Thiếu máu là tình trạng giảm lượng hemoglobin trong máu của người bệnh so với người cùng giới, cùng lứa tuổi và cùng điều kiện sống. Thiếu máu gây ra các biểu hiện thiếu ôxy ở các mô và tổ chức của cơ thể. Thiếu máu do thiếu sắt là loại thiếu máu dinh dưỡng hay gặp nhất. Bệnh tập trung chủ yếu ở phụ nữ có thai, phụ nữ độ tuổi sinh đẻ và đặc biệt ở trẻ dưới 5 tuổi. Bài viết dưới đây của Khoa Dinh dưỡng và Tiết chế, Viện Huyết học – Truyền máu TW sẽ trả lời câu hỏi “Người bệnh thiếu máu thiếu sắt nên ăn gì?”
Người lớn thiếu máu thiếu sắt nên ăn gì?
Nguyên tắc:
Đảm bảo ăn cân đối và đủ nhu cầu các chất dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể, cân đối giữa Protein động vật và thực vật. Cải thiện chất lượng bữa ăn đảm bảo cung cấp đủ chất sắt theo nhu cầu khuyến nghị (theo tuổi, giới).
– Tăng cường sử dụng nhóm thực phầm cung cấp Protein có chứa nhiều sắt, acid folic và các vitamin đặc biệt là vitamin nhóm B:
+ Nhóm Protein động vật:
-
Nhóm thịt: Nên lựa chọn các loại thịt có màu đỏ như thịt bò, thịt bê, gan, tiết, thịt lợn, thịt gà tây… Nên sử dụng 45 – 60 g protein/ ngày tương đương 200-300g thịt/ ngày.
-
Thủy hải sản: cá thu, cá hồi, nhóm nhuyễn thể có vỏ : hàu, sò, ốc… đảm bảo ăn 2 – 3 bữa thủy hải sản/ tuần.
-
Trứng: Trong trứng có đầy đủ các chất dinh dưỡng protein, Lipid, Glucid. Đặc biệt trong lòng đỏ của trứng còn có chứa một lượng đáng kể sắt, canxi, kẽm, vitamin A… Một tuần một người lớn nên ăn 2 – 3 quả trứng.
+ Nhóm Protein thực vật:
-
Nhóm rau lá màu xanh đậm: Họ cải như rau cải chân vịt (cải bó xôi), cải xoong, súp lơ xanh… Một ngày nên sử dụng từ 300 – 400g (tương đương với 1 bát con rau/ bữa).
-
Nhóm đậu, đỗ và các loại hạt: đậu hà lan, đậu tương, lạc, hạt điều, hạnh nhân…
+ Các loại quả chín, quả mọng: cherry, dâu tây, nho, việt quất, lựu… Các loại quả này không chỉ giàu sắt mà còn chứa nhiều vitamin C, giúp cải thiện lưu lượng máu trong cơ thể và giúp tăng cường hấp thu sắt. Nên sử dụng từ 100-200g quả chín/ngày
– Hạn chế sử dụng trà, cà phê vì có chứa tannin làm ức chế khả năng hấp thu sắt.
– Bổ sung sắt hoặc đa vi chất dinh dưỡng theo chỉ định của bác sĩ.
– Vệ sinh cá nhân, vệ sinh môi trường để phòng chống nhiễm giun, sán.
– Tuân thủ chỉ định của nhóm điều trị (Bác sĩ, điều dưỡng chăm sóc, và tư vấn viên khoa dinh dưỡng) để đạt được kết quả điều trị tốt nhất.
BSCKII. Nguyễn Thị Thảo, Phó trưởng khoa Bệnh máu lành tính, Viện Huyết học – Truyền máu TW tư vấn về bệnh thiếu máu, thiếu sắt
Trẻ em thiếu máu thiếu sắt nên ăn gì?
– Thiếu máu thiếu sắt ở trẻ em sẽ ảnh hưởng đến quá trình phát triển thể chất và tinh thần của trẻ sau này. Đặc biệt có thể gây ra các rối loạn về tâm thần và vận động. Do vậy việc phát hiện và điều trị kịp thời có ý nghĩa rất quan trọng đối với sự phát triển của trẻ.
– Nguyên nhân gây thiếu máu thiếu sắt ở trẻ em:
Một trong những nguyên nhân thường gặp nhất là cung cấp không đủ sắt. Chế độ ăn thiếu sắt như thiếu sữa mẹ, uống sữa công thức không bổ sung sắt, cho ăn bột thiếu thức ăn nguồn gốc động vật. Ở trẻ đẻ non, thiếu cân lúc đẻ và trẻ sinh đôi, lượng sắt dự trữ được cung cấp qua tuần hoàn rau thai ít nên cũng dễ thiếu sắt.
Một nguyên nhân khác là do hấp thu sắt kém: trẻ bị tiêu chảy kéo dài, rối loạn hấp thu, có dị dạng ở dạ dày ruột. Hoặc do tình trạng mất sắt mạn tính, gặp trong nhiễm giun móc, loét dạ dày- tá tràng, polyp ruột, chảy máu cam, hành kinh (trẻ gái dậy thì)… Ngoài ra các trường hợp trẻ trong giai đoạn lớn nhanh, dậy thì nhu cầu sắt cao trong khi cung cấp không đủ cũng có thể bị thiếu máu thiếu sắt.
Về điều trị, cần phải cho trẻ uống sắt và các chế phẩm của sắt theo chỉ định của bác sĩ. Cần điều chỉnh chế độ ăn thích hợp với lứa tuổi, cho trẻ ăn bổ sung đúng lúc và đúng cách. Ngoài ra cần chữa các nguyên nhân gây rối loạn tiêu hóa và chảy máu mạn tính (như điều trị giun móc, điều trị loét dạ dày-tá tràng…).
Nguyên tắc chế độ ăn:
– Cho trẻ ăn theo nhu cầu khuyến nghị (theo tuổi, cân nặng, chiều cao, giới tính).
– Ăn đa dạng các nhóm chất theo ô vuông thức ăn của trẻ.
Ô vuông thức ăn của trẻ
– Tăng cường các thực phẩm giàu sắt trong thực đơn hằng ngày của trẻ.
– Bổ sung các loại quả có chứa nhiều vitamin C: nho, bưởi, cam, quýt, dâu tây.… để giúp hỗ trợ hấp thu sắt.
Nguồn thực phẩm giàu chất sắt bao gồm:
– Thịt đỏ và nội tạng (thịt bò, thịt cừu, thịt lợn, thận, gan, tim, dồi tiết…).
– Trứng (mẹ nên cho trẻ ăn 3-4 quả trứng/tuần).
– Cá và động vật có vỏ (cá mòi, cá mòi cơm, cua, cá cơm, tôm, hến). Mẹ nên cho trẻ ăn 3-4 bữa cá/tuần.
– Các loại hạt (đậu phộng, quả hồ đào, quả óc chó, hạt mè, hạt hướng dương, hạt thông).
– Các loại rau có lá xanh (bông cải xanh, rau bó xôi, cải xoong, cải xoăn).
– Ngũ cốc và các sản phẩm ngũ cốc (bánh mì, bột ngô, bột cám, bánh yến mạch, lúa mạch đen)
– Đậu và các loại đậu (đậu nướng, đậu Hà Lan, đậu lăng, đậu xanh, đậu mắt đen…).
ĐỊA ĐIỂM HIẾN MÁU – XÉT NGHIỆM:
1. Viện Huyết học – Truyền máu TW:
- Địa chỉ: Phố Phạm Văn Bạch, quận Cầu Giấy, TP. Hà Nội.
- Thời gian khám bệnh:
Từ thứ 2- thứ 6: 6h30 – 17h00 (khám theo bảo hiểm y tế, khám thu phí và khám theo yêu cầu);
Thứ 7: 7h30 – 17h00 (khám theo yêu cầu).
Mời bạn đăng ký khám theo Hướng dẫn đặt lịch khám theo yêu cầu.
- Thời gian hiến máu, hiến tiểu cầu: Tất cả các ngày trong tuần, kể cả ngày Lễ, Tết (Từ 7h30 – 19h00).
2. Các điểm hiến máu và xét nghiệm ngoại Viện: Từ thứ 2 – thứ 7: 8h00 – 12h00 và 13h30 – 17h00.
- Số 26 Lương Ngọc Quyến, quận Hoàn Kiếm, Hà Nội.
- Số 132 Quan Nhân, quận Thanh Xuân, Hà Nội.
- Số 10, ngõ 122 đường Láng, quận Đống Đa, Hà Nội.
- Bệnh viện Đa khoa Nông nghiệp (Km13+500, Quốc lộ 1A, Ngọc Hồi, Thanh Trì)
Khoa Dinh dưỡng và Tiết chế
Viện Huyết học – Truyền máu TW