Các điểm cần so
sánh
Dân
Quan
Địa điểm
– Đang ở ngoài đê
– Nhà dân có nguy cơ bị ngập lụt, bị cuốn trôi tất cả nếu
đê vỡ.
– Trong đình
– Đình trên mặt đê nhưng cao, vững chãi, dẫu nước to thế nữa
cũng không việc gì.
Không khí
– Trời mưa tầm tã như trút nước, dưới sông nước cứ cuồn cuộn
bốc lên, đê có khả năng bị vỡ.
– Nháo nhác, rối rít, vất vả, căng thẳng, lo sợ chống đỡ
đê.
– Đèn thắp sáng trưng, nha lệ, kẻ hầu người hạ đi lại rộn
ràng.
– Nghiêm trang, tĩnh mịch; chỉ một mình quan lớn được lên
tiếng.
Cảnh hộ đê
Tư thế
Vất vả lấm láp, gội
gió tắm mưa, như đàn sâu lũ kiến ở trên đê.
Ung dung, chễm chện ngồi, nhàn nhã, đường bệ…
Đồ dùng
Thuổng, cuốc, xẻng, cừ,…
Bát yến, tráp đồi mồi, cau đậu, rễ tía,…
Công việc
Đội đất, vác tre, đắp, bì bõm dưới bùn lầy, lướt thướt như
chuột lột…
Say mê đánh tổ tôm; lúc mau lúc khoan khi cười nói vui vẻ,
khi dịu dàng êm ái,…
-> Cuộc sống vất vả lầm than phải chống đỡ với đê vỡ,
chống đỡ với trời đất.
-> Cuộc sống xa hoa, vương giả, vô trách nhiệm.
Cảnh đê vỡ
Khi lính chạy vào
báo đê vỡ
– Tiếng kêu vang trời dậy đất
– Tiếng người kêu rầm rĩ
– Tiếng ào ào như thác chảy xiết
– Tiếng gà, chó, trâu, bò kêu vang tứ phía.
– Mọi người giật nảy mình
– Quan:
+ Vẫn điềm nhiên, chỉ lăm le chực người ta bốc trúng quân
mình chờ mà hạ vì ngài sắp ù to.
+ Nghe tin đê vỡ: Ngài cau mặt, gắt rằng “Mặc kệ!”.
Khi một người dân
xông vào báo đê vỡ
– Người nhà quê vào bẩm báo đê vỡ:
+ Mình mẩy lấm láp, quần áo ướt đầm, tất tả chạy xông vào
thở không ra lời.
-> Cảnh lo sợ, nhốn nháo của mọi người khi đê vỡ.
– Người trong đình nôn nao sợ hãi.
– Thầy đề run cầm cập
– Quan:
+ Đỏ mặt tía tai quay ra quát “Đê vỡ rồi!… Đê vỡ rồi, thời ông cắt cổ chúng mày, thời ông bỏ tù
chúng mày! Có biết không?… Lính đâu? Sao bay dám để cho chúng nó chạy xồng
xộc vào đây như vậy? Không phép tắc gì nữa à?”.
+ Thản nhiên quay vào chơi tổ tôm tiếp.
+ Vội vàng xòe bài, miệng vừa cười vừa nói vì thắng lớn.
-> Sự thản nhiên, vô trách nhiệm của quan phụ mẫu, mặc
kệ nỗi khổ của người dân.
-> Đê từ lúc có thể chống đỡ thì đã bị vỡ, tràn nước
xoáy ào ào như thác.
-> Âm thanh hộ đê đến tiếng mọi người hô hoán khi đê vỡ
ngày càng ầm ĩ, hoảng loạn
-> Sự say mê tổ tôm quá lớn, sự vô trách nhiệm, vô
lương tâm ngày càng tăng.
=> Phép tăng cấp, tương phản trong nghệ thuật ở phần này
có tác dụng làm rõ thêm tâm lí, tính cách xấu xa của nhân vật.