Xylitol là một chất thay thế đường có hàm lượng calo thấp hơn với chỉ số đường huyết thấp. Một số nghiên cứu cho thấy rằng nó cũng có thể cải thiện sức khỏe răng miệng, ngăn ngừa nhiễm trùng tai và có đặc tính chống oxy hóa.
Xylitol là một loại rượu của đường (sugar alcohol), là một loại carbohydrate và thực tế không chứa cồn. Xylitol xuất hiện tự nhiên với một lượng nhỏ trong rau củ và hoa quả chứa nhiều chất xơ, cây cối, lõi ngô và thậm chí cả trong cơ thể con người.
Các nhà sản xuất sử dụng xylitol như một chất thay thế đường bởi độ ngọt của nó tương đương với đường ăn thông thường (table sugar) nhưng ít calo hơn.
Xylitol là một thành phần phổ biến trong nhiều sản phẩm, từ kẹo cao su không đường đến kem đánh răng. Người ta cũng sử dụng xylitol như một chất tạo ngọt trên bàn ăn (tabletop sweeteners) và trong làm bánh.
Trong bài viết này, chúng tôi nhìn vào công dụng và lợi ích sức khỏe tiềm năng của xylitol. Chúng tôi cũng đề cập đến các tác dụng phụ, mức độ tương tác thuốc (drug interactions), liều lượng và các sản phẩm thay thế.
Cách sử dụng
Xylitol là một chất thay thế cho đường, có độ ngọt tương tự nhưng ít calo hơn. Nó là một thành phần phổ biến trong nhiều loại sản phẩm, bao gồm cả kẹo cao su không đường và kem đánh răng.
Các nhà sản xuất thêm xylitol vào nhiều loại thực phẩm, bao gồm:
- Kẹo không đường, chẳng hạn như kẹo cao su, kẹo bạc hà và kẹo dẻo
- Mứt và thạch
- Mật ong
- Bơ hạt, bao gồm bơ đậu phộng
- Sữa chua
Xylitol cũng xuất hiện trong một số sản phẩm chăm sóc răng miệng, bao gồm:
- Kem đánh răng
- Nước súc miệng
- Các sản phẩm chứa florua khác
Chất làm ngọt xylitol có thể mua được trên mạng (online).
Lợi ích tiềm năng
Xylitol có một số lợi ích sức khỏe tiềm năng, bao gồm:
Chỉ số đường huyết thấp
Xylitol có chỉ số đường huyết (GI) thấp. Điều này có nghĩa là khi tiêu thụ nó, lượng đường trong máu hoặc mức độ insulin trong cơ thể sẽ không tăng đột biến. Bởi vậy, xylitol là một chất thay thế tốt cho đường đối với những người mắc bệnh tiểu đường.
Do chỉ số GI thấp, xylitol cũng là một chất thay thế đường rất tốt đối với việc giảm cân.
Ngoài ra, một nghiên cứu năm 2015 tiết lộ rằng xylitol có tác dụng hạ đường huyết đáng kể ở những con chuột có chế độ ăn giàu chất béo.
Sức khỏe răng miệng
Xylitol là một thành phần có trong nhiều sản phẩm vệ sinh răng miệng, bao gồm kem đánh răng và nước súc miệng. Thực tế là bởi vì xylitol không lên men, nghĩa là vi khuẩn trong khoang miệng sẽ không có khả năng chuyển hóa nó thành axit có hại gây sâu răng.
Vi khuẩn trên răng Streptococcus mutans chủ yếu gây ra mảng bám hay còn gọi là bựa răng, tích tụ bên ngoài bề mặt răng chúng ta. Mảng bám chứa vi khuẩn tạo ra axit lactic bám trên bề mặt răng. Axit này phá vỡ men răng và dẫn đến tình trạng sâu răng. Mặc dù mọi người thường có một số mảng bám trên răng, nhưng lượng dư thừa mảng bám có thể dẫn đến sâu răng và các bệnh về nướu.
Một đánh giá có hệ thống năm 2017 cho thấy xylitol làm giảm số lượng vi khuẩn S. mutans trong khoang miệng, làm giảm số lượng mảng bám và có thể giúp ngăn ngừa sâu răng.
Một nghiên cứu năm 2014 đã kiểm tra ảnh hưởng của xylitol đối với vi khuẩn Porphyromonas gingivalis – vi khuẩn gây ra bệnh viêm lợi, hoặc bệnh nha chu (viêm quanh răng). Nếu không được điều trị, lượng vi khuẩn P. gingivalis dư thừa có thể xâm nhập vào máu và dẫn đến viêm hệ thống (systemic inflammation).
Trong nghiên cứu này, các nhà khoa học đã nuôi cấy các mẫu P. gingivalis trong phòng thí nghiệm và đưa chúng vào nuôi cấy cùng tế bào người đã được xử lý trước với xylitol. Họ thấy rằng xylitol làm tăng sản xuất protein của hệ miễn dịch và ức chế sự phát triển của vi khuẩn.
Nhiễm trùng tai
Xylitol có thể giúp ngăn ngừa nhiễm trùng tai
Vi khuẩn (gây ra mảng bám răng) có khả năng tích tụ phía sau màng nhĩ và gây nhiễm trùng tai giữa. Các bác sĩ gọi bệnh nhiễm trùng này là viêm tai giữa cấp tính (AOM).
Một đánh giá có hệ thống năm 2016 đã tìm thấy bằng chứng cho thấy kẹo cao su, viên ngậm hoặc xi-rô có chứa xylitol có thể làm giảm sự xuất hiện của bệnh viêm tai giữa cấp tính (AOM) từ 30 xuống còn 22% ở trẻ em khỏe mạnh.
Tuy nhiên, một nghiên cứu năm 2014 cho thấy xi-rô xylitol không có hiệu quả trong việc giảm AOM ở trẻ em có nguy cơ nhiễm trùng cao.
Những kết quả mâu thuẫn này cho thấy nghiên cứu thêm về việc sử dụng xylitol như một phương pháp điều trị phòng ngừa nhiễm trùng tai ở trẻ em là việc rất cần thiết.
Tính chống oxy hóa
Theo Trung tâm Sức khỏe Bổ sung và Tích hợp Quốc gia (National Center for Complementary and Integrative Health), các gốc tự do gây ra mất cân bằng oxy hóa (oxidative stress), có thể dẫn đến tổn thương tế bào và có thể dẫn đến sự phát triển của một số bệnh bao gồm bệnh tiểu đường, bệnh tim mạch và ung thư. Các nghiên cứu trong phòng thí nghiệm cho thấy rằng chất chống oxy hóa trung hòa các gốc tự do và chống lại mất cân bằng oxy hóa (oxidative stress).
Một nghiên cứu năm 2014 cho thấy xylitol có thể có đặc tính chống oxy hóa. Những con chuột mắc bệnh tiểu đường đã ăn xylitol và đã tạo ra một lượng glutathione cao hơn, đây là chất chống oxy hóa chống lại tác hại của các gốc tự do. Điều quan trọng cần lưu ý là các nghiên cứu trên người là cần thiết để chứng thực những phát hiện này.
Tác dụng phụ và tính an toàn
Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) đã phê chuẩn xylitol là phụ gia thực phẩm. Xylitol nói chung là an toàn, nhưng giống như các loại rượu của đường (sugar alcohol) khác, nó có thể gây ra các vấn đề về tiêu hóa như đầy hơi và tiêu chảy ở một số người dùng.
Điều đáng chú ý là xylitol có thể rất độc đối với chó. Phải chú ý phải bảo quản các sản phẩm có chứa xylitol ở nơi an toàn mà vật nuôi không thể tiếp cận. Bất cứ ai nghĩ rằng con chó của họ đã ăn xylitol nên gọi bác sĩ thú y hoặc Trung tâm Kiểm soát Chất độc Động vật (Animal Poison Control Center) ngay lập tức.
Mức độ tương tác thuốc
Hiện tại, xylitol không có tương tác nào với thuốc kê đơn hoặc thuốc không kê đơn. Tuy nhiên, luôn hỏi ý kiến bác sĩ về các sự tương tác tiềm ẩn khi bắt đầu sử dùng thuốc hoặc thực phẩm bổ sung mới.
Liều lượng
Liều lượng thích hợp của xylitol có thể khác nhau ở mỗi người. Một đánh giá năm 2016 cho thấy người lớn có thể dung nạp an toàn từ 10 gam (g) đến 30 g xylitol mỗi ngày, họ thường chia thành nhiều liều nhỏ. Sau khi cơ thể thích nghi với xylitol, người lớn có thể tiêu thụ tới 70 g mỗi ngày mà không có tác dụng phụ.
Các nghiên cứu ở trẻ em đã sử dụng liều lượng lên đến 45g xylitol mỗi ngày. Một số nghiên cứu cho thấy rằng tiêu thụ khoảng 5-6 g xylitol mỗi ngày có thể giúp giảm vi khuẩn gây mảng bám trong khoang miệng.
Tuy nhiên, Viện hàn lâm nhi khoa Hoa Kỳ nói rằng cần có thêm nhiều nghiên cứu trước khi khuyến nghị xylitol sử dụng để cải thiện sức khỏe răng miệng ở trẻ em.
Các lựa chọn thay thế cho xylitol
Mật cây thùa (agave nectar) là một chất làm ngọt thay thế cho xylitol.
Các nhà sản xuất sử dụng nhiều chất làm ngọt nhân tạo ít calorie và chất thay thế đường để làm ngọt thực phẩm và đồ uống. Nhiều chất thay thế này cũng có sẵn dưới dạng đường nhân tạo loại để bàn ăn (tabletop sweeteners), và một số người sử dụng chúng để nướng bánh.
Một số chất thay thế ngọt hơn nhiều so với đường ăn. Tuy nhiên, vị ngọt của xylitol rất giống với đường ăn.
Các chất làm ngọt nhân tạo và chất thay thế đường bao gồm:
- Sorbitol
Sorbitol là một loại rượu của đường (sugar alcohol) có cấu trúc phân tử tương tự như xylitol. Sorbitol không làm tăng đột biến lượng đường huyết, vì vậy nó là một chất thay thế đường lý tưởng cho những người mắc bệnh tiểu đường.
Giống như xylitol, vi khuẩn không thể phân hủy sorbitol thành axit gây sâu răng.
- Erythritol
Erythritol là một loại rượu của đường (sugar alcohol) khác. Tương tự như xylitol, erythritol cũng ức chế sự phát triển của S. mutans.
Một đánh giá năm 2016 cho thấy rằng nồng độ cao của erythritol có hiệu quả hơn trong việc giảm mảng bám ở miệng so với xylitol và sorbitol. Tuy nhiên, xylitol có hiệu quả hơn erythritol ở nồng độ thấp.
Chúng ta có thể mua nhiều loại chất tạo ngọt erythritol trực tuyến (online).
- Stevia
Stevia là chất ngọt tự nhiên được chiết xuất từ cây cỏ ngọt. Chiết xuất cỏ ngọt có bán dưới dạng hạt và dạng lỏng. Chiết xuất lá tinh chế ngọt hơn đường 250–300 lần.
Giống như xylitol, cỏ ngọt đôi khi có thể gây tiêu chảy và các vấn đề tiêu hóa khác.
Các sản phẩm làm ngọt chiết xuất từ cỏ ngọt có thể mua trực tuyến (online).
- Mật cây thùa (Agave nectar)
Mật cây thùa là một loại siro được chiết xuất từ cây thùa và sử dụng như một chất thay thế đường trong một số đồ uống và thực phẩm.
Tuy nhiên, mật cây thùa chủ yếu chứa đường fructose, vi khuẩn trong khoang miệng có thể phân hủy thành axit gây sâu răng.
Nhiều sản phẩm mật cây thùa (agave nectar) có thể mua trực tuyến.
Tổng kết
Xylitol là một chất thay thế đường ít calo có vị ngọt tương tự như đường ăn (table sugar). Xylitol cũng có GI thấp (chỉ số đường huyết), khiến xylitol trở thành một sự thay thế đường hấp dẫn cho những người muốn giảm cân và những người mắc bệnh tiểu đường.
Một số nghiên cứu cũng cho thấy rằng xylitol có đặc tính kháng khuẩn có thể giúp ngăn ngừa sâu răng, bệnh nha chu (viêm quanh răng) và nhiễm trùng tai. Tuy nhiên, nhiều nghiên cứu sâu hơn về lợi ích tiềm năng về sức khỏe của xylitol là thực sự cần thiết.
Bản quyền bài viết thuộc về đội ngũ Science Vietnam. Vui lòng để lại nguồn và link bài viết khi sao chép.