Bệnh sán chó là bệnh gì – Bệnh sán chó mèo xuất hiện ở khắp mọi nơi kể cả nông thôn hay thành phố. Bệnh thường bị nhầm với bệnh giun đũa chó và dễ mắc ở trẻ em gây nhiều nguy hiểm. Vậy thực chất bệnh sán chó là gì? Bệnh sán chó có nguy hiểm không? Hãy cùng TassCare tìm hiểu để có những kiến thức cần thiết bảo vệ sức khỏe cho bản thân và gia đình bạn nhé!
1. Bệnh sán chó là bệnh gì?
Bệnh sán chó có tên khoa học là Echinococcus granulosus là một bệnh nhiễm trùng gây ra bởi một loại ký sinh trùng sán dây thuộc giống Echinococcus. Bệnh lây truyền qua trung gian truyền bệnh là chó. Bệnh sán chó thường gặp ở trẻ từ 3 – 10 tuổi và ít gây bệnh ở người lớn.
Khi chó bị nhiễm sán, sau một thời gian ký sinh, trứng sán phát triển và được phóng ra môi trường bên ngoài khi chó phóng uế.
Ngoài ra, trứng sán còn đọng lại ở hậu môn chó. Nếu chó liếm hậu môn rồi liếm lên vật dụng con người sử dụng hay trực tiếp lên con người thì trứng sán sẽ thông qua đó đi vào bên trong cơ thể.
Như vậy, khi con người vuốt ve chó hoặc tiếp xúc trực tiếp với các vật dụng có dính trứng sán từ chó sẽ có nguy cơ nhiễm sán chó.
Đặc biệt khi ăn phải rau sống hay vuốt ve chó, tiếp xúc các vật dụng có dính trứng sán, khi vào trong cơ thể người, nếu không bị thực bào, sau 5 tháng trứng sán phát triển thành nang sán. Mỗi nang sán sẽ có 2 triệu đầu sán chó. Khi nang này vỡ, các con sán non sẽ đi khắm cơ thể, len vào các cơ quan như não, phổi, gan… gây nguy hiểm đến tính mạng.
Xem Thêm: Bệnh sán chó có lây từ người sang người không?
2. Bệnh sán chó có nguy hiểm không?
Khi giun đũa chó đi vào cơ thể người, chúng sẽ “chu du” trong cơ thể người trong vài tháng đến nhiều năm, gây tổn thương ở những phần cơ thể chúng đi qua. Người nhiễm sán thường hay bị ngứa da tái đi tái lại, điều trị không dứt hẳn. Ngoài ra ở một số người có biểu hiện gan to; sốt hoặc có các triệu chứng của phổi như ho, đau ngực; đau bụng, khó tiêu. Các triệu chứng này có thể kéo dài hàng tháng, hàng năm, người bệnh ít khi nghĩ đến việc bị nhiễm giun.
Mức độ tổn thương của cơ thể cùng với các triệu chứng tùy thuộc vào số lượng ấu trùng cũng như cơ quan mà chúng xâm lấn bao gồm các cơ quan như gan, phổi, hệ thần kinh trung ương, mắt… Trong đó, hai thể thường gặp nhất là ấu trùng di chuyển nội tạng và ở mắt.
Ở nội tạng, bệnh nhân có các triệu chứng sốt, gan to và bị hoại tử, lách to, triệu chứng hô hấp giống như hen suyễn.
Ở mắt, triệu chứng hay gặp là giảm thị lực một bên mắt hoặc đôi khi bị lé. Mức độ suy giảm thị lực tùy thuộc vào vùng bị thương tổn (võng mạc, điểm vàng), có thể dẫn đến mù lòa vĩnh viễn.
Bệnh sán chó mèo tuy không quá nguy hiểm nhưng nếu phát hiện muộn có thể gây tử vong.
3. Chẩn đoán bệnh sán chó mèo ở người như thế nào?
Bệnh do ấu trùng giun đũa chó/ mèo Toxocara spp. thuộc nhóm bệnh C trong Luật Phòng chống bệnh truyền nhiễm Việt Nam. Theo định nghĩa ca bệnh giun đũa chó/mèo của Bộ Y tế ban hành kèm theo Quyết định số 4283/QĐ-BYT ngày 08/8/2016 về việc Ban hành Tài liệu “Định nghĩa trường hợp bệnh truyền nhiễm” có đề cập ca bệnh xác định gồm các tiêu chuẩn sau:
-
Ngứa, nổi mẩn;
-
Đau nhức mỏi, tê bì;
-
Đau đầu, đau bụng, khó tiêu;
-
Sốt, thở khò khè;
-
Có thể kèm một hoặc các triệu chứng sau: gan to, viêm phổi, đau bụng mạn tính, rối loạn thần kinh khu trú, tổn thương ở mắt, rối loạn thị lực, viêm mắt, tổn thương võng mạc;
Bệnh sán chó được chẩn đoán xác định dựa trên cơ sở xét nghiệm tìm kháng thể chống toxocara trong máu. Nếu nó dương tính đồng nghĩa là bạn từng nhiễm con này vào 1 thời điểm nào đó trong cuộc sống, không nói lên được hiện tại cái con đó còn sống trong cơ thể bạn hay không..
Sau khi ăn phải con giun này, kháng thể sẽ xuất hiện khoảng 2 tuần sau đó … Và tồn tại rất là lâu, vẫn có thể phát hiện ra kháng thể sau 2,8 năm bằng kỹ thuật ELISA, 5 năm bằng kỹ thuật WESTERN-BLOT kể cả khi con giun đã chết hoặc bị tống hết ra ngoài từ lâu.
Điều đó có nghĩa là nếu bạn xét nghiệm thì khả năng dương tính rất cao. Nếu bạn có biểu hiện lâm sàng chẳng hạn như mề đay dai dẳng, vấn đề ở mắt, có khối ở gan, não, huyết thanh chẩn đoán toxocara (+), đã loại hết các nguyên nhân khác …. kèm theo đó xét nghiệm công thức máu nếu có bạch cầu ái toan tăng cao thì người ta mới nghĩ tới là bạn đang thực sự nhiễm sán chó và khi đó mới điều trị.
Còn nếu chỉ đơn thuần bạn có huyết thanh chẩn đoán toxocara (+) ngoài ra không có gì khác thì không cần điều trị. Trong trường hợp này uống thuốc hay không là tùy kết quả thảo luận của bạn với bác sĩ.
Xem thêm: Xét nghiệm sán chó ở đâu?
4. Các thể bệnh sán chó mèo ở người
4.1. Bệnh do ấu trùng Toxocara spp. di chuyển nội tạng
Bệnh ấu trùng di chuyển nội tạng thường hay gặp ở trẻ em từ 1-4 tuổi, hơn là người lớn. Bệnh khởi phát từ từ. Bệnh nhân có thể sốt nhẹ thoáng qua, ăn ít, gầy, tiêu chảy, buồn nôn, ói mửa, đau cơ và khớp. Ho khạc ra đờm có thâm nhiễm bạch cầu ái toan, khó thở, gan to, bờ mặt nhẵn, không đau, đôi khi kèm lách to. Bệnh có thể tự khỏi sau nhiều tuần khi ấu trùng chết.
Ở người trưởng thành, đôi khi nhiễm bệnh không có triệu chứng, hoặc nếu có sẽ biểu hiện sốt nhẹ, mệt mỏi, suy nhược, ngứa, mày đay, khó thở dạng giả hen, khò khè, viêm phổi, tràn dịch màng phổi, hiếm hơn có thể gặp suy hô hấp.
Gan là cơ quan thường bị xâm nhiễm nặng nhất và gan to là biểu hiện thường gặp dù bất kỳ cơ quan nào cũng có thể bị ảnh hưởng. Tổn thương gan giống như một khối u dễ nhầm với ung thư hay ung thư nơi khác di căn đến. Y văn đã ghi nhận nhiều trường hợp có lách to hay nổi hạch đi kèm, sang thương da như nổi mày đay và nốt dưới da cũng đã được ghi nhận.
Một số trường hợp gây viêm cơ, viêm mô dưới da, báng bụng, viêm dạ dày, bệnh lý giãn cơ tim, khối giả u ở tim gây đột tử. Trường hợp bệnh nặng có xâm nhiễm nhiều cơ quan như gan, lách, phổi, não. Nhiễm Toxocara spp. lan tỏa gặp ở bệnh nhân suy giảm miễn dịch.
4.2. Bệnh ấu trùng di chuyển do Toxocara spp. ở mắt
Bệnh do ấu trùng di chuyển ở mắt cũng hay gặp ở trẻ em lớn tuổi, có hoặc không kèm bệnh lý Toxocara spp. nội tạng khác. Ấu trùng có thể gây giảm thị lực thường ở một bên mắt, ngoại lệ cũng có ảnh hưởng hai bên mắt, soi đáy mắt thấy dạng viêm hạt ở võng mạc, viêm kết mạc, u hạt trong mắt, viêm nội nhãn do ấu trùng di chuyển còn sống, hoặc đã chết gây tái hoạt miễn dịch. Mù có thể xảy ra do tình trạng viêm mống mắt, phù mô và bong võng mạc không điều trị kịp thời. Triệu chứng điển hình bao gồm giảm thị lực một bên, đau mắt, đồng tử trắng, lác mắt kéo dài nhiều tuần. Thường gặp nhất là u võng mạc cực sau, dễ nhầm với ung thư võng mạc. Đôi khi ở mắt còn gặp viêm màng bồ đào, áp xe thủy tinh thể, viêm thần kinh thị giác và bội nhiễm. Thường một mắt bị bệnh, hiếm khi cả hai mắt. Bệnh ở mắt thường không thấy tăng bạch cầu ái toan, gan to hay các triệu chứng khác mà bệnh ấu trùng di chuyển nội tạng thường gặp, cũng như tiền sử nghịch đất, tật ăn đất (pica) hay chơi với chó, mèo con.
>> XÉT NGHIỆM TOXOCARA CANIS GIÚP PHÁT HIỆN BỆNH SÁN CHÓ
4.3. Bệnh do ấu trùng di chuyển đến hệ thần kinh
Là một trong những thể bệnh đặc biệt của ấu trùng di chuyển nội tạng, thường gặp bệnh nhân ở tuổi trung niên. Bệnh nhân thường có các triệu chứng liên quan hệ thần kinh như rối loạn giấc ngủ, yếu cơ, yếu chi, suy nhược cơ, rối loạn tiểu – đại tiện. Tổn thương ở hệ thần kinh trung ương hiếm gặp hơn, nhưng có thể gây các biến chứng trầm trọng và hậu quả là bệnh nhân bị yếu cơ, rối loạn cảm giác, co giật, động kinh, hôn mê.
Lâm sàng có biểu hiện trên hệ thống thần kinh trung ương do ấu trùng xâm nhập bao gồm viêm não, viêm màng não tăng bạch cầu ái toan, động kinh, viêm màng nhện, viêm tủy sống, viêm mạch não, mất điều hòa vận động, cứng cổ, rối loạn tâm thần kinh, thường bệnh nhân có triệu chứng sốt và nhức đầu. Một số trường hợp ảnh hưởng thần kinh ngoại biên (viêm tủy rễ, viêm thần kinh sọ não và dị cảm cơ xương).
4.4. Bệnh do ấu trùng Toxocara spp. không điển hình
Thể bệnh ẩn ở trẻ em và thông thường ở người lớn là một hội chứng xem như thách thức chẩn đoán trên lâm sàng vì các triệu chứng không đặc hiệu. Các triệu chứng có thể là sốt, chán ăn, đau đầu, khò khè, buồn nôn, nôn mửa, suy nhược, rối loạn giấc ngủ và hành vi, triệu chứng ở phổi, đau chi, sưng hạch lympho ở cổ và gan lớn hay gặp ở trẻ em. Ngược lại, mệt mỏi, ngứa, ban đỏ, triệu chứng phổi, đau bụng chủ yếu gặp ở người lớn. Các ca bệnh có triệu chứng riêng lẻ thì đặc thù, nhưng khi gộp lại thì tạo thành một hội chứng hay gọi là “bệnh Toxocara spp. không điển hình”.
4.5. Thể bệnh do ấu trùng Toxocara spp. khác
Là những ca không thuộc các thể trên, thể khác này bao gồm bệnh lý do ấu trùng Toxocara spp. liên quan đến tim mạch như viêm cơ tim, viêm màng ngoài tim, liên quan đến da như ban đỏ da, liên quan đến dạ dày ruột như rối loạn tiêu hóa tiêu chảy, đau bụng.
Để được tư vấn chi tiết về bệnh cũng như đăng ký xét nghiệm tại Trung tâm xét nghiệm y khoa TassCare, Quý khách có thể liên hệ theo thông tin sau:
Trung tâm xét nghiệm y khoa TassCare – Hotline: 0909080168
Trụ sở chính: 227 Đường 9A, KDC Trung Sơn, Nam Sài Gòn, TP.HCM
Cơ sở 2: 4/3 Đường Số 3, Cư Xá Đô Thành, P.4 Q.3, TP.HCM
Cơ sở 3: 375 Trần Hưng Đạo, Phường 6, TP Tuy Hòa, Phú Yên