chất khác, trong đó mỗi người có thể có một khí chất nổi bật thể hiện rõ ra tính cách. Mỗi khí chất lại có cơ sở sinh lý và những biểu hiện riêng đặc trưng không giống nhau. Bên cạnh đó từng dạng khí chất cũng có những ưu điểm nhược điểm riêng. Cụ thể:
Khí chất
Khí chất nóng nảy (khí chất mạnh)
Khí chất linh hoạt (nhiệt tình)
Khí chất bình thản (trầm tĩnh)
Khí chất ưu tư (khí chất yếu)
Cơ sở sinh lý
Nhịp độ thần kinh nhanh, nhưng không cân bằng giữa ức chế và hưng phấn, tính nhạy cảm thấp, tính phản ứng cao, tính tích cực cao, tính phản ứng trội hơn hẳn tính tích cực, có tính cứng nhắc và tính hướng ngoại, nhịp độ phản ứng nhanh, tính dễ xúc cảm cao.
Phản ứng, nhịp độ thần kinh mạnh, mềm dẻo, tính cân bằng giữa ức chế và hưng phấn cao, linh hoạt.
Cường độ thần kinh hưng phấn và ức chế cân bằng nhưng ở mức độ tương đối (không mạnh như khí chất nóng nảy và năng động) và không linh hoạt.
Cường độ thần kinh yếu, cả hưng phấn và ức chế đều yếu và không linh hoạt. Nhưng ức chế vẫn trội hơn
Biểu hiện
Nói to, nói nhiều, nói mạnh, hành động mạnh mẽ, hay cáu gắt, hay biểu lộ cảm xúc ra ngoài, cởi mở, vồ vập, bạo dạn, chủ động, rất nhiệt tình với mọi người, tuy nhiên do hay nổi nóng nên cũng hay dễ làm mất lòng người khác. Nhận thức mọi sự việc rất nhanh. Về vấn đề tình cảm thì yêu ghét rõ ràng, thường sống thiên về tình cảm, hay để tình cảm lấn át lí trí. Khả năng thích nghi với môi trường cao.
Hoạt động cũng nhanh nhẹn, hoạt bát. Quan hệ thì vui vẻ dễ gần, có tài ngoại giao nên quan hệ rất rộng nhưng không sâu sắc.
Hành vi chậm chạp, không bộc lộ cảm xúc ra bên ngoài, hơi khô khan. Là người khó gần, khó làm quen, cũng khó biết tâm trạng của họ. Mối quan hệ của họ rất hẹp vì họ không thích quan hệ rộng. Vì thế, khó thích nghi với môi trường sống.
Phản ứng thần kinh chậm, kín đáo, không chịu được shock, ít nói, tiếng nói thì nhẹ nhàng, yếu ớt. Hành động thiếu tính bạo dạn, rất rụt rè, nhút nhát. Nhận thức chậm, chắc, có năng khiếu riêng. Không thích đám đông, không thích ồn ào. Thiên về sống nội tâm, không thích quan hệ rộng. Rất chu đáo, ít làm mất lòng người khác.
Ưu điểm
Những người mang kiểu khí chất này giao thiệp rộng, bộc trực, thẳng thắn. Thường là những người đi đầu trong các hoạt động chung. Đặc biệt có khả năng lôi cuốn người khác.
Là người rất lạc quan yêu đời, nhanh nhẹn, có tài ngoại giao, nhiều sáng kiến, có khả năng tổ chức.
Bản thân ngăn nắp, chu đáo, có trách nhiệm, sâu sắc, chính chắn, lịch sự, tế nhị, luôn bình tĩnh. Làm việc có nguyên tắc, kế hoạch, biết cân nhắc trước khi hành động, làm chủ được tình huống và vô cùng kiên định.
Có tính tự giác, ý thức cao, là người kiên trì, hoàn thành tốt nhiệm vụ trong điều kiện quen thuộc, làm việc rất cẩn thận, chu đáo, ít làm mất lòng người khác.
Nhược điểm
Hay vội vàng hấp tấp, nóng nẩy, khó kìm-không có hoặc ít khả năng tự kìm chế, lại bảo thủ, hiếu thắng, không kiên trì; khi rơi vào hoàn cảnh khó khăn sẽ thường không tự chủ được bản thân. Nhưng lại là người không để bụng
Thiếu sâu sắc, thiếu kiên định, hấp tấp, làm việc tùy hứng, dễ nản, nhận thức nhanh nhưng hay quên, không làm được các việc thầm lặng, tỉ mỉ, thích ba hoa, dễ hình thành tình cảm nhưng cũng mau tan.
Hay do dự, không quyết đoán. Khó hình thành tình cảm. Khả năng tiếp thu cái mới lại rất chậm, khá nguyên tắc, cứng nhắc, đôi khi máy móc làm mất thời gian và dễ mất thời cơ không cần thiết.
ay lo nghĩ , dễ bị tổn thương, hay chịu tác động của môi trường, không chịu được sức ép công việc. Dễ ốm đau khi điều kiện sống thay đổi.
Phân biệt khí chất và tính cách
Như những nội dung đã giải đáp qua nội dung khí chất là gì cũng như các loại khí chất thì có thể thấy khí chất khác với bản tính tính cách con người.
Khí chất nổi bật của một người gần như là thuộc tính không thể thay đổi. Còn tính cách của một người thì khác, nó có thể thay đổi hoặc có thể rèn luyện bởi gia đình, xã hội và môi trường sống. Tính cách chịu ảnh hưởng rất lớn dưới sự tác động của môi trường sống bên ngoài.
Khí chất có thể được che đậy bằng tính cách (chẳng hạn một người khí chất yếu-ưu tư). Nhưng được rèn luyện trong môi trường quân đội vẫn có một tính cách cứng rắn, mạnh mẽ. Tuy nhiên rồi cũng có lúc họ sẽ thể hiện bản chất-mặt yếu đuối của mình thôi, vì thực chất họ vẫn chỉ là người có khí chất ưu tư mà thôi.
Trên đây là phần giải đáp thắc mắc của chúng tôi về vấn đề: Khí chất là gì. Nếu trong quá trình nghiên cứu tìm hiểu và giải quyết vấn đề còn điều gì mà bạn đọc thắc mắc hay quan tâm bạn có thể liên hệ chúng tôi để được hỗ trợ.