Hoàng Chiêu Ẩn
Câu tựa đề của tấm thiết họa trên đây thật khéo: “Our Canola oil really stands the heat” theo nghĩa đen là “dầu ăn Canola của chúng ta chịu được độ nóng cao”, và theo nghĩa bóng là chịu đựng sự chĩa mũi dùi phê bình chỉ trích của… kẻ kiếm chuyện.
Các bạn theo dõi tin tức cũng đã biết về vụ bà Meng Wanzhou (Mạnh Vãn Chu), Giám đốc Tài chính (CFO) Công ty Huawei Technologies của Trung Cộng, bị Canada bắt giữ ngày 1 tháng 12, 2018 tại phi trường Vancouver để dẫn độ sang Mỹ do bà bị tình nghi vi phạm lệnh cấm vận thương mại của Mỹ đối với Iran. Kể từ sau vụ đó, Trung Cộng áp dụng nhiều biện pháp trả đũa “ăn một miếng trả hai miếng”, bắt giữ 3 công dân Canada và “trừng phạt thương mại” Canada bằng cách kiếm chuyện chê hạt cải dầu Canola là không an toàn và ngưng nhập cảng. Mới năm ngoái, Trung Cộng mua khoảng 2,7 tỷ CAN$ hạt cải dầu Canola của Canada, cộng với 1 tỷ CAN$ cho dầu ăn và nửa tỷ CAN$ cho thức ăn gia súc.
Sau đây là một số cáo buộc từng xuất hiện trên Internet đối với dầu hạt cải Canola:
– Cây cải dầu mà dầu canola được sản xuất, là chất độc nhất trong tất cả các loại thực phẩm. Cây cải dầu là một loại cỏ dại mà ngay cả côn trùng cũng không dám đụng tới.
– Dầu làm từ cây cải dầu độc hại gấp trăm lần so với dầu đậu nành.
– Dầu canola tạo thành các chất dính giống như latex cho nên khi được tiêu thụ vào cơ thể, nó làm cho các tiểu cầu máu đỏ dính lại với nhau thành cục (clot).
– Dầu hạt cải dầu làm mù mắt và làm suy giảm hệ thần kinh.
– Dầu hạt cải dầu làm thủng khí phế (emphysema), suy hô hấp, thiếu máu và táo bón.
– Dầu hạt cải dầu gây bệnh bò điên ở Anh.
– Dầu hạt cải dầu là nguồn khí mù tạt (mustard gas), tác nhân chiến tranh hóa học khét tiếng.
– Các chất được gọi là glycoside trong dầu Canola làm suy yếu hệ thống miễn dịch các tế bào T.
Còn nhiều điều bịa đặt khủng khiếp khác nữa về dầu Canola cứ được lặp đi lặp lại trên Internet nhằm cho mục đích bất chính.
Thực hư ra sao? Dầu hạt cải dầu Canola có an toàn không? Có lẽ bạn cũng phân vân muốn biết. Sau đây là giải đáp hầu hết những câu hỏi có tính cách ngờ vực và gây hoang mang về các sản phẩm Canola. Một số trong những câu hỏi này có vẻ hơi kỳ quái, nhưng đó là quyền tự do của những người hay thắc mắc, hay tệ hơn, hay kiếm chuyện! Hiệp Đồng Canola Canada đã mời các chuyên gia vô tư trong các lĩnh vực dinh dưỡng, sinh học và khoa học thực phẩm để trả lời một cách trung thực nhất những câu hỏi đó để xóa tan mọi sự ngờ vực và để giữ uy tín cho sản phẩm Canada.
Nói tóm tắt, Canada là quốc gia đứng đầu về ngành sản xuất và xuất cảng cải dầu Canola trên thế giới. Dầu Canola chứa hàm lượng chất béo bão hòa thấp, không cholesterol, và là nguồn cung cấp nhiều Vitamin E. Dầu Canola chịu được nhiệt độ cao, lý tưởng cho việc nấu nướng chiên xào. Các nhà khoa học thực vật Canada đã phát triển cải dầu Canola vào những năm 1960. Trung bình, các nhà sản xuất Canada thu hoạch 8 triệu ha đất trồng cải dầu Canola mỗi năm. Cải dầu Canola được trồng ở Canada đóng góp hơn 26 tỷ đô la cho nền kinh tế Canada mỗi năm. Canada xuất khẩu khoảng 90% các sản phẩm Canola: hạt giống, dầu ăn, dầu kỹ nghệ, thức ăn gia súc, cho hơn 50 thị trường trên toàn thế giới. Hạt Canola được nghiền nát để tạo ra thức ăn gia súc (56%) và dầu (44%). Thức ăn chăn nuôi Canola rất giàu protein. Dầu Canola được dùng để cho vào món rau trộn, làm nước xốt, làm bơ thực vật, làm nhiên liệu sinh học, mực máy in, chất keo, và cả mỹ phẩm nữa.
Canola là gì? Canola là một loại cải dầu mới được phát minh từ sự sửa đổi các đặc tính của cải dầu nguyên thủy rapeseed để loại bỏ phần lớn axit erucic vốn không tốt cho sức khỏe. Loại dầu mới này được phát triển đầu tiên ở Canada và thuật ngữ CANOLA được dùng kể từ năm 1978. CANOLA thật ra là hình thức rút gọn viết tắt (acronym) của “CANadian Oil, Low Acid” (dầu có axit thấp của Canada). Trong thực vật thiên nhiên, thật ra không có thứ cây cỏ gì tên là Canola cả. Dầu Canola đơn giản là tên thương mại của dầu hạt cải có hàm lượng axit erucic thấp. Điều thú vị hơn trong lịch sử của dầu Canola là làm thế nào một loại dầu công nghiệp như vậy lại trở thành loại dầu ăn phổ biến nhất được dùng khắp nơi như ngày nay.
Dầu Canola chứa ít chất béo bão hòa (saturated fat), chứa nhiều chất béo không bão hòa đơn (mono-unsaturated fat) giúp giảm cholesterol, và là nguồn chất béo Omega-3 tốt nhất trong tất cả các loại dầu phổ biến. Nông dân Canada bắt đầu dùng hạt cải dầu Canola để trồng từ hơn mấy mươi năm nay sau khi các nhà khoa học tạo giống mới thành công từ hạt cải dầu (rapeseed).
Điều quan trọng cần lưu ý là Canola không còn là Rapeseed nữa. Chúng trông giống nhau ở bên ngoài nhưng rất khác ở bên trong; đó mới chính là điều quan trọng. Vào cuối những năm 1960, các nhà khoa học thực vật Canada đã dùng các phương pháp nhân giống cây trồng truyền thống để loại bỏ hai đặc tính xấu của hạt cải dầu là axit erucic và glucosinolates. Điều đó có nghĩa là các sản phẩm Canola khác với các sản phẩm từ cây hạt dầu.
Hỏi: Phải chăng Canola được phát triển bằng kỹ thuật di truyền (genetic engineering)?
Đáp: Nói cho đúng ra, Canola được phát triển bằng kỹ thuật nhân giống cây trồng truyền thống, không phải phát triển công nghệ sinh học. Tuy nhiên, khoảng 80% cải dầu được trồng ở Canada hiện đã được sửa đổi bằng công nghệ sinh học để làm cho nó chịu được một số loại thuốc diệt cỏ. Sử dụng các loại thuốc diệt cỏ cụ thể này đã làm giảm lượng hóa chất cần thiết để kiểm soát cỏ dại trên các cánh đồng. Vì vậy, dầu Canola từ cây chịu thuốc diệt cỏ chính xác là loại dầu an toàn và tốt cho sức khỏe như dầu Canola từ các loại cây thông thường.
Hỏi: Nghiên cứu thí nghiệm dầu Canola có từng được thực hiện trên con người để bảo đảm sự an toàn sức khoẻ không?
Đáp: Có. Các nghiên cứu lâm sàng liên quan đến hàng ngàn tình nguyện viên khỏe mạnh đã được thực hiện trong 20 năm qua. Những nghiên cứu này đã xem xét vai trò của dầu Canola trong việc giảm mức cholesterol trong máu và giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch vành, ung thư, tiểu đường và huyết áp cao. Các nghiên cứu xác nhận rằng khi được dùng như một phần của chế độ ăn uống cân bằng, dầu Canola đã được chứng minh là làm giảm mức cholesterol trong máu và có tác dụng tốt trong việc ngăn chận máu đóng cục, do đó làm giảm nguy cơ mắc bệnh tim và đột quỵ. Dầu Canola chỉ chứa 7% chất béo bão hòa so với 15% trong dầu ô liu, 19% trong dầu đậu phộng và 12% trong dầu hướng dương.
Hỏi: Dầu Canola có an toàn cho con người không?
Đáp: Có. Trước khi được chấp thuận để dùng như là một thực phẩm, dầu Canola phải trải qua các thử nghiệm nghiêm ngặt để đảm bảo đó là một loại dầu ăn an toàn. Rất nhiều nghiên cứu đã chỉ ra những lợi ích của việc kết hợp dầu Canola vào chế độ ăn uống của con người.
Hỏi: Chính phủ Canada có lo lót mua chuộc Cục Quản Lý Thực Phẩm và Dược Phẩm Hoa Kỳ (FDA) để họ chứng nhận quy chế an toàn cho sản phẩm dầu Canola không?
Đáp: Không. FDA đã cấp tình trạng GRAS (Generally Recognized as Safe) (một cách tổng quát được công nhận là an toàn) sau khi kiểm chứng kết quả các cuộc nghiên cứu về tác dụng có lợi của dầu Canola khi dùng trong thực phẩm của người và động vật.
Hỏi: Phải chăng dầu Canola cũng được chế biến thành các sản phẩm kỹ nghệ như dầu nhớt, nhiên liệu đốt, xà phòng, sơn, vv?
Đáp: Đúng. Bất kỳ loại dầu có nguồn gốc thực vật như ô liu, ngô, đậu tương và hạt lanh (flax seed) đều có thể được dùng công nghiệp để sản xuất dầu nhờn, nhiên liệu, xà phòng, sơn, nhựa, mỹ phẩm hay mực in. Điều đó không có nghĩa là dầu ăn Canola độc hại.
Hỏi: Dầu ăn Canola có tạo thành chất dẻo như latex và đóng cục trong máu không?
Đáp: Không. Trên thực tế, dầu Canola có tác dụng tốt đối với sự tuần hoàn của cơ thể. Dầu Canola là một nguồn tốt của alpha-linolenic acid (ALA), một axit béo omega-3 thiết yếu cần có trong chế độ ăn uống của con người vì cơ thể chúng ta không thể tạo ra nó. Các nghiên cứu lâm sàng trên động vật và người cho thấy ALA có nhiều tác dụng có lợi tương tự đối với quá trình đông máu, kết tập tiểu cầu và hệ thống mạch máu như các axit béo omega-3 có trong cá hồi và cá thu.
Hỏi: Dầu ăn Canola có gây ra khí phế thũng, suy hô hấp, thiếu máu, táo bón, ngứa da và mù lòa ở động vật và con người không?
Đáp: Không. Sau khi được thử nghiệm trên động vật và người trên diện rộng, dầu Canola được chứng minh là an toàn tuyệt đối để tiêu thụ và không tạo ra những thứ tai hại kể trên hoặc bất kỳ bệnh nào khác.
Hỏi: Hạt Canola có giống như hạt mù tạt để chế bom hơi ngạt không?
Đáp: Không. Khí mù tạt là một chất lỏng dễ bay hơi. Sở dĩ người ta gọi bom hơi ngạt là bom mù tạt chỉ vì cái mùi của nó giống mùi mù tạt thôi. Bom hơi ngạt chẳng liên quan gì đến thực vật mù tạt hay bất kỳ thành viên thực vật nào khác.
Hỏi: Dầu ăn Canola có dễ bị ôi (rancid) nhanh không?
Đáp: Không. Thời hạn sử dụng của dầu Canola được bảo quản ở nhiệt độ phòng là khoảng một năm. Ngoại trừ dầu hạt lanh, thời hạn sử dụng của các loại dầu thực vật khác được bảo quản ở nhiệt độ phòng là tương tự. Dầu hạt lanh nên được lưu trữ trong tủ lạnh.
Hỏi: Dầu ăn Canola có liên quan đến bệnh bò điên không?
Đáp: Không. Không có mối liên hệ nào giữa dầu ăn Canola với bệnh bò điên cả. (Chỉ có người nào đã hỏi câu này không chừng).
Hỏi: Dầu ăn Canola có thể tiêu diệt côn trùng như rệp vừng (aphid) không?
Đáp: Có. Dầu nào chế lên rệp hay các loài côn trùng thì chúng cũng nghẹt thở thôi. Dầu thực vật nói chung được nhiều người làm vườn khuyên dùng như một phương pháp kiểm soát côn trùng không hóa chất, thân thiện với môi trường hơn.
Hỏi: Có thật là ở Trung Cộng, khi dầu hạt cải Canola đun nóng, nó phun ra khói độc?
Đáp: Đúng. Tuy nhiên, nghiên cứu cũng cho thấy các loại dầu thực vật khác được thử nghiệm ở Trung Cộng cũng tạo ra lượng khí thải tương tự trong cùng điều kiện. Hầu hết mọi người ở Trung Cộng nấu ăn với dầu hạt cải chưa tinh chế, không được xử lý để loại bỏ chất gây ô nhiễm và không chứa chất chống oxy hóa. Nhiệt độ trong quá trình nấu nướng ở Trung Cộng cao hơn khoảng 100 ° F so với nhiệt độ được sử dụng ở Canada và Mỹ. Sự kết hợp giữa chiên với dầu hạt cải chưa tinh chế ở nhiệt độ rất cao (đến mức dầu tạo ra khói đen dày) có thể tạo ra khí thải độc hại. Người tiêu thụ ở các quốc gia khác dùng dầu thực vật tinh chế hơn ở nhiệt độ nấu thấp hơn nhiều. Hai yếu tố này ngăn chặn sự thải khói ô nhiễm. Tất cả các loại dầu chiên thực vật được dùng ở Canada và Mỹ (và nhiều quốc gia khác) đều được tinh chế và thường xuyên chứa chất chống oxy hóa giúp ngăn chặn khí thải độc hại trong quá trình chiên. Nếu điều này (dầu Canola đun nóng phun ra khói độc) chỉ xảy ra ở Trung Cộng thôi chứ không xảy ra tại các nước khác thì quả là một điều kỳ lạ thật.
Tháng rồi (tháng 3/2019), Trung Cộng tuyên bố ngưng nhập cảng toàn bộ hạt cải dầu Canola của Canada, viện lý do là họ thấy trong các lô hàng trước có mọt và nấm mốc, một cáo buộc mà ông Bộ trưởng Mậu địch Quốc tế Jim Carr của Canada cho là không có bằng chứng. Như vậy có phải là kiếm chuyện không? Chuyện này gợi nhớ lại một vụ tương tự xảy ra năm 2010, khi Na Uy tuyên bố trao giải Nobel Hòa Bình cho nhà hoạt động nhân quyền Liu Xiaobo (Lưu Hiểu Ba), Trung Cộng trả đũa bằng cách không mua cá hồi của Na Uy nữa.
Đừng kiếm chuyện nữa ông con trời ơi, dùng dầu Canola của Canada để chiên cá hồi của Na Uy rồi chấm xì dầu ăn với cơm có phải ngon không.
Hoàng Chiêu Ấn