Trong nhiều cuộc hội thảo về ngôn ngữ, hiện tượng sính ngoại, dùng chữ nước ngoài được nhiều diễn giả bày tỏ thái độ quan tâm; và tổ hợp từ “tuổi teen” là một ví dụ. Có khá nhiều người tỏ ra bức xúc khi cụm từ này đang được dùng một cách vô tội vạ. Vậy, chính xác tuổi teen là gì, đặc điểm của tuổi teen ra sao? Cùng kéo xuống dưới để biết câu trả lời nhé!
Tuổi teen là một cách chuyển di lối nói
PGS. TS Phạm Văn Tình đã hơn một lần bày tỏ thái độ bực dọc khi nhắc đến cụm từ “tuổi teen”. Ông cho rằng, đây là sự lai căng, ăn theo mốt và lạm dụng tiếng Anh quá mức. Lý do bởi vì: “Có bao nhiêu từ thuần Việt rất hay sao không nói, như tuổi hồng, tuổi mực tím, tuổi học trò, tuổi khăn quàng đỏ… Vậy mà bây giờ chỗ nào cũng teen tuốt: Thế giới tuổi teen, teen thời hiện đại, teen sành điệu, duyên dáng tuổi teen, teen
…”.
Bạn đang xem: Teen là gì
PGS. TS Phạm Văn Tình bày tỏ thái độ không đồng tình với việc dùng từ nước ngoài như thế, nhưng với tư cách một người nghiên cứu khoa học, ông vẫn bình tĩnh tìm hiểu căn nguyên của vấn đề. Theo đó, ông phân tích như sau:
Trên thực tế, có khá nhiều người Việt Nam cho rằng, tuổi teen là độ tuổi liên quan đến số 10, vì ten là 10. Bởi vậy, tương tự như ai sinh vào những năm 90 của thế hệ trước sẽ được gọi là 8X, thì những cô cậu nào dính dáng đến con số 10 như 11, 12, 13,…19 thì sẽ đều được công nhận là teen.
Sự thật thì không chỉ bó hẹp như thế.
Thứ nhất, trong tiếng anh, teen-age là một tổ hợp từ được sử dụng rộng rãi nhằm chỉ các thanh thiếu niên có độ tuổi từ 13 tuổi đến 19 tuổi. Sở dĩ, người Anh có cụm từ này là vì, các độ tuổi này đều có hậu tố teen: 13 – thirteen, 14 – fourteen, 15 – fifteen, 16 – sixteen, 17 – seventeen, 18 – eighteen, 19 – nineteen.
Thứ hai, tuổi teen là chỉ lớp tuổi của những đứa trẻ mới lớn (dậy thì) và đang trong độ tuổi trưởng thành. Ở độ tuổi này, các cô cậu thường có nhiều sự thay đổi về mặt thể chất cũng như tâm sinh lý. Sự thay đổi này có thể có nhiều nguyên nhân nhưng lớn nhất là từ môi trường sống và cách thức giáo dục. Tuổi teen ở phương Tây còn là danh từ chỉ lớp thế hệ đặc biệt có nhiều điều hay và cả sự lệch lạc và phá cách.
Thứ ba, trên thực tế, tiếng Việt dường như không có một từ nào định danh chỉ thanh thiếu niên từ 13-19 tuổi. Đồng ý để chỉ độ tuổi “ẩm ương” này cũng có khá nhiều từ nhưng lại khá mơ hồ về nghĩa, đặc biệt là chúng có sắc thái riêng. Ví dụ, tuổi mực tím để chỉ học sinh tiểu học, tuổi học trò lại chỉ đối tượng học sinh phổ thông nói chung, hay tuổi hồng, tuổi hoa phượng thì lại mang nghĩa văn chương hơi nhiều, nhằm chỉ lớp tuổi lãng mạn và đầy mộng mơ.
Như vậy, nếu cần một cụm từ chính xác để chỉ độ tuổi từ 13-19 thì lại không có, và nếu nói nguyên như thế thì rất dài. Bởi thế, nhằm thuận lợi hơn trong giao tiếp, thể hiện tính định danh cao thì “tuổi teen” là một giải pháp có thể chấp nhận được. Và nó được coi như một cách chuyển di lối nói từ Anh sang Việt về cả âm và ngữ nghĩa.
Trường hợp “tuổi teen” cũng như nhiều từ ngoại lai khác đã được nhập tịch vào kho từ Việt của chúng ta như: cờ lê, sơ mi, tivi, taxi, stress… Sở dĩ phải để nguyên dạng là vì không thể chuyển sang một từ thuần Việt có thể đồng nhất nội hàm một cách cao.
Tuổi teen – sáng nắng chiều mưa trưa ẩm ướt
“Dở hơi cám lợn”, “ẩm ương” chỉ là hai trong rất nhiều cụm từ có thể trở thành chuyên biệt cho tuổi teen. Tâm lý độ tuổi từ 13 – 19 thường khó đoán do có sự gia tăng của tế bào não. Trên thực tế, họ đã bắt đầu hình thành các kỹ năng tính toán cũng như đưa ra quyết định nhưng lại dễ dàng bị cảm xúc ảnh hưởng và chi phối đến hành động. Không phải là tất cả nhưng hầu hết các cậu bé, cô bé trong giai đoạn này đều có một số đặc điểm sau:
Dễ giận dữ và nóng nảy
Những phát triển vượt bậc về tư duy và hành vi có mặt tốt cũng nhưng cũng có những hạn chế. Thực tế, không phải cô cậu nào cũng biết sử dụng chúng một cách đúng đắn.
Xem thêm: Yamete Nghĩa Là Gì – Kiến Thức Cần Biết Về Kimochi Yamete
Ở giai đoạn này, các thanh niên thường xem xung đột là cách thể hiện bản thân và thường xuyên cảm thấy dễ bị gặp khó khăn khi phải tập trung làm việc gì đó. “Cả giận mất khôn”, bởi thế, những cơn giận dữ của tuổi teen cần phải được xoa dịu bởi việc nghĩ đến những điều hạnh phúc.
Dễ thái quá cảm xúc
Feinstein, một giáo sư tâm lý học từng khẳng định: “Dù có cẩn trọng thế nào, những lời người khác nói vẫn có thể khiến teen hiểu sai và cảm thấy tổn thương”.
Trên thực tế, những cảm xúc dữ dội như phấn khích, sợ hãi, giận dữ… thậm chí là rung động trước bạn khác giới được cho là hệ quả của việc thay đổi nội tiết. Và thông thường, nhiều bậc phụ huynh không nắm bắt được vấn đề, cứ cố xoay con mình theo ý muốn mà thiếu đi sự hiểu biết và cảm thông nên mới xảy ra hậu quả đáng tiếc.
Dễ có hành vi tiêu cực
Sự mất cân bằng tâm lý trong giai đoạn não bộ phát triển đưa đến sự thể hiện cái Tôi cá nhân – một đặc điểm dễ thấy ở tuổi teen. Trong thời gian này, lập trường cá nhân thường không được giữ vững nên dễ dàng bị những người khác lôi kéo, con người dễ bị tổn thương và thường sa đà vào các tệ nạn xã hội hoặc có hành vi mất kiểm soát.
Thích độc lập
Chính vì cái Tôi cá nhân quá lớn nên đa phần các teen nghĩ họ hoàn toàn có thể tự lập được. Tuy nhiên, theo một cuộc khảo sát thực tế, các bạn trẻ tham gia trả lời cho biết, tự lập nhưng họ vẫn thích dành thời gian cho gia đình.
Luôn cho mình là… cái rốn của vũ trụ
Sự thay đổi hormone ở tuổi teen ảnh hưởng lớn đến quá trình sản sinh ra các thụ thể oxytocin – hormone liên kết. Và điều này kéo theo một cảm giác dễ mắc phải ở các bạn thanh niên là luôn nghĩ mình là trung tâm sự chú ý của mọi người.
Điều này có mặt tốt nhưng đồng thời cũng có nhiều điều hạn chế. Nhận thức được giá trị của bản thân là bước đầu tiên để một người có cơ hội phát triển tầm nhìn. Tuy nhiên trong nhiều trường hợp, cảm giác coi mình là trung tâm sẽ giết chết một con người khi họ thiếu sự quan sát và bàn bạc với mọi người xung quanh.
Có xu hướng ngủ nhiều
Đồng hồ sinh học ở tuổi vị thành niên thay đổi kéo theo trạng thái teen luôn thèm ngủ, dù rằng họ mới chỉ mới thức dậy. Tuy nhiên, vì nhiều hoạt động khác như lịch học, sinh hoạt mà teen không thể nào “dính chặt” vào chiếc giường. Bởi thế, không đủ giấc là căn bệnh thường gặp ở các bạn trẻ. Các teen cần chú ý đến điều này vì thiếu ngủ sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe, trí nhớ và khả năng nhận thức. Hãy bổ sung các chất cho cơ thể bằng một chế độ dinh dưỡng hợp lý.
Thực tế, não bộ của chúng ta liên tục thay đổi trong suốt cuộc đời nhưng theo các nghiên cứu, bước ngoặt lớn nhất là trong giai đoạn tuổi teen. 13 tuổi – 19 tuổi là giai đoạn quan trọng về tầm vóc và nhận thức, và cũng chính bởi vậy mà cha mẹ thường cảm thấy đau đầu trước những biến đổi một cách nhanh chóng và mạnh mẽ trong tâm lý của con. Sự lắng nghe, thấu hiểu và nhẹ nhàng khuyên giải có thể giải quyết được các mâu thuẫn gia đình cũng như định hướng sự phát triển tốt nhất cho teen.