Các nguyên nhân tử vong (chết yểu) của chó sơ sinh
Chó sơ sinh thường không mắc các bệnh dịch như : parvo, Carre, Ho cũi chó, Viêm gan… nhưng vẫn bị thất thoát làm thiệt hại về kinh tế cho các nhà nhân giống và nuôi chó sinh sản. Có rất nhiều lý do nhân gây tử vong chó sơ sinh, dưới đây là những nguyên nhân thường gặp :
1. Do chó mẹ:
* Đẻ lần đầu, hoặc phối giống ngay kỳ động dục đầu tiên : Chưa phát triển thuần thục sơ thể, thiếu kinh nghiệm và phản xạ nuôi con. Một số chó mẹ còn “trốn con”, bỏ con, thậm chí ăn thịt con, tự cắn rốn cho con quá sâu gây chảy máu, thủng bụng lòii ruột và phủ tạng chó con.
* Về tâm lý:
– Quá nhiều người lạ xem trong lúc sinh con, dân gian thường cho rằng “bị phải vía”. Điều kiện lúc sinh đẻ ko tốt: quá lạnh hoặc quá nóng trong khi đó sinh nở là một quá trình đau đớn, vừa mệt về thể xác vừa hoảng loạn về tinh thần. Chó mẹ bị nhiều stress bất lợi sẽ mất phản xạ chăm con và ức chế tiết sữa.
– Có những chó mẹ trở nên rất hung dữ trước và sau khi đẻ, thậm chí tấn công cả chủ nhà. Trong trường hợp này phải để chó đẻ ở chỗ yên tĩnh, không nên can thiệp đỡ đẻ như những con khác vì rất nguy hiểm với người, chó mẹ bực tức, giận dữ rất dễ bị vỡ động mạch tử cung mất máu nhiều mà chết. Hoặc chó mẹ đè, giẫm chết chó con.
– Trong các trang trại chó sinh sản, nhốt nhiều chó đẻ ở cùng một khu vực cũng không có lợi cho những đàn con ra đời vì trong đàn chó có bản năng tranh giành lãnh thổ, xác định ngôi vị trên dưới, ghen tuông với sự chăm sóc của chủ… ảnh hưởng nhiều đến tiết sữa và nuôi con.
* Chó mẹ bị bệnh trong lúc sinh: sốt cao, tiêu chảy hoặc nhiễm bất kể một bệnh truyền nhiễm nào khác sẽ gây mất sữa. Điều trị bệnh sau khi sinh đẻ bằng một số loại thuốc kháng sinh, Corticoid, Sulphamide… cũng có khả năng ảnh hưởng đến tiết sữa.
* Do chăm sóc chó mẹ trước và sau khi sinh không đúng kĩ thuật: Không đủ chế độ dinh dưỡng, vitamin và khoáng chất. Do vận chuyển chó mẹ mang thai trước khi sinh quá xa, bằng các phương tiện sóc, nảy, lắc lư mạnh… thời tiết quá nóng, chó mẹ uống không đủ nước, đồng thời sau khi sinh chó mẹ ra nhiều nước ối, máu, gây mất nước, rối loạn điện giải hậu quả dẫn đến mất sữa.
* Chó mẹ bị mắc một số bệnh đường sinh dục : Viêm vú, viêm tử cung, nhất là chảy máu tử cung lúc đẻ (còn gọi là băng huyết), tụt huyết áp, rối loạn tuần hoàn, tim mạch ảnh hưởng đến sản xuất sữa. Chó mẹ bị sốt cao co giật do mất cân bằng canxi máu. Trường hợp này rất nguy hiểm, chó mẹ bồn chồn, hoảng loạn, run rẩy đè giẫm chết chó con, cần được xử lí cấp cứu ngay bằng cách truyền Canxi Clorua vào tĩnh mạch, dùng nước đá lạnh chườm hoặc tắm dội nược lạnh để hạ nhiệt khẩn cấp.
* Chó mẹ đẻ quá mắn: Số lượng con một đàn trên 8 con, khả năng nuôi, chăm của chó mẹ không xuể, lượng sữa đầu mang kháng thể miễn dịch tự nhiên chống bệnh phải chia sẻ nên không đủ bảo vệ chó con, chó con còi cọc, dễ nhiễm bệnh tiêu chảy, giun tròn, suy kiệt rồi chết. Có đàn chó setter tới 14 con, chủ chó để một mẹ nuôi tất và hậu quả sau một tháng chết toàn bộ chó con. Trường hợp này chủ chó khẩn cấp tìm chó “vú em” là tốt nhất, tách đàn để tối đa 8 con/ đàn với chó giống to: Great Dane, Labrador, Rottweller… 4 con/đàn với các giống chó nhỏ Terrier, Toydog… Nuôi bộ, cho ăn “dặm” với chó sơ sinh khó bảo đảm nguyên vẹn và sức khỏe chó con.
* Chó mẹ tuổi đã quá già: Trên 5 năm với giống chó to: Great Dane, GSD, Rottweller, Labrador… trên 7 năm với chó nhỏ: Chihuahua, Terrier, Nhật, Bắc Kinh, Bulldog… ở các lứa tuổi này tương đương với 50 tuổi của người, mang thai, sinh nở, tiết sữa , nuôi con, các phản xạ chăm sóc con rất kém, vụng về, lú lẫn.
* Do giao phối đồng huyết, cận huyết: Chó con thường có biểu hiện: quái thai, chết lưu thai, yếu đuối sau khi ra đời, sức đề kháng cơ thể với bệnh tật kém do các yếu tố về Gien di truyền.
2. Do chó con:
* Chó sơ sinh quá yếu: Khác với người và một số động vật đơn thai khác, chó là loài động vật đa thai nên không có bể sữa để chứa một lượng sữa lớn. Chỉ khi nào chó con kích thích nhiều vào đầu vú: nhay, mút, dùng hai chân trước đạp thì sữa mới tiết ra được nhiều. Nếu chó con yếu sức không thể thúc sữa ra được thì bú vú nào cũng không có sữa, mặc dù chó mẹ khoẻ và vẫn đầy đủ sữa.
* Chăm sóc chó con không đúng kĩ thuật:
– Chủ chó quá cẩn thận sợ chó con đói sữa đã cho ăn thêm bằng sữa bò với độ ngọt đường gấp nhiều lần sữa mẹ. Hậu quả là chó con không thích bú sữa mẹ dẫn đến suy dinh dưỡng dinh dưỡng, thiếu kháng thể chống bệnh của sữa mẹ bị còi cọc và chết yểu.
– Ổ chó đẻ lót quá nhiều rơm rạ, vải vóc, đệm mút, chó con chưa mở mắt bị vùi lấp kín ko biết đường tìm vú mẹ trong nhiều giờ liền, đói lả, yếu không còn khả năng mút, bú cũng dẫn đến tử vong.
– Nhiệt độ ổ chó đẻ tốt nhất từ 24- 26oC. Nhiều chủ chó dùng lò sưởi hoặc bóng điện công suất lớn trong mùa đông quá gần, quá nóng làm cho chó con bị “cảm nóng trong mùa đông giá rét!”.
– Một số giống chó phải cắt đuôi tạo hình: Rotweiller, Phốc, Cocker Spaniel … Chủ chó buộc thắt đuôi gây hoại tử phần đuôi rụng. Việc này thường làm khi chó con trên 7 ngày tuổi. Kĩ thuật này dễ gây viêm hoại tử, nhiễm trùng tủy sống làm cho chó con suy nhược yếu, bỏ bú mẹ gây ra tử vong. Tốt nhất là ngay sau khi đẻ dùng panh kẹp và vặn đứt đuôi luôn rồi sát trùng băng bông cồn. Kĩ thuật này không gây đau đớn, chảy máu, nhiễm trùng cho chó con vì lúc này phần đuôi chỉ ở dạng sụn chưa “xương hóa”.