Hà Nội những tháng hè, dạo quanh phố phường thi thoảng bạn sẽ ngửi thấy ở đâu đó phảng phất mùi hương sen thanh mát từ những gánh hàng hoa ven đường. Đây là mùi hương hoa đặc trưng của đất Hà thành mỗi dịp hè về, khi sen rộ nở, khoe sắc, khoe hương. Các bà nội trợ mùa này thường muốn được tự tay chọn mua những bông đẹp nhất về làm duyên dáng thêm cho ngôi nhà thân yêu. Sen không chỉ để ngắm mà còn có thể dùng làm thực phẩm. Từ hạt của nó có thể chế biến nên nhiều món ăn, trong đó được ưa thích nhất là món chè hạt sen thơm phức, ăn rất mát.
Người ta thường nghĩ sen chỉ nên trồng nếu nhà thật sự rộng, phải có ao hay hồ. Tuy nhiên, đối với những người yêu hoa, đam mê trồng cây cảnh thì việc trồng sen trong chậu không còn quá xa lạ, nhưng để có được những chậu hoa sen đẹp với những bông sen màu hồng nổi bật giữa tàu lá xanh mướt thì không phải là điều dễ dàng.
Trồng
sen vào thời điểm nào thì hiệu quả?
Sen là loài hoa rất “yêu” mặt trời, chỉ
ưa mọc ở những nơi ấm áp và cần ít nhất 6 giờ ánh sáng mỗi ngày. Hoa sen có thể
trồng bằng củ hoặc từ hạt của chúng, có thể sống qua mùa đông nếu không bị quá
lạnh. Có 2 vụ trồng sen chính là vụ đông xuân trồng vào tháng 12 đến tháng 1
(dương lịch) và vụ hè thu trồng từ tháng 5 – tháng 7. Nhưng thời gian trồng tốt
nhất nên vào mùa xuân – hè, khi nhiệt độ lên trên mức 25 độ C.
Các bước
trồng sen trong chum
Để thực hiện việc trồng loài cây này từ
hạt giống của chúng, nên làm theo những bước sau:
Bước 1:
Chuẩn bị chọn hạt giống:
Thông thường sau khi hoa sen tàn thì sẽ
đến đài sen phát triển. Phần đài sẽ to dần và chuyển từ xanh non sang đậm dần
và cuối cùng chuyển thành màu nâu đen. Các hạt bên trong cũng sẽ đổi màu tương
tự như vậy. Bước này chúng ta tách đài sen ra để lấy được hạt sen. Hạt sen để
làm giống phải là những hạt đã già, to, sậm màu để đảm bảo khả năng nảy mầm của
chúng cao hơn và cây cũng hứa hẹn phát triển khỏe mạnh hơn. Những hạt còn xanh,
mềm và bé trông rất xinh xắn, nhưng thích hợp để bạn… ăn ngon lành chứ ít có khả
năng đâm chồi.
Bước 2:
Ngâm hạt giống
Đừng nghĩ sen dễ trồng đến độ chỉ cần
đem những hạt giống bỏ vào cốc nước và chờ đợi kết quả nhé. Trước tiên điều
chúng ta cần làm là cầm hạt giống lên và “ngắm” chúng thật kỹ. Thường thì hạt
giống sẽ có hai đầu nhọn giống nhau, nhưng khi bạn nhìn kỹ sẽ thấy có một đầu
hơi lõm vào bên trong. Đây chính là đầu mà chúng ta cần xử lý để giúp “đánh thức”
mầm nảy lên. Công cụ sử dụng là một tấm giấy giáp (giấy nhám) hoặc dụng cụ
giũa. Hãy cầm hạt giống và mài phần đầu xuống cho mòn một bên hạt, để lộ phần
thịt ở bên trong ra. Việc này giúp hạt nảy mầm và đâm chồi dễ dàng, tránh khả
năng bị tự thối rữa.
Đặt những hạt giống vừa mài đầu vào
trong một cốc nước ấm khoảng 16 – 30 độ C (tốt nhất là 21 độ C). Nước ngâm phải
thay mỗi ngày cho đến khi hạt nảy mầm. Ngay sau ngày đầu tiên bạn ngâm những hạt
giống này, chúng sẽ tăng kích thước lên gấp đôi kích thước ban đầu. Chú ý, chỉ
những hạt chìm xuống đáy mới có khả năng ra mầm, những hạt nổi lên trên thì nên
loại bỏ.
Sau 7 ngày, từ những hạt giống khỏe nhất sẽ xuất hiện mầm
xanh non nhú ra, báo hiệu một sự sống mới được hình thành. Tiếp tục thay nước
hàng ngày và cần phải nhẹ nhàng hơn trước để tránh ảnh hưởng đến sự phát triển
của chúng. Ở giai đoạn này, mầm của hạt giống đã dài khoảng 5cm, tuy nhiên bạn
sẽ phải chờ đợi thêm một vài ngày nữa cho đến khi mầm con dài tầm 15cm trước
khi chuyển chúng sang trồng thực sự.
Bước 3:
Chuyển cây non sang môi trường mới
Sau 3 tuần mầm hạt sẽ đạt đến chiều cao
khoảng 15cm. Lúc này không gian trong cốc không còn phù hợp nữa, chúng muốn có
một môi trường lớn hơn để “vẫy vùng”. Đây chính là giai đoạn cần chuyển sang trồng
trong chậu, vại, chum…
Môi trường sống của những hạt giống có
thể là những chậu to, hoặc nếu nhà có điều kiện thì cho ra ao là “mỹ mãn” nhất.
Kinh nghiệm của tôi là bạn nên chọn những chậu mén, sành hoặc nếu là chậu nhựa
thì nên chọn loại có màu tối để giúp hấp thụ nhiệt tốt và giữ ấm cho các cây
con. Chú ý, dù là kiểu chậu nào thì cũng không được có lỗ thoát nước.
Loại đất lý tưởng để trồng sen là theo tỷ
lệ hai phần đất sét và một phần đất cát bùn. Đổ lượng đất vào trong chậu cao
khoảng 15 cm là vừa đủ để tạo môi trường cho cây con phát triển. Lượng nước bên
trên cao hơn lượng đất khoảng 10cm là đạt tiêu chuẩn.
Bước 4:
Cố định hạt giống
Khi trồng vào đất bùn, nếu không cố định
những hạt giống bướng bỉnh thì chúng sẽ không chịu ở chung với… bùn hôi tanh mà
sẽ nổi hết lên. Hãy dùng một lượng đất sét nhỏ quấn quanh thân của chúng và cố
định xuống dưới đáy chậu một cách nhẹ nhàng và không quá sâu. Điều đó sẽ giúp
cho hạt giống có một giá đỡ vững chắc.
Kể từ đây, hạt giống sẽ phải sống tự lập.
Chúng sẽ nhanh chóng ngoi lên khỏi mặt nước, thoát xa đám bùn tanh hôi. Cây nào
càng phát triển nhanh hơn sẽ cho hoa càng thơm.
Cây sẽ vươn lên khỏi mặt nước khá nhanh
sau một thời gian vùi hạt xuống lớp đất bùn.
Bước 5:
“Hồi hộp” đợi chờ
Sau khoảng 2 tháng cây sẽ khá cứng cáp
và đạt chiều cao từ 30 đến 40cm. Hãy nhớ
luôn đặt chúng ra chỗ có nhiều ánh sáng mặt trời để cây quang hợp tốt, thỉnh
thoảng bón cho cây một chút phân bón giúp tiếp thêm dinh dưỡng. Đến khoảng từ
tháng thứ 7 trở đi là khoảng thời gian cây bắt đầu ra củ, lúc này nếu chậu của
bạn không đủ lớn thì tiếp tục chuyển cây sang chậu khác lớn hơn để cây chuẩn bị
nở bông hoa đầu tiên. Nếu bạn có điều kiện trồng trong ao, thì tốt nhất kéo các cây thưa ra để cho chúng
không tranh giành diện tích mọc rễ. Được phát triển bình thường, không gặp trở
ngại gì thì từ lúc gieo đến lúc ra hoa chỉ mất từ 5 đến 8 tháng. Hoa sen khi nở
rất đẹp và có mùi hương thơm ngát.
Nếu có đủ điều kiện về ánh sáng, nhiệt độ,
chất dinh dưỡng… chỉ khoảng nửa năm sen sẽ ra củ rồi ra hoa.
Còn gì thích thú hơn khi mỗi sáng thức dậy
mùi hương hoa sen lan tỏa khắp không gian nhà đầy thư thái và dễ chịu. Bạn cũng
không cần phải cùng bạn bè kéo nhau ra các ao sen chụp hình, nơi vốn rất đông
người muốn lưu giữ lại vẻ đẹp của bản thân bên loài hoa này. Chỉ cần thuê bộ một
áo yếm là có thể tha hồ tạo dáng, phô bày đủ kiểu với cây sen ngay tại nhà của
mình. Và đặc biệt thích hợp với những ai muốn có không gian riêng để chụp “nude
nghệ thuật”.
Một số
lưu ý khi chăm sóc cây sen:
Phân bón: Sau khi trồng ra chậu khoảng từ
7 dến 10 ngày, bạn nên bón cho cây một số loại phân như NPK với liều lượng
thích hợp.
Phòng trị bệnh: Sen mọc dưới nước, có sức
chống chịu cao, không có bệnh. Tuy nhiên thỉnh thoảng cũng bị sâu ăn lá, rệp,
sâu bướm… “dòm ngó”. Đây là những loài rất bị thu hút bởi hoa sen, do đó bạn cần
phải lưu ý kiểm tra bắt sâu bọ và cắt lá bị sâu hỏng.
Nếu trồng trong chậu: Thay chậu cũ mỗi
năm một lần, tốt nhất vào đầu mùa xuân, khi sự phát triển của cây vừa mới bắt đầu.
Nên trồng chúng ở độ sâu tương tự chậu cũ.