Dừa ở chỗ chúng tôi thường hay bị một lọai bọ cánh cứng (to cỡ ngón chân cái, mầu nâu đen, trên đầu có sừng) đục vào bên trong, gây hại khá nặng, làm cho lá dừa sau này mở ra, không còn nguyên vẹn mà bị cắn khuyết một phần. Xin cho biết đó là con bọ gì? Có cách nào để phòng trị lọai bọ này?
Nguyễn Đình Thái (Vĩnh Cửu, Đồng Nai)
Trả lời:
Trên cây dừa có đến vài lọai bọ cánh cứng gây hại, tuy nhiên qua mô tả
của bạn, đồng thời với những bức ảnh chụp mà bạn gửi kèm thì chúng tôi
cho rằng con bọ cánh cứng thường hay gây hại cho cây dừa ở chỗ các bạn
là con kiến vương một sừng (Oryctes rhinoceros). Để gây hại cho cây dừa còn có một loài kiến vương nữa đó là kiến vương 2 sừng (Xylotrupex gideon), trong 2 loài này thì loài 1 sừng là loài gây hại nhiều hơn hơn cả, chúng có mặt ở khắp các vùng trồng dừa của ĐBSCL.
Con
trưởng thành của loài một sừng có kích thước lớn, rắn chắc, màu nâu hay
nâu đen và bóng. Dài 3,5-4,5 phân, rộng khoảng 2-3 phân, trên đầu có
một cái sừng, sừng con đực dài hơn sừng con cái. Cánh cứng có nhiều chấm
lõm tròn, mặt bụng có nhiều lông. Chúng bay chậm, nặng nề, hoạt động
mạnh vào buổi chiều và bắt cặp vào chiều tối hay sáng sớm. Con trưởng
thành cái thường đẻ trứng trong những phần đã hoai mục của cây dừa như
thân cây, gốc cây dừa bị đốn, trên các đống phân, các đống rác, gỗ mục,
xác bã thực vật… đã và đang phân hủy. Mỗi con cái có thể đẻ từ 30-100
trứng. Trứng có màu trắng đục, khi sắp nở chuyển thành màu xám, đường
kính khoảng 3 ly. Aáu trùng hình chữ C màu trắng, trên thân có lông nhỏ
màu nâu lợt lưa thưa, chúng sống nhờ những chất hữa cơ đã mục nát, chúng
không gây hại cho cây dừa. Đẫy sức ấu trùng hóa nhộng tại nơi chúng
sinh sống. Thời gian nhộng kéo dài từ 25 đến 43 ngày, sau đó chúng hóa
trưởng thành. Vòng đời của con kiến vương trải qua 4 giai đoạn: trứng,
ấu trùng, nhộng và trưởng thành. Nhưng chỉ có giai đoạn trưởng thành
chúng mới gây hại cho cây dừa bằng cách nhai gặm, đục những lỗ hang cuối
bẹ lá dừa. Ban đầu chúng đục những đường ngang hướng vào trung tâm của
thân cây, sau đó là đường dọc dài và sâu vào trung tâm bó lá ngọn (củ hủ
dừa). Chúng cắn tơi xơ để hút dịch cây, nhả xơ và đùn xơ ra ngoài cửa
hang, đây là đấu hiệu để nhận biết sự hiện diện của kiến vương.
Những
lá bị kiến vương gây hại khi bung ra sẽ có vết cắn hình chữ V ngược
trên tàu lá hoặc bị cụt chóp ngọn tàu lá. Kiến vương thường gây hại trên
cây dừa có tuổi thọ từ 15 năm trở lại. Các hang đục của kiến vương là
cửa ngõ cho đuông vào đẻ trứng trong thân dừa sau này. Khi bị hại nặng
tòan bộ các lá trên cây có thể bị cắt ngang, ảnh hưởng rất nhiều đến
qúa trình quang hợp tạo vật chất hữu cơ để nuôi cây, làm cây phát triển
kém, ảnh hưởng rất nhiều đến năng suất. Nếu mật số cao chúng có thể tấn
công cả phần dưới của thân cây dừa, nhất là những cây dừa non. Khi cây
dừa còn nhỏ, nếu bị hại nặng cây có thể bị chết.
Để hạn chế tác hại của Kiến vương, bạn có thể áp dụng kết hợp một số biện pháp phòng trừ chính sau đây:
–
Thường xuyên thu gom những đống phân rác, những tàn dư thực vật dư
thừa, mục nát trong và xung quanh vườn để hạn chế chỗ đẻ trứng và môi
trường sinh sống của ấu trùng. Đây có thể được coi là một biện pháp quan
trọng hàng đầu vì nếu làm tốt sẽ có tác dụng rất tốt trong việc ngăn
ngừa việc tích lũy số lượng của kiến vương. Ngược lại mọi biện pháp
phòng trị kiến vương sẽ ít có hiệu qủa nếu biện pháp này không được thực
hiện một cách triệt để.
–
Nếu có điều kiện mỗi năm nên cho các líp dừa ngập nước 2-3 lần (sâu
khỏang 1-2 tấc), ngâm trong vòng 2-3 ngày để diệt ấu trùng sống trong
đất.
– Loại bỏ những cây ký chủ phụ như Chà là, Lá buông, Đủng đỉnh.
–
Trong vườn dừa thỉnh thỏang đào một hố sâu khỏang 6 tấc, rộng khỏang
một mét, bên trong đổ đầy khỏang 3-4 tấc xác hữu cơ mục có trộn với
thuốc trừ sâu hột như Basudin, sau đó cứ khỏang 2-3 tháng xịt thuốc trừ
sâu xuống hố một lần để tiêu diệt ấu trùng nằm trong hố.
–
Có thể dùng hỗn hợp 9 phần mạt cưa trộn đều với một phần thuốc Basudin
10H, cho vào các bao có đục lỗ treo vào các nách lá dừa, đặc biệt là ở
5-8 nách lá non nhất. Cứ 3 tháng thay thuốc một lần, biện pháp này có
thể hạn chế đáng kể sự gây hại của kiến vương.
–
Với những vườn dừa non, thường xuyên quan sát nếu phát hiện thấy các lỗ
đục thì dùng móc kẽm soi vào trong lỗ đục để diệt kiến vương, sau đó
bít lỗ đục bằng cát trộn với thuốc Basudin./.