Táo bón là triệu chứng thường gặp trong chế độ ăn uống hằng ngày, không giới hạn bởi bất kì độ tuổi hay giới tính nào. Hãy cùng Điện máy XANH tìm hiểu nhiều hơn về táo bón là gì? Bị táo bón nên ăn gì? Nguyên nhân và cách trị táo bón qua chuyên mục Mẹo vào bếp ra sao nhé!
1. Táo bón là gì?
Táo bón là triệu chứng đi đại tiện gặp phải nhiều khó khăn, như gây cảm giác đi tiêu không hết, phân cứng, cảm thấy tắc nghẽn ở phần hậu môn trực tràng hoặc đi tiêu ít hơn 3 lần mỗi tuần, thậm chí 1 lần/tuần.
2. Nguyên nhân gây táo bón
Dưới đây là một số nguyên nhân gây ra tình trạng táo bón mà bạn có thể gặp như:
Nhịn đi đại tiện
Trong một số trường hợp bất khả kháng như bận rộn với công việc, không tìm thấy nhà vệ sinh hay đang căng thẳng để giải quyết vấn đề nào đó, bạn thường có xu hướng nhịn đi vệ sinh, kể cả đại tiện và chờ đến thời điểm thuận tiện hơn.
Thói quen này nếu duy trì thường xuyên sẽ dẫn đến táo bón vì khi trực tràng đầy phân nó sẽ truyền tín hiệu đến vỏ não khiến cho bạn muốn đi vệ sinh. Nếu bạn không đào thải phân kịp thời ra ngoài, ruột sẽ tiếp tục hấp thụ nước làm cho phân trở nên nặng hơn và cũng có thể khiến cho phân bị khô cứng lại. Kết quả gây tình trạng táo bón hoặc thậm chí làm nghiêm trọng hơn các vấn đề liên quan đến hệ tiêu hóa.
Dư canxi
Cơ thế hấp thụ quá nhiều canxi sẽ làm cho phân được trữ trong ruột lâu hơn, đồng thời khiến lượng nước trong phân được tái hấp thu nhiều hơn. Kết quả làm cho phân trở nên khô cứng và khó bị đào thải ra ngoài.
Vì thế, hãy kiểm soát hàm lượng canxi hấp thụ vào cơ thể, chỉ nên khoảng 1000mg canxi mỗi ngày từ thực phẩm hoặc điều chỉnh số lượng viên uống bổ sung canxi theo khuyến cáo của bác sĩ.
Hấp thụ quá nhiều sắt
Tương tự canxi, nếu cơ thể dưa quá nhiều chất sắt cũng sẽ làm cho việc đi đại tiện trở nên khó khăn hơn vì nồng độ sắt cao làm ảnh hưởng đến sự hoạt động của nhu động ruột.
Do đó, mỗi ngày bạn chỉ nên hấp thụ khoảng 8mg sắt từ thực phẩm (như hải sản, thịt, cải bó xôi và các loại đậu) hoặc bổ sung viên uống chất sắt theo sự hướng dẫn của bác sĩ hoặc người có chuyên môn.
Chế độ ăn nhiều chất béo và ít chất xơ
Thói quen ăn nhiều thực phẩm chứa chất béo (như phô mai) và ít chất xơ sẽ khiến cho cơ thể không đi tiêu được. Vì chất béo sẽ làm cho nhu động ruột giảm đi sự linh hoạt mà lại không nhận được sự hỗ trợ của chất xơ nên càng làm tăng nguy cơ bị táo bón.
Chất xơ được biết đến là thành phần quan trọng để giúp phân được đào thải ra ngoài dễ dàng hơn nhờ các sợi xơ kéo nước vào ống tiêu hóa giúp phân mềm hơn và dễ tống ra ngoài.
Bất đồng vận cơ sàn chậu
Bất đồng vận cơ sàn chậu là chứng rối loạn chức năng của bộ phận sàn chậu, khiến cho các cơ ở vùng bụng không có đủ sức mạnh co lại hoặc làm cho cơ ở vùng sàn chậu không thể giãn ra. Điều này đã khiến cho quá trình tống phân ra ngoài gặp nhiều bất lợi, gây ra tình trạng táo bón.
Khi gặp phải tình trạng này, bạn cần đến bác sĩ thăm khám để có phương pháp điều trị tốt hơn.
Trầm cảm – thuốc chống trầm cảm
Khi bị trầm cảm và đang dùng thuốc chống trầm cảm cũng trở thành nguyên nhân gây ra chứng táo bón. Vì những người này có lối sống khá bất thường, nhất là việc ăn uống không đều đặn với chế độ ăn ít chất xơ, ngủ không đủ giấc hoặc luôn cảm thấy buồn, thất vọng dẫn đến việc thờ ơ dù lúc đó có cảm giác muốn đi đại tiện. Thói quen này lâu ngày dẫn đến tình trạng táo bón.
Phụ thuộc thuốc nhuận tràng
Thuốc nhuận tràng giúp cho việc đi đại tiện được dễ dàng hơn, nhưng bạn không nên quá lạm dụng vì sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe về mặt lâu dài.
Cụ thể, dùng liều cao thuốc nhuận tràng sẽ làm giảm sự nhạy cảm của đường ruột, khiến cho ruột hoạt động bất bình thường khi không có sự hỗ trợ của thuốc, dẫn đến việc đi đại tiện không được tự nhiên.
Đái tháo đường
Những người bị đái tháo đường nhiều năm sẽ gây tổn thương đến hệ thần kinh, trong đó có hệ thần kinh ruột. Điều này có nghĩa rằng sự hoạt động của nhu động ruột bị giảm đi, làm cho trực tràng kém nhạy và dẫn đến việc đi đại tiện khó khăn hơn.
Thuốc giảm đau opioid
Các loại thuốc giảm đau opioid cũng khiến cho cơ thể gặp phải tình trạng bị táo bón vì loại thuốc này ảnh hưởng đến sự hoạt động của hệ ruột.
Cụ thể, opioid khiến nhu động ruột hoạt động kém, làm cho phân bị tích trữ lâu trong ruột trong tình trạng bị mất nước. Không những thế, opioid cũng khiến cho hệ tiêu hóa giảm đi sự bài tiết dịch vào lòng ống đường ruột. Tất cả các nguyên nhân này làm cho phân trở nên khô cứng và gặp rất nhiều khó khăn trong việc tống ra ngoài.
3. Cách chăm sóc và phòng tránh táo bón
Để phòng tránh được tình trạng táo bón, bạn nên chú ý đến cách chăm sóc cơ thể với 3 điểm chính như sau:
Đi vệ sinh đúng thời điểm
Hãy tập thói quen đi vệ sinh, kể cả đại tiện vào cùng một thời điểm trong ngày, như buổi sáng trước khi ngủ dậy hoặc sau bữa ăn khoảng 1 – 2 tiếng.
Điều chỉnh chế độ ăn uống
Chế độ ăn uống thường quyết định nhiều đến tình trạng táo bón. Nhìn chung, bạn cần phải bổ sung đầy đủ chất xơ từ các loại thực phẩm như trái cây, rau quả và ngũ cốc. Ngoài ra, cơ thể cần được cung cấp đủ nước, như người bệnh thì uống khoảng 1.5 – 2 lít nước mỗi ngày. Đồng thời, hạn chế tiêu thụ những loại thực phẩm gây táo bón như thực phẩm chứa nhiều chất béo động vật, đường, rượu, trà và cà phê.
Tập thể dục
Thói quen tập thể dục mỗi ngày sẽ khiến cho quá trình trao đổi chất diễn ra trong cơ thể được tốt hơn, giúp cho các bộ phận được khỏe mạnh kể cả nhu động ruột. Chẳng hạn, bài tập từ vị trí đầu gối đến ngực sẽ kích thích sự hoạt động của bộ phận nhu động ruột, nhờ đó giảm bớt chứng táo bón.
4. Ăn gì trị táo bón?
Dưới đây là một số nhóm thực phẩm mà Điện máy XANH gợi ý, bạn có thể chọn dùng để giảm bớt tình trạng bị táo bón như:
Trái cây
Hầu hết các loại trái cây đều chứa nhiều chất xơ, chất chống oxy hóa và ít calo nên cực kì thân thiện trong chế độ ăn uống giảm táo bón. Ví dụ, quả bơ, chuối, táo và các loại quả mọng (như mâm xôi, dâu tây, việt quất,…) đều là trái cây cung cấp nhiều chất xơ và chất chống oxy hóa có lợi cho sức khỏe.
Bạn có thể ăn trực tiếp, chế biến món sinh tố hoặc làm salad để thưởng thức.
Không những thế, quả mận khô cũng được xem là thực phẩm chữa táo bón cực hiệu quả vì nhờ chứa một loại đường tên là sorbitol có tác dụng thúc đẩy quá trình hydrat hóa, đồng thời làm tăng áp suất thẩm thấu, tăng lượng nước và kích thích nhu động ruột hoạt động. Tất cả quá trình này làm cho việc đào thải phân được diễn ra dễ dàng hơn.
Rau xanh
Tương tự trái cây, các loại rau xanh cũng giàu chất xơ không kém, được xem là thuốc nhuận tràng tự nhiên giúp cho phân có xu hướng hấp thụ nước nhiều hơn, làm tăng kích cỡ và khiến phân mềm, nhờ đó đào thải phân ra ngoài nhanh chóng.
Bạn nên kiểm soát hàm lượng chất xơ hấp thụ mỗi ngày từ chế độ ăn uống sẽ giúp cho hệ tiêu hóa được khỏe mạnh hơn như súp lơ, bắp cải,…
Sữa chua
Sữa chua chứa vi khuẩn có lợi cho đường ruột giúp cho hệ tiêu hóa được hoạt động tốt hơn, nhờ đó phòng ngừa được các vấn đề liên quan đến đường ruột, kể cả táo bón.
Nước chanh ấm pha muối hoặc trà chanh mật ong
Bạn có thể uống nước chanh ấm pha với muối vào mỗi buổi sáng sau khi thức dậy, giúp cho ruột được sạch và đi đại tiện dễ dàng hơn. Ngoài ra, bạn cũng có thể uống trà mật ong cũng có tác dụng tương tự, hỗ trợ quá trình tiêu hóa, làm dịu nhu động ruột và ngăn ngừa chứng táo bón xảy ra.
Vì hỗn hợp mật ong, chanh tươi khi pha với nước ấm giúp thanh lọc cơ thể, có lợi trong việc thải độc gan và tiêu hóa. Chanh có vị chua, tính mát, chữa ho và thanh nhiệt, trong khi mật ong có vị ngọt, tính bình cũng như có tác dụng giải độc, kháng khuẩn, cùng với nước ấm khi uống vào buổi sáng thân thiện cho sự hoạt động của dạ dày.
Ngũ cốc – các loại hạt
Các loại hạt, ngũ cốc đều là thực phẩm chứa lượng chất xơ đáng kể, như hạt hướng dương, bí ngô, vừng hoặc hạt lanh. Vì thế, bạn có thể ăn trực tiếp hay dùng hạt cho một số món salad, sinh tố và món bánh, phổ biến nhất là ngũ cốc dùng để làm bánh mỳ và cháo vừa có giá trị dinh dưỡng cao vừa có lợi cho đường ruột, tránh bị táo bón.
Nước
Uống nước là thói quen cần được duy trì mỗi ngày, vừa giúp cho các cơ quan trong cơ thể hoạt động vừa có lợi cho quá trình thanh lọc, làm sạch ruột và hỗ trợ hoạt động của ruột non được diễn ra tốt hơn.
Theo chuyên gia khuyến cao thì nam giới uống ít nhất 3.7 lít nước và nữ giới uống khoảng 2.7 lít nước mỗi ngày, đồng thời cân nhắc lượng nước uống vào thời tiết nóng và lạnh cũng khác nhau tùy theo cơ địa mỗi người. Vì nếu cơ thể thiếu nước cũng dễ làm cho phân bị khô, gây tình trạng táo bón.
Bạn có thể dùng nước lọc hoặc nước ép trái cây nguyên chất để bổ sung, tránh dùng quá nhiều đồ uống có caffeine để thay thế nhé!
Như vậy, Điện máy XANH đã giúp bạn hiểu rõ hơn về táo bón là gì? Bị táo bón nên ăn gì? Nguyên nhân và cách trị táo bón ra sao rồi đấy. Hy vọng sẽ hữu ích cho bạn để phòng ngừa được chứng táo bón khi gặp phải nhé!
*Thông tin tham khảo và tổng hợp từ nguồn: medicalnewstoday.
Biên tập bởi Đoàn Huỳnh Bảo Duy • Đăng 23/02/2021