Ở Việt Nam, với mỗi vùng miền đều có những đặc sản đặc trưng riêng biệt gây thương nhớ cho nhiều người. Nếu Bến Tre người ta nhắc nhiều tới kẹo dừa, Quảng Ngãi có kẹo mạch nha, Hải Dương có bánh đậu xanh…thì bánh cốm là đặc sản không ai không nhớ khi nhắc đến Hà Nội.
Bánh cốm nổi tiếng nhất có lẽ xuất phát từ phố Hàng Than. Trước kia, ở phố chỉ lẻ tẻ vài ba nhà làm cốm, nhưng hiện tại dọc phố đã có hơn 50 cửa hàng: Nguyễn Ninh, Bảo Minh, An Linh, Linh Hương….Có nhà xào cốm bằng củi than, cũng có nhà làm cốm bằng bếp ga, điện…chỉ có nguyên liệu và cách làm là không khác nhau.
Bánh cốm có thơm ngon hay không ngoài phụ thuộc vào các khâu lựa chọn nguyên liệu, còn có kinh nghiệm và thói quen của người làm bánh. Nguyên liệu chính để làm bánh cốm là gạo nếp và đậu xanh. Gạo nếp phải thơm ngon để tạo ra cốm không quá già, hay non. Cốm quá già hay non thì khi xào với đường sẽ bị nhão, sẽ không làm vỏ bánh được.
Trước khi xào đường, cốm được ủ trong khoảng 1 tiếng đồng hồ. Khâu ủ cốm cũng rất quan trọng khi tùy vào điều kiện khí hậu mà việc ủ cốm có thay đổi hay không. Khi xào cốm cũng cần phải canh thời gian chính xác để cốm không bị cứng hay nhanh quá thì chưa thắm đường.
Nhân bánh được làm từ đậu xanh và dừa. Đậu xanh cũng được lựa từ nhiều vùng khác của tình miền Bắc, khi ngâm có độ nở vừa phải, xào cho đến khi nước bốc hết hơn, chỉ còn đường và đậu hòa quyện với nhau, tạo ra nhân bánh thơm ngon vừa phải. Bánh cốm khi làm xong còn được ướp thêm một số hương vị tạo mùi khác.
Cốm được làm ra một cách hoàn hảo thì phải có màu xanh lá mạ. Khi cầm cốm trên tay thì có độ mềm dẻo, kéo giãn nhất định. Khi thưởng thức, thì cảm nhận được vị thanh của vỏ bánh cùng vị bùi thơm của nhận đậu xanh và dừa. Tất cả hòa quyện tan nhanh trong miệng tạo nên một món đặc sản khó quên được.
Bánh cốm hình vuông có màu xanh tượng trưng cho cuộc sống ấm no, hạnh phúc, đất xanh màu mỡ nên thường được sử dụng trong mùa cưới. Bánh cốm không chỉ cầu kì trong việc chế biến, mà về mặt thẩm mỹ cũng rất bắt mắt. Bánh cốm được bọc trong giấy bóng kính và gói vào hộp màu, tương đồng với màu hộp tráp trong phần sính lễ.
Bởi những giá trị truyền thống còn lưu giữ lại, bánh cốm đã trở thành nét văn hóa lâu đời của người dân Hà Nội.
Bánh cốm được truyền tay cho những đứa con xa xứ, những bậc cha mẹ ông bà, của những người thân bạn bè ở nơi xa tới thăm. Để họ cảm nhận được giá trị của những người làm bánh, thể hiện tình thân ấm áp sau những bữa cơm gia đình, cùng ngồi bên tách trà thưởng thức bánh. Hay gợi lên ấn tượng đẹp, cảm tình với nền ẩm thực phong phú đa dạng của Việt Nam.