Tom Yam Kung được phục vụ tại Bangkok, Thái Lan
Tên khác
Tom yum
Loại
Súp
Địa điểm xuất xứ
miền trung Thái Lan
Ẩm thực quốc gia kết hợp
Thai
Nhiệt độ dùng
nóng
Thành phần chính
stock, lemon grass, kaffir lime leaves, galangal, lime juice, fish sauce, chili peppers
-
Nấu ăn: Tom yam
-
Media: Tom yam
Tom yam (tiếng Lào: ຕົ້ມຍຳ [tôm ɲam]; tiếng Thái: ต้มยำ [tôm yam], phát âm theo tiếng Việt là “tốm yăm”[1]) hay canh chua Thái là tên của loại canh chua cay ăn nóng đặc trưng trong ẩm thực Thái Lan, Lào. Canh cũng phổ biến ở các nước láng giềng như Campuchia, Malaysia, Singapore, Indonesia, miền Nam Việt Nam, thậm chí hiện đã trở nên nổi tiếng khắp thế giới. Nhóm nhạc chị em người Thái gốc Hoa China Dolls cũng đề cập đến món ăn này trong bài hát cùng tên bằng tiếng Trung và tiếng Thái [2].
Về mặt từ nguyên, từ “tom yam” bắt nguồn từ hai từ tiếng Thái là “tom” và “yam”. “Tom” nghĩa là nấu (trường hợp này là nấu canh), “yam” là loại gia vị chua cay xuất phát từ vùng rừng núi Thái Lan và Lào. Do đó, “tom yam” là loại canh chua cay của Thái Lan và Lào.
Tom yam thường có hai loại phổ biến nhất được đọc theo tên của loại thịt chính làm nên món ăn, là tom yam kung (tiếng Việt đọc là “tốm yăm cúng”) và tom yam kai (“tốm yăm cày”), theo đó “goong” hay “kung” là tôm và “kai” là thịt gà.[3]
Tom yam đứng số 8 trong top 50 món ăn ngon và phổ biến nhất thế giới do CNN bầu chọn[4].
Mục lục
-
1
Nguyên liệu
-
2
Sơ chế nguyên liệu
-
3
Chế biến
-
4
Một số biến thể
-
5
Xem thêm
-
6
Tham khảo
-
7
Liên kết ngoài
Nguyên liệu
[
sửa
|
sửa mã nguồn
]
Một số gia vị đặc trưng được sử dụng cho tom yam được chuẩn bị sẵn thành từng mớ bày bán ngoài chợ: lá chanh Thái, riềng thái lát, nghệ thái lát và củ sả.
Nguyên liệu chính để nấu tom yam là tôm có kích cỡ từ cỡ nhỡ đến cỡ to hay thịt gà và nấm ăn (nấm rơm, nấm đùi gà, nấm kim châm, nấm mỡ, nấm sò v.v.). Các gia vị không thể thiếu trong canh bao gồm lá chanh Thái (lá kaffir lime, ở Việt Nam nhiều người nhầm với lá chanh ta), củ sả, củ riềng non (không dùng riềng già), hành khô, ớt tươi (hay sa tế, ớt khô), nước cốt chanh (vắt từ quả chanh Thái, chanh ta) hoặc nước me (lấy vị chua từ quả me), rau thơm (ngò gai, rau mùi, húng quế), cà chua (có thể thay bằng dầu điều lấy màu), nước dừa hay nước cốt dừa, nước ninh xương gà hay xương lợn, mắm (mắm Thái Lan, nếu không có thể dùng chút nước mắm), đường, muối, hạt nêm.
Công thức phối giảm gia vị và nguyên liệu cho tom yam có thể thay đổi tùy vùng miền tuy nhiên không thể thiếu lá chanh Thái, sả và riềng. Công thức gốc từ Thái Lan ngoài sả, riềng, lá chanh Thái còn có nước dừa (hay nước cốt dừa) khiến món canh trở nên sánh đặc. Người Việt dùng thêm cà chua xào kỹ lấy màu, me (hay nước cốt chanh) và ớt tươi để tạo nên vị chua cay đặc trưng. Một số vùng miền không có lá chanh Thái thì có thể sử dụng lá chanh ta hoặc ngò gai, dù hương vị không thực sự giống với tom yam nguyên bản. Lá chanh ta cũng cần được gia vào nồi canh khi vừa tắt bếp để tránh bị đắng, ngược lại với lá chanh Thái vốn có thể nấu lâu mà không mất hương, không đắng.
Đáp ứng nhu cầu chế biến nhanh món ăn trong thời đại công nghiệp, tại các siêu thị, cửa hàng cũng thường thấy bày bán gói gia vị lẩu Thái (Tom yam paste), một hỗn hợp của sả, riềng, tỏi, lá chanh, ớt xay nhuyễn… thuận tiện cho chế biến món canh này.
Sơ chế nguyên liệu
[
sửa
|
sửa mã nguồn
]
Tôm có thể bóc vỏ và tận dụng vỏ nấu nước dùng hoặc để nguyên con không bóc vỏ (nếu làm với thịt gà thì có thể lọc xương ninh nước dùng, thịt cắt miếng vừa ăn). Nấm rơm cạo sạch bổ đôi, nấm kim châm và các loại nấm khác cắt gốc, tách, rửa sạch. Các loại rau củ gia vị gọt, cạo vỏ, thái hoặc cắt bày sẵn trước khi bắt đầu chế biến.
Chế biến
[
sửa
|
sửa mã nguồn
]
Tuy thành phần nguyên liệu và gia vị kiến tạo nên món ăn khá cầu kỳ nhưng quy trình chế biến tom yam thường rất đơn giản và thực hiện rất nhanh. Cách nấu tom yam đơn giản nhất là bật bếp, đặt một nồi nước vừa đủ ăn (nước ninh vỏ tôm, xương lợn, xương gà, hay đơn giản chỉ là nước lã gia giảm mắm và hạt nêm). Cho sả cắt khúc, riềng thái lát, lá chanh Thái, củ hành khô nướng sơ, ớt, mắm muối đường, bột/súp gia vị lẩu Thái, nước cốt dừa cho vừa miệng v.v. Đun sôi nước lên thì cho tôm (hay thịt gà) đun tiếp cho thực phẩm chín mềm. Thả các loại nấm vào đun sôi trở lại. Tắt bếp vắt nước cốt chanh cho vừa vặn nổi vị chua cay mặn ngọt. Bắc nồi xuống múc ra bát, trang trí bằng vài lá chanh Thái non hoặc lá ngò gai, lá húng quế, dùng nóng với cơm trắng hoặc bún[5][6][7].
Cũng có thể làm theo cách cho dầu ăn vào phi thơm hành, xào sả (đập dập thái vát hoặc cắt khúc), riềng (thái lát), gia thêm chút mắm và cho tôm (hoặc thịt gà) vào xào. Cho cà chua cắt vụn xào lẫn để lấy màu. Đổ nước dùng (ninh từ xương lợn, xương gà hoặc vỏ tôm, nước dừa hay nước cốt dừa) hoặc nước nóng (tránh cho món ăn bị tanh) vào nồi đun sôi trở lại. Cho ớt, sa tế, đường, hạt nêm, bột ngọt và nấm các loại, nêm nếm cho vừa ăn. Cuối cùng xé lá chanh Thái bỏ gân lá cho vào nồi, vắt nước cốt chanh (bỏ hạt) vừa đủ để món ăn dậy mùi thơm đặc trưng và vị chua cay.
Cầu kỳ hơn nhằm tạo nên nồi nước dùng trong không lợn cợn các miếng bã riềng sả thì người nội trợ có thể ninh xương gà, xương lợn, vỏ tôm rồi cho xả, riềng, lá chanh Thái, cà chua băm vụn, hành khô nướng sơ, đun sôi kỹ lên rồi đổ qua rây lọc. Nước dùng trong và thơm ngọt này sau đó sẽ được pha chế muối đường vừa ăn và nấu với tôm, gà, nấm như cách nấu tom yam thông thường, hoặc nhúng các hải sản khác để ăn như một loại lẩu.
Một số biến thể
[
sửa
|
sửa mã nguồn
]
Theo thời gian, khi ẩm thực trở thành khía cạnh quan trọng của cuộc sống, món ăn được cải biên thêm cầu kỳ bằng cách gia giảm nhiều loại gia vị và hải sản để đáp ứng nhu cầu thưởng thức của thực khách, và biến thể quan trọng nhất của tom yam chính là lẩu Thái[8]. Ngoài các nguyên liệu và cách chế biến như canh chua, lẩu Thái còn là sự kết hợp của nước dùng ngọt ninh từ xương lợn; các loại hải sản như cá mực, bạch tuộc, tôm, chả cá, sò; các loại nấm ăn như nấm sò, nấm rơm, nấm kim châm, nấm đùi gà; các loại rau như rau rút, bắp chuối.
Món mì ăn liền vị lẩu Thái[9] cũng có thể coi là một biến thể từ canh chua Thái. Một số mì ăn liền vị tôm chua cay như của Omachi hay Hảo Hảo của Acecook Việt Nam cũng có hương vị chua cay từ tom yam.
Tùy theo sản vật mỗi vùng miền và thói quen ẩm thực của từng địa phương, thịt, cá, sò, cá mực, bạch tuộc cũng được sử dụng thay cho tôm trong tom yam, tạo nên nhiều dị bản của món canh này.
Xem thêm
[
sửa
|
sửa mã nguồn
]
- Canh chua
- Canh chua Campuchia
Tham khảo
[
sửa
|
sửa mã nguồn
]
-
^
Banjong Watcharaprapa (Trần Văn Trọng). Tự học đàm thoại Việt-Thái. Bangkok: LS Travel & Trading, 2000. Tr 301
-
^
“Tom yum – China Dolls (bản tiếng Thái)”.
-
^
Banjong Watcharaprapa (Trần Văn Trọng). Tự học đàm thoại Việt-Thái. Bangkok: LS Travel & Trading, 2000. Tr 296-9
-
^
World’s 50 best foods
-
^
Cuối tuần trổ tài nấu canh tom yum goong đãi cả nhà
-
^
Món ngon Thái Lan canh tom yum goong
-
^
Công thức nấu món Tom Yum Kung
-
^
Năm điều thú vị về mì lẩu Thái hải sản
-
^
Mì lẩu Thái hải sản giá chỉ 3500 đồng
Liên kết ngoài
[
sửa
|
sửa mã nguồn
]
- Cuisine of Thailand trên DMOZ
- Tom Yam Fish Eggs (Tom Yam Kai Pla) – Appon’s Thai Food Recipes