Cây 1 lá là một thực dược quý hiếm ở Việt Nam cũng như trên thế giới. Cây 1 lá là loài cây sở hữu rất nhiều tên gọi khác nhau. Tuy nhiên, bởi vì những công dụng tuyệt vời mà nó mang lại nên hiện nay đây là thực vật có nguy cơ bị tuyệt chủng. Vậy cây 1 lá là cây gì? Để có thể nhận biết được cây 1 lá là cây gì thì chúng ta sẽ tìm hiểu tên gọi, hình dạng và tác dụng thần kỳ của cây 1 lá trong bài viết dưới đây nhé!
Các tên gọi của cây 1 lá
Tùy theo mỗi vùng thì cây 1 lá được gọi theo nhiều tên khác nhau. Vậy ở Việt Nam, người dân thường gọi cây 1 lá là cây gì? Loại cây này thường được gọi là Lan cờ, Lan một lá, Trân châu, Thanh thiên quỳ, Châu diệp, Bầu thooc, Slam lài, Chân trâu diệp, Kíp lầu, Bâu thooc,… Còn đối vơi scacs nhà hoa học họ sẽ gọi tên cây này là Nervilia fordii Schulize và thuộc học Lan Orchidaceae.
Cây 1 lá thường được người ta tìm thấy ở các khe núi, dưới tán rừng rậm. bóng cây to tại các quốc gia Thái Lan, Trung Quốc và Việt Nam. Ở Việt Nam, cây thường được tìm thấy tại những vùng núi đá vôi hay các nơi ẩm ướt dưới chân núi. Đa số, cây thường mọc ở các chân núi Hữu Lũng, Cao Lộc, Văn Uyên, Trùng Khánh, Quảng Uyên,… và một số tỉnh Hòa Bình, Lào Cai, Ninh Bình, Cao Bằng, Lạng Sơn, Tuyên Quang, Hà Giang, Sơn La, Hà Tây và Lai Châu.
Hình dạng của cây 1 lá
Cây 1 lá là loại cây thước quý sống lâu năm và cao khoảng 20 – 30 cm. Thân cây ngắn, bên dưới lại có của to tròn nặng 1.5 – 20 g. Thẳng từ củ lên chỉ mọc lên, cây chỉ có một lá duy nhất, riêng lẻ và lá phát triển sau khi hoa tàn. Lá cây có hình tim tròn có đường kính 10 – 25 cm. Gân lá được xếp thành hình chân vịt và tỏa đều từ cuống lá. Cuống là cây dài có màu hồng tím và dài khoảng 10 – 20 cm. Cụm hoa của cây 1 lá thường có cán dài từ 20 đến 30 cm.
Hoa của cây mọc thưa (có khoảng15 – 20 hoa), mọc thành chùm và bông hoa có màu trắng, đốm tím hồng hoặc màu vàng hơi ngã xanh lục. Cây có lá đài và các cánh hoa giống nhau và thường nở vào tháng 3 đến tháng 5. Khi hoa bắt đầu nở, cánh hoa ở trên chụm lại và điều đó kiến cho hoa có tác dụng như một cái lồng đèn. Còn quả nang vào tháng 4 – 6, quả có hình thoi và phía trên có nhiều khía cạnh giống như một quả khế non và dài 2 – 3 cm.
Công dụng tuyệt vời của cây 1 lá
Cây 1 lá có tính vị thanh thiên quỳ tính bình, bị ngọt nhạt, hơi đặc và không độc. Trong y học hiện đại, hóa chất Nervillia Fordii được điều chế từ cây có tác dụng kháng virus, chữa viêm phổi cấp, hỗ trợ điều trị rối loạn chuyển hóa và chống hình thành khối u. Cây còn được sàng lọc để úng dụng lâm sàn để trị viêm phổi bức xạ, hen suyễn, viêm họng cấp tính, mãn tính, viêm tụy cấp và phổi tắc nghẽn mạn tính.
Hiện nay, các nhà khoa học đang tiến hành nghiên cứu cây 1 lá để trị các triệu chứng ứng thư phổi và vòm họng. Trong y học cổ truyền, cây 1 lá có chức năng nhuận thuế, thanh nhiệt, giải độc, giảm ho, tán ứ và làm dịu cơn đau. Người dân thường dùng nó để trị bệnh ho lao, viêm phế quản, viêm khóe miệng và viêm họng cấp tính. Không chỉ vậy, người ta còn dùng cây một lá để hầm nấu canh cho các bé kém phát triển.
Lưu ý khi sử dụng cây 1 lá làm thuốc
Trong cây một lá có rất nhiều thành phần quý hiếm như Triterpenes, Flavonoid, Sterol, Nervilloa Fordii, Glycosides Cycloartanem,… Nếu ở Trung Quốc hay nhầm cây 1 lá là cây mã đề thì ở Việt Nam, người dân cũng hay bị nhầm lẫn cây 1 lá với cây Bát giác liên. Đây cũng là loại cây có củ và một lá. Vậy nên, khi có nhu cầu sử dụng cây 1 lá thì người mua nên tìm nơi bán uy tín và chất lượng. Trong trường hợp chúng ta sử dụng dược phẩm kém thì có thể gây hại sức khỏa của người bệnh.
Bài viết trên của educationuk-vietnam.org đã giúp chúng ta hiểu được cây 1 là là gì và cách nhận diện cùng công dụng tuyệt vời của cây một lá. Tuy nhiên, cúng có rất nhiều người bị nhầm lẫn cây một lá với cây Mã đề và Bát giác liên. Vì vậy, chúng ta hãy tìm hiều kỹ càng đặc điểm hình dạng của cây 1 lá để tránh bị nhầm lẫn nhé!