Có bao giờ bạn thắc mắc rằng: tại sao đều là rapper, nhưng có người được gọi là MC, có người được gọi là lyricist, có người là ghostwriter, và còn nhiều thuật ngữ như thế nữa? Tùy vào từng tố chất, khả năng, hay trường hợp mà người ta gọi nhau hoặc tự xưng bằng những danh từ như vậy. Sau đây là định nghĩa của những danh từ đó.
Thời nay, khi nhạc hip-hop đã trở nên thịnh hành hơn bao giờ hết với sự thống trị bảng Billboard vừa qua của Drake, hay sự kiện “This is America” của Childish Gambino giành được giải thưởng “Bài nhạc xuất sắc nhất năm 2018” thì “rap” đã không còn là một khái niệm xa lạ và định nghĩa về nó cũng đã không còn khó để tìm kiếm trên Internet.
“Rap” được định nghĩa là từ viết tắt của “Rhythm and Poetry” – “Giai điệu và vần câu”. Nhạc rap bắt đầu xuất hiện trong những bữa tiệc hip-hop đầu tiên khi những người MC sử dụng microphone khuấy động sân khấu và tạo ra vần câu theo nhịp của DJ. Người đầu tiên chủ động sử dụng vần khi làm MC là Coke La Rock, và người viết ra đoạn rap đầu tiên là DJ Grandmaster Flash. Từ những sự kiện như vậy, các MC dần dà thoát khỏi cái bóng của các DJ, b-boy, tiến lên giữa sàn và giành lấy ánh đèn sân khấu. Thế là chúng ta có khái niệm “rap”, “rapping” và “rapper”.
“Rapper” hẳn là danh từ được sử dụng rộng rãi nhất so với những danh từ còn lại, mang nghĩa là “người chơi nhạc rap”, “người làm nhạc rap”. Một rapper có thể là một lyricst, một MC, một ghostwriter, miễn là người đó có chơi nhạc rap, dù chuyên nghiệp hay không, dù có tự viết hay không.
Ngày trước, khi các thuật ngữ trong nhạc rap vẫn chưa được giới thiệu và phổ biến tại Việt Nam, có rất nhiều định nghĩa khác nhau về “MC” mà trong đó phổ biến nhất có lẽ phải nói đến từ “Mic Checker”. Tuy nhiên, định nghĩa như thế là chưa chính xác vì nó không mang lại ý nghĩa đúng nhất của từ “MC”.
Trong sách “How to Rap” của Paul Ewards và Kool G Rap, định nghĩa “MC” được viết trong đoạn mở đầu quyển sách thứ nhất như sau: “…I saw the DJ on the two turntables scratching, and I saw dudes on the microphone just really keeping the party amped and charged up—just being masters of ceremony, where the word “MC” comes from, just keeping the party alive.” (Tạm dịch: “…Lúc đó tôi thấy DJ đang đứng chơi nhạc, rồi có vài anh chàng dùng microphone khuấy động sân khấu lên – họ là những bậc thầy của sân khấu, cũng là lí do mà khái niệm “MC” ra đời, để giữ cho bữa tiệc được nhiệt nhất.”)
Vậy, “MC” trong “How to Rap” được định nghĩa là “bậc thầy của biểu diễn sân khấu”, là những rapper có khả năng khuấy động, giữ nhiệt và biểu diễn dưới ánh đèn. Để có thể trở thành một MC, các rapper phải luyện tập kĩ thuật sân khấu nhiều hơn, đó cũng là điểm khác biệt giữa một rapper bình thường và một MC.
Nói về MC, chúng ta có thể kể đến một số gương mặt tiêu biểu như Drake, A$AP Rocky, Travis Scott. Chỉ cần xem những màn biểu diễn của họ và phản hồi của khán giả bên dưới, chúng ta đã có thể thấy một sự khác biệt rất lớn so với những rapper bình thường khác.
Có lẽ điều tạo nên sự khác biệt giữa nhạc rap và các thể loại âm nhạc có lời khác là khối lượng lời nhạc trong một bài rap là khá lớn. Chính vì đặc điểm này mà nội dung nói chung và lyrics nói riêng là những điều ưu tiên nhất đối với nhạc rap, dù đến thời điểm này đã có nhiều biến thể khác của nhạc rap truyền thống chú trọng chất nhạc hơn thì lyrics vẫn luôn là một yếu tố hết sức quan trọng của thể loại nhạc này.
Nếu những MC là những bậc thầy về biểu diễn sân khấu thì lyricist là những chuyên gia về lời nhạc. Họ thấu hiểu và thành thạo ngôn ngữ, từ ngữ pháp, từ vựng đến các phép tu từ như ẩn dụ, hoán dụ,… Họ biết cách truyền đạt được thông điệp cần đưa đến cho người nghe một cách chính xác, rõ ràng mà nghệ thuật nhất thông qua việc viết lyrics.
“Lyricist” là một khái niệm chưa được sử dụng nhiều ở Việt Nam như rapper hay MC, tuy nhiên đây lại là danh xưng đầy tự hào của các battle rapper và các rapper mạnh về lyrics. Trong số đó có thể kể đến rapper mà “ai cũng biết là ai” – Eminem, hay Kendrick Lamar, Ice Cube,…
Nếu bạn không có khả năng cảm nhịp tốt, hay không có duyên để biểu diễn sân khấu thì đừng buồn nhé, chỉ cần luyện tập tốt thì bạn vẫn có thể trở thành một lyricist đứng sau những track hit của những rapper khác – trở thành một ghostwriter.
Nếu bạn là một lyricist nhưng không có khả năng rap tốt, bạn vẫn có thể kiếm tiền bằng việc trở thành một ghostwriter – người viết lyrics hộ cho các rapper khác.
Ở Việt Nam, dường như khái niệm ghostwriter đối với các rapper trẻ vẫn là một khái niệm không đáng nhắc tới hay không đáng được tôn trọng. Tuy nhiên, trong lịch sử rap thế giới hay ngay chính nơi khai sinh của nhạc rap là nước Mỹ, đã có vô số các trường hợp mà các rapper nổi tiếng được ghostwriter viết hộ hay các rapper nổi tiếng đi viết hộ lyrics cho các rapper khác. Có thể kể đến việc Eminem ghostwrite cho Dr. Dre, hay Ice Cube từng ghostwrite cho Eazy-E, Drake cũng từng được ghostwrite,…
Qua những ví dụ như vậy có thể thấy việc ghostwrite ho ai đó hoặc được ghostwrite không hề là việc bị xem thường. Bạn hẳn phải là một lyricist thực thụ thì mới có thể trở thành một ghostwriter đáng đồng tiền, hoặc bạn hẳn phải là một MC hoặc rapper tốt mới có thể truyền đạt được những gì mà ghostwriter viết đến khán giả.
Đó là những khái niệm cơ bản nhưng vẫn còn khá mới ở Việt Nam, để tránh việc sử dụng sai hay để tìm hiểu khả năng của mình, định hướng âm nhạc của mình, chúng ta nên nắm rõ các khái niệm này hơn.