Các nhà nghiên cứu ghi nhận gần chục trường hợp cá mập xanh, cá mập mako hoặc cá mập đuôi máy đập bị cá kiếm tấn công nhưng chưa rõ nguyên nhân.
Xác cá mập bị cá kiếm đâm chết dạt vào bờ biển
Xác cá mập với mảnh mũi kiếm cắm vào đầu. Video: Hakim Ahmed.
Con cá mập đầu tiên bị cá kiếm đâm chết dạt vào bờ hồi tháng 9/2016. Cảnh sát ở Valencia, Tây Ban Nha, bắt gặp một con cá mập xanh nằm giữa những con sóng trên một bãi biển nhỏ. Họ kéo xác cá mập dài 2,4 m vào sân sau đồn cảnh sát và gọi cho Jaime Penadés-Suay, nghiên cứu sinh ở Đại học Valencia kiêm nhà sáng lập LAMNA, tổ chức chuyên nghiên cứu cá mập ở Tây Ban Nha. Penadés-Suay phát hiện thứ gì đó giống như dằm gỗ cắm vào đầu con cá mập cái và lấy ra. Anh nhận thấy một mảnh mũi kiếm của cá kiếm đâm xuyên qua não cá mập.
Từ sau đó, ít nhất 6 con cá mập khác dạt vào ven biển Địa Trung Hải, bị đâm bởi vũ khí tương tự và gần như luôn luôn vào đầu. Trong ví dụ gần đây nhất, một con cá mập đuôi máy đập trưởng thành dài 4,6 m mắc cạn ở bờ biển Libya. Phần mũi kiếm dài 30 cm của cá kiếm bị gãy lìa gần tim của nó. Những trường hợp như thế này cung cấp bằng chứng khoa học sơ bộ về cuộc chiến dưới nước giữa hai loài săn mồi hàng đầu bơi nhanh.
Trong lịch sử, các tàu cá, ngư dân và học giả xem cá kiếm như võ sĩ giác đấu giỏi đâm. Nhưng các nhà khoa học hiện đại vẫn còn hoài nghi. Chắc chắn, cá kiếm đôi khi vẫn đâm tàu thuyền, cá voi, tàu ngầm và rùa biển. Nhưng có thể chúng chỉ nhắm vào con mồi nhỏ và đâm nhầm vào thứ khác. Tuy nhiên, giả thuyết đó có thể không đúng. Khi cá mập chết, cơ thể chúng thường chìm xuống đáy biển. Do đó, gần chục trường hợp cá mập mắc cạn với vết thương chuẩn xác có thể hé lộ các cuộc đụng độ khá phổ biến, theo Patrick Jambura, nghiên cứu sinh ở Đại học Vienna.
Jambura đang nghiên cứu xác cá mập đuôi máy đập chết hồi tháng 4/2020. Theo báo cáo công bố hôm 7/10 trên tạp chí Ichthyological Research, ngư dân thường bắt được cá kiếm với phần kiếm bị gãy. Đây không phải vết thương chí mạng, thậm chí còn giúp cá kiếm bơi nhanh hơn. Nhưng mũi kiếm dường như không mọc lại, ít nhất với cá trưởng thành. Phần lớn nạn nhân bị cá kiếm đâm là cá mập xanh hoặc cá mập mako Địa Trung Hải. Cả hai loài đó đều săn cá kiếm con. Các nhà nghiên cứu suy đoán có thể cá kiếm sắp trưởng thành cảm thấy bị đe dọa và phản đòn. Dù vậy, phần mũi kiếm ở trường hợp mới nhất dường như đến từ cá kiếm trưởng thành vốn không phải con mồi của cá mập đuôi máy đập.
Cá kiếm cũng có thể tìm cách loại bỏ một đối thủ sinh thái. Ở vùng biển Địa Trung Hải nhiều tàu đánh bắt, cá kiếm tấn công để đảm bảo chiếm phần nhiều hơn đối với những mẩu cá thừa. Penadés-Suay nghi ngờ sự cạnh tranh có thể trở thành động lực bất chấp rủi ro khi nhắm vào con cá mập lớn.
An Khang (Theo New York Times)