(QK7 Online) – Những chiếc máy bay tiêm kích đa năng hạng nặng F-15 của Không quân Mỹ từ khi xuất hiện đã được gắn cho biệt danh “Đại bàng – vua bầu trời”, đây là điều không phải bàn cãi; tuy nhiên “vua bầu trời” đã bị soán mất vương miện bởi “Kẻ tiến công sườn” Su-30.
Lịch sử phát triển của máy bay F-15 bắt nguồn từ thất bại của lực lượng Không quân Mỹ tại chiến trường Miền Bắc Việt Nam trong giai đoạn 1965-1972.
Khi đó lực lượng không quân chiến thuật chủ yếu của Mỹ là loại F-4 Phantom; đây là máy bay tiêm kích ưu thế trên không chủ yếu, cũng như là máy bay chiến đấu ném bom chính của Không quân, Hải quân và Thủy quân lục chiến.
Tuy nhiên khi phải đối mặt với những chiếc máy bay tiêm kích đánh chặn hạng nhẹ, với khả năng nhanh nhẹn, không chiến quần vòng hẹp tốt như Mig-17 và đặc biệt là Mig-21; nhiều máy bay F-4 của không quân và hải quân Mỹ đã bị bắn rơi bởi những chiếc Mig như vậy của Không quân nhân dân Việt Nam.
Năm 1966, không quân Mỹ yêu cầu phát triển một mẫu máy bay tiêm kích hạng nặng, thay thế những chiếc F-4 có trong biên chế, chương trình được mang mật danh FX.
Mẫu máy bay mới mà không quân Mỹ yêu cầu là loại 2 động cơ, có trang bị radar và sử dụng được các loại tên lửa đối không dẫn đường có trong biên chế cũng như các loại vũ khí tiến công mặt đất, máy bay phải được trang bị pháo hàng không để không chiến quần vòng hẹp. Thiết kế máy bay theo dạng mở, sẵn sàng nâng cấp trong tương lai.
Sáu công ty đã tham gia dự án, tuy nhiên chỉ có mẫu máy bay của công ty McDonnell Douglas (nay là một bộ phận của Boeing) được chấp nhận. Năm 1969, Không quân Mỹ đã chọn công ty này giành chiến thắng trong cuộc thi, ngay lập tức, 107 chiếc máy bay loại này đã được đặt hàng bởi lực lượng không quân Mỹ.
“Vua đại bàng” trên bầu trời
F-15 là một chiếc máy bay mạnh mẽ, các phiên bản ban đầu được trang bị 2 động cơ phản lực turbofan Pratt & Whitney F100-PW-100 cho lực đẩy thô lên tới 79,1 kN và 129,6 kN khi bật chế độ đốt sau. Nhờ động cơ mạnh mẽ, F-15 là máy bay chiến đấu đầu tiên trên thế giới có thể leo cao với tốc độ vượt tường âm thanh; trong 2 phút, nó có thể đạt được độ cao 16.000 fet (gần 20.000m) với thời gian 122 giây. Trong chế độ bay bằng, với điều kiện không mang vũ khí và thùng dầu phụ; trần bay ở độ cao 10 km; F-15 có thể đạt tốc độ tối đa 2,5 Mach. Tốc độ bay tuần tra trung bình đạt 0,9 Mach.
Radar của F-15 là loại AN/APG-63; đây là loại radar đầu tiên áp dụng các phương pháp xử lý tín hiệu kỹ thuật số, cũng là loại hiện đại nhất thời điểm đó; radar AN/APG-63 có thể phát hiện các mục tiêu trên không lên tới 322km.
F-15 ban đầu được trang bị bốn tên lửa AIM-7 Sparrow, đây là loại tên lửa không đối không tầm trung, dẫn đường bằng radar bán chủ động và bốn tên lửa AIM-9 Sidewinder tầm gần, có đầu tự dẫn hồng ngoại, dùng để tác chiến trong tầm nhìn.
F-15 đã khắc phục những nhược điểm của chiếc tiêm kích F-4 Fantom đời đầu khi không được trang bị pháo hàng không; nên ngay từ khi thiết kế, máy bay được trang bị một pháo 20mm nòng xoay Gatling mạnh mẽ, kiểu M61 Volcano.
Trong thời kỳ chiến tranh lạnh, F-15 giúp tăng cường đáng kể khả năng phòng không của khối NATO trong trường hợp xảy ra khủng hoảng ở Châu Âu; do F-15 có tầm bay rất xa, nó được trang bị 3 thùng dầu phụ (1 thùng bằng 300 lít) giúp nó có thể bay liền mạch từ Mỹ sang châu Âu, với cự ly đến 4.800 km mà không phải tiếp nhiên liệu.
Mẫu F-15 đầu tiên đã được đưa vào thử nghiệm năm 1972, việc sản xuất hàng loạt bắt đầu vào năm 1973. Máy bay ban đầu trang bị cho lực lượng Không quân Mỹ, và sau đó nó được trang bị trong không quân của các nước đồng minh của Mỹ bao gồm Israel, Nhật Bản và Arabia Saudi và Hàn Quốc.
Theo thời gian, những chiếc F-15A/B được thay thế và nâng cấp bằng những phiên bản F-15C/D với radar AN/APG-70 và động cơ F100-PW-220 tiên tiến hơn.
F-15SE (Silent Eage-Đại bàng thầm lặng), phiên bản mới nhất của gia đình F-15.
Với việc loại bỏ máy bay ném bom chiến thuật F-111, F-15E Strike Eagle trở thành máy bay chiến đấu chính của Không quân Mỹ.
Không quân Mỹ đã mua những chiếc F-15 cuối cùng vào năm 2001, nhưng nhờ những đơn đặt hàng từ nước ngoài, nên đã giữ dây chuyền sản xuất tại tập đoàn Boeing, hoạt động tốt cho đến ngày nay.
Hiện nay, Không quân Mỹ có khoảng 177 chiếc F-15C/D (đã được nâng cấp) và khoảng 224 chiếc F-15E. Những chiếc máy bay sẽ được sử dụng, ít nhất là cho đến đầu năm 2030. Hiện nay tập đoàn Boeing vẫn tiếp tục giới thiệu cho khách hàng tiềm năng một phiên bản nâng cấp của chiếc F-15, đó là chiếc F-15SE. Đây được coi là một trong những chiếc máy bay chiến đấu phản lực tốt nhất trong những năm cuối của thế kỷ 20.
Câu trả lời của Nga với F-15
Năm 1969, Liên Xô biết rằng Không quân Mỹ đã lựa chọn McDonnell Douglas để sản xuất loại máy bay thuộc Chương trình FX. Để đáp trả mối đe dọa tương lai đó, Liên Xô đã lập ra chương trình PFI (Perspektivnyi Frontovoy Istrebitel – Máy bay tiêm kích chiến thuật tiên tiến); để chế tạo một loại máy bay có thể đương đầu với loại máy bay tiêm kích mới của Mỹ; đó chính là những chiếc Su-27.
Su-27 ban đầu được thiết kế là một loại máy bay chiến đấu và đánh chặn tầm xa, cất cánh lần đầu ngày 20/5/1977. Nhưng do bản thiết kế phải sửa lại nhiều lần và trong quá trình thử nghiệm liên tiếp xảy ra tai nạn. Do vậy cho đến tận năm 1984, chiếc Su-27 đầu tiên mới được đưa vào biên chế và đến năm 1986 mới tiến hành biên chế loạt.
Như vậy trong thời kỳ chiến tranh lạnh, công bằng đánh giá, Liên Xô lúc đó chưa có máy bay chiến đấu nào là đối thủ xứng tầm của F-15 trên tất cả các tiêu chí: sức cơ động, khả năng leo cao, hệ thống radar và vũ khí tầm xa.
Tuy đưa vào biên chế sau F-15 hơn một thập kỷ, nhưng về mặt khí động học, Su-27 có cấu tạo hoàn hảo hơn những chiếc F-15 đời đầu (phiên bản A/B).
Máy bay Su-27
Những phiên bản F-15C/D đã có những nâng cấp lớn so với với phiên bản A/B, Liên Xô cũng bắt kịp với phiên bản Su-27M; tuy nhiên dự án phải dừng lại do những khó khăn về kinh tế và đặc biệt là sự sụp đổ của Liên Xô vào năm 1991.
Sau khi Liên bang Xô viết tan rã, nước Nga được kế thừa toàn bộ công nghệ và nhà máy sản xuất máy bay Su-27 của Liên Xô; họ nhận thấy đây là một mẫu máy bay chiến đấu hết sức tiềm năng. Phiên bản nâng cấp của Su-27 là Su-30, đã có những cải tiến về hệ thống điện tử, vũ khí; nhưng vẫn cơ bản như các phiên bản đầu tiên của Su-27.
Việc đầu tư công nghệ vào dự án Su-27 cùng với một số cải tiến công nghệ cho phép các nhà phát triển trong nước tạo ra dòng máy bay Su-30MKI-MKII-SM. Những phiên bản này được đánh giá vượt trội so với đối thủ F-15C/D.
Các nhà chế tạo máy bay Nga đã khắc phục những điểm yếu cố hữu của vũ khí Liên Xô đó là trang bị điện tử hàng không. Những chiếc máy bay Su-30MKI/SM và phiên bản nâng cấp mới nhất Su-35 được trang bị radar Irbis giúp nó mang lại vô số lợi thế trước chiếc F-15 của Mỹ.
Su-30, kẻ soán mất ngôi vương của F-15
Với số lượng máy bay Su-30 hiện có trong biên chế của quân đội Nga và các quốc gia khác (kể cả số lượng máy bay Su-30 mà Trung Quốc sản xuất không giấy phép); số lượng của Su-27 và các biến thể của nó (Su-30s, Su-34, Su-35) đã vượt xa số lượng F-15 do ngành công nghiệp quốc phòng Mỹ sản xuất.
Các chuyên gia hàng không nhấn mạnh, có một logic nhất định trong việc so sánh các khái niệm của Su-30MKI/SM, Su-34 và F-15E. Tất cả đều là phiên bản 2 chỗ ngồi, giúp phi công chia sẻ nhiệm vụ và tập trung vào chuyên môn hơn những chiếc máy bay một chỗ ngồi. Tuy nhiên chỉ có Su-34 là phiên bản tương đương F-15 E hơn cả; đây là những phiên bản chế tạo chuyên sâu cho nhiệm vụ tiến công mục tiêu mặt đất. Những phiên bản Su-30MKI/SM chế tạo cho tiến công mục tiêu trên biển; những chiếc máy bay này có thể mang phóng tên lửa đối hạm siêu âm BrahMos (sản phẩm liên doanh giữa Nga và Ấn Độ).
Hiện nay F-15 đã kết thúc vòng đời sản xuất, nhưng phiên bản Su-30SM vẫn là loại máy bay tiêm kích bán chạy nhất trên thế giới.
Mặc dù máy bay chiến đấu thế hệ thứ 5 xuất hiện và đã được trang bị; nhưng F-15 và Su-30 vẫn tiếp tục được trang bị các lực lượng không quân ở các quốc gia khác nhau, từ Arab Saudi đến Malaysia; và có thể chúng vẫn có thể đụng độ trong các cuộc chiến tương lai. Nhưng thời kỳ mà vua bầu trời F-15 ngự trị đã qua; hiện nay những chiếc Su-30 vẫn được sản xuất và là xương sống của lực lượng không quân nhiều nước; trong đó có Nga, Trung Quốc và Ấn Độ trong nhiều năm nữa.
Phạm Ngọc Hưng