Lúa rau làm ra thứ gạo râu đặc sản ở Lai Châu vì sao nhà giàu cũng săn lùng mua ăn?

Nhằm nâng cao giá trị, thu nhập cho người dân, những năm qua huyện Phong Thổ (tỉnh Lai Châu) đã có nhiều giải pháp xây dựng và phát triển thương hiệu gạo tẻ râu. Từ đó, thúc đẩy sản xuất nông nghiệp của địa phương ngày càng phát triển và trở thành sản phẩm đặc sản của huyện, được khách hàng gần xa ưa chuộng.

Sản phẩm chất lượng cao

Phong Thổ nằm trong vùng khí hậu nhiệt đới gió mùa. Nơi đây, được thiên nhiên ban tặng nhiều loại đất khác nhau như đất mùn vàng đỏ, đất đỏ vàng, đất dốc tụ và các loại đất khác. 

Cùng đó, nguồn nước trong lành, khí hậu ôn hòa là điều kiện thuận lợi để hình thành nên các sản phẩm hàng hóa có chất lượng, đạt tiêu chuẩn OCOP (Chương trình Mỗi xã một sản phẩm) như: hồng trà, hoàng trà, trà xanh, gạo nếp tan… đặc biệt phải kể đến sản phẩm gạo tẻ râu gần đây được xuất ra thị trường với số lượng lớn.

Cánh đồng trồng lúa tẻ râu ở huyện Phong Thổ, tỉnh Lai Châu. Ảnh: Đinh Thùy – TTXVN

Gạo tẻ râu hay còn gọi là gạo dâu được bà con nông dân đồng bào các dân tộc huyện Phong Thổ trồng từ rất lâu. Không giống những loại gạo khác, gạo tẻ râu có đặc điểm khi nấu chín hạt cơm dài, mẩy, dẻo, ngọt như cơm nếp. Có lẽ do chất đất, khí trời, độ cao, gió núi đã góp phần làm nên vị ngon ngọt, mùi thơm của hạt gạo. Từ đó, vị đậm đà của loại gạo tẻ râu không lẫn với bất kỳ loại gạo nào khiến người thưởng thức ăn một lần nhớ mãi.

Sau hơn 3 năm trồng, gạo tẻ râu có giá trị gấp đôi so với các loại gạo thông thường và được bà con huyện Phong Thổ tham gia hưởng ứng, mở rộng diện tích trồng loại gạo này. Ảnh: Đinh Thùy – TTXVN.

Tới thăm bà con đồng bào dân tộc Dao ở bản Nà Giang, xã Bản Lang, huyện Phong Thổ, chúng tôi thấy nhà nào cũng chất những bao thóc thành từng đống lớn trong nhà. Bà con trong bản ai cũng phấn khởi, chia sẻ niềm vui vì được mùa lúa. 

Anh Lý Tiên Phong, Bí thư Chi bộ bản Nà Giang chia sẻ: “Trồng lúa tẻ râu mang lại giá trị kinh tế cao gấp đôi so với giống lúa thường. Trong bản hiện có nhiều hộ trồng giống lúa này với tổng diện tích khoảng 5 ha. Vụ mùa vừa rồi gia đình tôi cấy hơn 1.000 m2 lúa tẻ râu, tôi rất vui vì lúa được mùa cho thu hoạch 8 tạ thóc. 

Gia đình tôi để lại một ít ăn số còn lại bán cho đơn vị thu mua và thu về hơn 10 triệu đồng. Số tiền này tôi dùng để trả nợ làm nhà, chi tiêu sinh hoạt và mua quần áo mới cho các con”.

Theo số liệu thống kê từ Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Phong Thổ, vụ mùa năm 2021 toàn huyện Phong Thổ có hơn 115 ha lúa tẻ râu tại 4 xã: Dào San 36,1 ha, Bản Lang 32 ha, Nậm Xe 31,5 ha và Sin Suối Hồ 16 ha. 

Nhờ được chăm sóc tốt, lúa cho năng suất bình quân 55 tạ/ha. Lúa tẻ râu từng bước khẳng định vị thế trong phát triển nông nghiệp, góp phần nâng tổng sản lượng lúa của huyện năm 2021 lên gần 36.950 tấn.

Người dân huyện Phong Thổ thu hoạch lúa tẻ râu. Ảnh: Đinh Thùy – TTXVN.

Ông Vũ Hữu Lưỡng, Trưởng Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Phong Thổ cho biết, lúa tẻ râu được bà con trồng trên đất Phong Thổ từ nhiều năm trước, tuy nhiên diện tích không được nhiều như hiện nay. Trải qua quá trình trồng thử nghiệm giống lúa tẻ râu cho thấy phù hợp với điều kiện tự nhiên khí hậu địa phương, ít bị sâu bệnh, chất lượng cao. 

Nổi bật, giống lúa này khác hẳn các loại giống khác ở chỗ hạt to mẩy, khi nấu cơm dẻo, ngon thơm, vị đậm đà được khách hàng tin dùng. Điều này đã khích lệ bà con mở rộng diện tích và cung ứng ra thị trường ngày càng nhiều.

Đầu ra ổn định

Năm 2018, được sự hỗ của của Cơ quan Hợp tác phát triển Na Uy, thông qua Văn phòng Plan Na Uy tài trợ, nhóm thanh niên 2 bản Nà Giang và Thèn Thầu, xã Bản Lang, huyện Phong Thổ thành lập Nhóm Thanh niên phát triển kinh tế. 

Sau khi tiến hành khảo sát nhu cầu của khách hàng, Nhóm Thanh niên đã khai thác tiềm năng, thế mạnh và điều kiện sẵn có ở địa phương để phát triển thương hiệu “gạo tẻ râu Phong Thổ” hay còn gọi Khẩu Chắp Hang.

Công ty TNHH một thành viên Giống vật tư nông nghiệp Tây Bắc đầu tư máy móc sản xuất sản phẩm gạo tẻ râu có chất lượng cao. Ảnh: Đinh Thùy – TTXVN.

Sau hơn 3 năm trồng, gạo tẻ râu có giá trị gấp đôi so với các loại gạo thông thường và được bà con huyện Phong Thổ tham gia hưởng ứng, mở rộng diện tích trồng loại gạo này. Với sự liên kết của Công ty TNHH Một thành viên Giống vật tư nông nghiệp Tây Bắc mà sản phẩm gạo tẻ râu Phong Thổ được UBND tỉnh Lai Châu công nhận là sản phẩm OCOP 3 sao vào năm 2020.

Từ năm 2020 đến nay, toàn bộ sản phẩm gạo tẻ râu đều được Công ty TNHH Một thành viên Giống vật tư nông nghiệp Tây Bắc bao tiêu đầu ra ổn định bán với giá 13.000 đồng/kg thóc khô. Anh Đỗ Viết Trung, Giám đốc Công ty TNHH Một thành viên Giống vật tư nông nghiệp Tây Bắc cho rằng: “Nhiều năm bán lúa giống tôi thấy tẻ râu là loại cây trồng rất triển vọng. Sản phẩm gạo tẻ râu chất lượng khi đưa ra thị trường được khách hàng đánh giá cao, khả năng tiêu thụ lớn. Do đó, tôi quyết định đầu tư vào giống lúa này. Năm 2021, công ty đã thu mua được gần 200 tấn lúa tẻ râu tăng gấp 7 lần so với năm 2020. Xuất ra thị trường trong và ngoài tỉnh; trong đó có các thành phố lớn như Hà Nội, Hải Phòng, Quảng Ninh được 40 tấn gạo”.

Giới thiệu sản phẩm gạo tẻ râu của Công ty TNHH một thành viên Giống vật tư nông nghiệp Tây Bắc. Ảnh: Đinh Thùy – TTXVN.

Để việc sản xuất lúa hiệu quả, có chất lượng tốt nhất, công ty đã đầu tư 500 triệu đồng mua 2 giàn máy sấy, các máy đóng bao bì, máy xát, máy tách màu. Thời gian tới, công ty dự kiến sẽ đầu tư thêm 15 chiếc máy cấy, máy gặt với tổng trị giá hơn 200 triệu đồng cho các nhóm hộ dân liên kết với Công ty trồng lúa tẻ râu. 

Năm 2023, công ty sẽ mở rộng thêm 200 ha lúa tẻ râu ở các xã: Nậm Xe, Sin Suối Hồ, Bản Lang, Dào San và Mù Sang. Ngoài diện tích lúa tẻ râu của huyện Phong Thổ, công ty dự kiến còn mở rộng thêm 100ha lúa tẻ râu tại 2 xã Tả Lèng, Khun Há, huyện Tam Đường (Lai Châu).

Ông Vương Thế Mẫn, Chủ tịch UBND huyện Phong Thổ cho hay, tẻ râu là giống lúa tốt, cho sản phẩm gạo chất lượng cao và được người tiêu dùng ưa chuộng. 

Nhằm xây dựng và phát triển thương hiệu gạo tẻ râu Phong Thổ, thời gian tới huyện sẽ rà soát đất đai của các hộ dân nằm trong vùng khí hậu phù hợp để tuyên truyền, vận động bà con mở rộng diện tích trồng tẻ râu theo hai hình thức: hỗ trợ chính sách nông nghiệp và liên kết doanh nghiệp bao tiêu sản phẩm. Đồng thời, yêu cầu doanh nghiệp khi liên kết với các hộ dân cần có cơ chế cụ thể trong việc đảm bảo thực hiện đúng quy trình kỹ thuật canh tác, chăm sóc lúa tẻ râu.

Mặt khác, huyện tiếp tục phối hợp với Công ty TNHH Một thành viên Giống vật tư nông nghiệp Tây Bắc đưa sản phẩm gạo tẻ râu Phong Thổ lên sàn giao dịch thương mại điện tử để giới thiệu, quảng bá sản phẩm. Từng bước khẳng định vị thế gạo tẻ râu trên thị trường, giúp người dân tăng thu nhập cải thiện cuốc sống.