Lòng biết ơn là gì?
Lòng biết ơn (gratitude) là khi ta thể hiện sự đánh giá cao đối với những gì bản thân đang có – không chỉ dừng lại ở góc độ tiền bạc. Đây là một phẩm chất tự phát từ bên trong, có mối liên hệ mật thiết với lòng tốt trong mỗi chúng ta.
Theo Psychology Today, tinh thần biết ơn có nguồn gốc sâu xa trong lịch sử phát triển của loài người – phát xuất từ giá trị sống còn của việc giúp đỡ người khác và được đền đáp lại sau đó. Nghiên cứu đã chỉ ra các khu vực cụ thể của não bộ liên quan đến hoạt động trải nghiệm và bày tỏ lòng biết ơn. Cụ thể, hình ảnh quét não của những người được kích thích bày tỏ lòng biết ơn cho thấy những thay đổi lâu dài trong vỏ não trước trán – góp phần làm tăng độ nhạy cảm với những trải nghiệm về lòng biết ơn trong tương lai.
Ý nghĩa của lòng biết ơn – 7 lợi ích không thể bỏ qua
Sức mạnh lòng biết ơn là vô cùng to lớn. Không những không tốn của bạn đồng bạc nào, việc thực hành phẩm chất này sẽ thay đổi hoàn toàn cuộc sống của bạn – theo chiều hướng tích cực hơn.
Sau đây là tổng hợp 7 tác dụng của lòng biết ơn trong cuộc sống.
1. Củng cố và mở rộng mạng lưới quan hệ
Theo một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Emotion năm 2014, hành động nói lời “cảm ơn” không chỉ thể hiện tinh thần đạo đức tốt, mà còn góp phần giúp bạn có thêm những người bạn mới. Cụ thể, việc cảm ơn một người quen mới khiến họ có động lực tìm kiếm một mối quan hệ lâu dài với bạn hơn.
Dù là bạn cảm ơn một người lạ đã giữ cửa cho mình – hay một người đồng nghiệp đã hỗ trợ bạn hoàn thành dự án, hãy thể hiện rằng bạn ghi nhận những đóng góp của họ. Một hành động đơn giản thế thôi sẽ mang lại cho bạn rất nhiều cơ hội mới trong cuộc sống.
2. Cải thiện sức khỏe
Năm 2012, nghiên cứu trên tạp chí Personality and Individual Differences cho thấy những ai thực hành lòng biết ơn thường ít bị đau nhức và cảm thấy khỏe mạnh hơn so với những người khác. Bên cạnh đó, họ cũng chú ý chăm sóc sức khỏe bản thân hơn – bằng cách tập thể dục thường xuyên và đi khám sức khỏe định kỳ – nhờ đó góp phần kéo dài tuổi thọ.
Tác động tích cực của lòng biết ơn không chỉ dừng lại ở khía cạnh thể chất – mà còn cả với sức khỏe tinh thần. Cụ thể, sự biết ơn góp phần giảm bớt các cảm xúc “độc hại” như ghen tị, oán giận, thất vọng, hối tiếc, v.v… Tiến sĩ Robert A. Emmons đã thực hiện nhiều nghiên cứu chuyên sâu về mối liên hệ giữa lòng biết ơn và hạnh phúc trong cuộc sống. Kết quả nghiên cứu đã xác nhận rằng lòng biết ơn giúp gia tăng hạnh phúc và giảm đáng kể sự trầm cảm.
3. Gia tăng sự đồng cảm, giảm bớt thái độ thù địch
Theo một nghiên cứu năm 2012 của Đại học Kentucky, những người biết ơn được đặc trưng ở việc hành xử đúng mực – ngay cả khi mọi người xung quanh tỏ ra kém tử tế hơn. Cụ thể, họ ít có xu hướng trả đũa người khác, ngay cả khi bị nói xấu hay phản hồi tiêu cực. Đa phần họ thể hiện khả năng trí tuệ cảm xúc tốt, biết đồng cảm và ít mong muốn trả đũa hơn.
Đọc thêm: Lãnh đạo thấu cảm – Phẩm chất của nhà lãnh đạo hiện đại
4. Tăng cường chất lượng giấc ngủ
Năm 2011, nghiên cứu trên tạp chí Tâm lý học Ứng dụng (Applied Psychology) cho thấy tác dụng của việc viết nhật ký lòng biết ơn trong cải thiện chất lượng giấc ngủ. Mỗi ngày, bạn chỉ cần dành 15 phút ghi lại một vài cảm xúc biết ơn trước khi đi ngủ – và bạn sẽ có thể ngủ ngon và lâu hơn hẳn.
5. Nâng cao sự tự tin
Năm 2014, tạp chí Tâm lý Thể thao Ứng dụng (Journal of Applied Sport Psychology) đã công bố nghiên cứu về mối quan hệ giữa lòng biết ơn và sự tự tin của các vận động viên – yếu tố đóng vai trò tối quan trọng nhằm đạt tới hiệu suất tối ưu. Sau đó, nhiều nghiên cứu khác cũng chỉ ra rằng lòng biết ơn giúp làm giảm xu hướng so sánh xã hội (social comparison). Thay vì cảm thấy bực bội với những ai có nhiều tiền hơn hoặc công việc tốt hơn (đây cũng đồng thời là một yếu tố chính làm suy giảm sự tự tin), những người biết ơn sẽ thể hiện thái độ đánh giá cao thành tích của người khác. Về phía mình, họ chấp nhận những gì đang có và không ngừng nỗ lực phát triển bản thân hằng ngày.
6. Nuôi dưỡng sức mạnh tinh thần
Trong nhiều năm qua, các nhà khoa học đã nhận thấy tác dụng của lòng biết ơn trong việc giảm bớt căng thẳng – cũng như vượt qua những “vết thương” quá khứ. Năm 2006, một nghiên cứu trên Tạp chí Nghiên cứu và Trị liệu Hành vi (Behavior Research and Therapy) cho thấy các cựu chiến binh từng phục vụ trong chiến tranh Việt Nam với mức độ biết ơn cao hơn thường có tỷ lệ mắc chứng Rối loạn căng thẳng sau chấn thương tâm lý thấp hơn.
Trước đó, một nghiên cứu khác được công bố năm 2003 trên Tạp chí Nhân cách và Tâm lý Xã hội (Journal of Personality and Social Psychology) cho thấy vai trò quan trọng của lòng biết ơn đối với khả năng phục hồi sau vụ tấn công khủng bố vào ngày 11/09. Nhận thức những may mắn bạn đang có hiện tại – ngay cả trong những thời điểm tồi tệ nhất của cuộc đời – sẽ giúp bạn trở nên mạnh mẽ và ham sống hơn.
Đọc thêm: Lãnh đạo kiên tâm (Resilient Leadership) – Vượt qua áp lực và khủng hoảng
7. Làm cho cuộc sống thêm phong phú
Thực hành lòng biết ơn mỗi ngày sẽ khiến bạn cảm nhận niềm vui và sự mãn nguyện thực sự, ngay cả khi cuộc sống đang gặp nhiều khó khăn. Theo định luật hấp dẫn (Law of Attraction), khi thể hiện sự biết ơn với những gì bản thân đang có, bạn cũng sẽ đồng thời “hấp dẫn” nhiều điều may mắn hơn nữa – và thái độ tri ân của bạn cũng sẽ theo đó ngày một gia tăng lên.
Lòng biết ơn là đẳng cấp cao nhất của văn minh
Sự biết ơn là một cảm xúc tích cực rất mạnh mẽ. Nhưng cụ thể cần áp dụng trong trường hợp nào?
Hầu hết chúng ta có xu hướng tỏ ra tri ân với những điều lớn lao: một công việc tốt, gia đình hạnh phúc, một ngôi nhà đẹp, một chiếc xe sang trọng.
Vậy với những điều nhỏ nhặt thì sao? Chúng ta liệu đã từng cảm thấy biết ơn với bầu không khí trong lành, ánh sáng mặt trời, hàng cây ven đường cho ta bóng râm để trú ẩn trong một ngày nắng nóng?
Chúng ta có biết ơn các nhân viên an ninh đã đảm bảo an toàn cho mọi người không?
Khi thang máy gặp vấn đề, chúng ta có nghĩ rằng đây hóa ra là cơ hội để rèn luyện sức khỏe – bằng cách đi đi thang bộ?
Chúng ta có biết ơn khi đối mặt với khó khăn hoặc thất bại không mong muốn, để có thể từ đó biết đồng cảm và thể hiện lòng trắc ẩn với những người khác – khi họ phải đối mặt với những tình huống tương tự?
Việc lưu tâm đến những chi tiết nhỏ trong cuộc sống sẽ giúp chúng ta trân quý những “phước lành” và may mắn lớn hơn. Biết ơn những điều nhỏ nhặt sẽ làm tăng cảm giác tri ân khi ta đạt tới thành công lớn hon.
Lòng biết ơn cần được thể hiện với tất cả mọi người đã giúp đỡ bạn trong công việc cũng như cuộc sống. Khi đó, mọi người sẽ muốn hỗ trợ bạn nhiều hơn nữa.
Hãy nghĩ đến những người mà bạn đã giúp đỡ nhưng không cảm ơn bạn, và những người đã hành động ngược lại.
Liệu bạn sẽ muốn hỗ trợ ai trong tương lai hơn?
Đây là ví dụ minh họa sinh động về cách mà lòng biết ơn sẽ “nhân bản” gấp bội những điều tốt lành chúng ta có thể làm cho nhau.
Bí quyết ở đây là đi ngủ và thức dậy mỗi ngày với tâm tình tri ân. Trong mỗi ngày sống của bạn, hãy tìm kiếm những điều nhỏ nhặt để biết ơn – bạn sẽ nhận thấy cuộc sống của mình “biến đổi” đáng kể như thế nào sau đó. Lòng biết ơn chính là đỉnh cao của đức hạnh con người.