Khi nghe đến cây lặc lè, cây lặc lày hay quả lặc lè quả lặc lày chắc cũng có không ít bạn biết nhưng cũng có rất nhiều bạn không biết. Nếu bạn cũng là một trong những người không biết về cây lặc lày hay quả lặc lày thì hãy xem một vài thông tin dưới đây để biết thêm về loại quả này nhé. Đây là một loại quả được bán khá phổ biến và ăn rất ngon đấy.
Nguồn gốc và tên gọi
Cây lặc lè hay cây lặc lày là một cây thuộc họ nhà bầu bí với danh pháp khoa học là Trichosanthes cucumerina L. Trong tiếng Anh, người ta thường sử dụng các tên gọi như snake gourd, serpent gourd, chichinda, padwal, snake tomato, snake squash hay snake gourd vegetable. Còn ở Việt Nam, lặc lày cũng được gọi với nhiều tên khác nhau tùy theo từng vùng miền như, lặc lè, lặc lày, mướp Nhật, khổ qua tây hay bầu rắn.
Về nguồn gốc, người ta cho rằng cây lặc lày bắt nguồn từ Ấn Độ và nó được tìm thấy ở nhiều vùng lãnh thổ như Nam và Đông Nam Á (như Ấn Độ, Bangladesh, Nepal, Indonesia, Myanmar, Việt Nam hay Quảng Tây, Vân Nam của Trung Quốc), Australia hay khu vực phía Tây châu Phi. Ở nước ta, trước kia lặc lày phân bố tập trung chủ yếu ở khu vực miền núi phía bắc như Lạng Sơn, Yên Bái, Lào Cai, hay Kon Tum, Đồng Nai, nhưng hiện nay, nó được trồng rộng rãi trên nhiều tỉnh thành hơn.
Đặc điểm của cây lặc lày
Cây lặc lày được xếp vào nhóm các loại cây thân thảo dạng dây leo sống nhiều năm và có phân nhánh. Thân cây mềm, vỏ thân nhẵn có màu lục nhạt, và chứa nhiều dịch nhầy giống như sữa. Cây có lá chia làm 3 hoặc 5 thùy, trong đó, thùy chính giữa lớn hơn các thùy còn lại. Khi quan sát bề mặt lá, bạn sẽ thấy có 5 – 7 đường gân hình chân vịt.
Hoa của cây lặc lày có màu trắng, có thể mọc đơn hoặc mọc thành cụm ở các nách lá hay đầu ngọn cây. Hoa có 5 cánh đều nhìn gần gống như ngôi sao, ở các mép cánh hoa có các sợi tơ trắng nhỏ mềm mại khiến bông hoa trở nên rất đẹp mắt. Hoa lặc lày thường nở vào buổi tối hoặc sáng sớm, lúc này các sợi tơ duỗi dài ra, còn ban này hoa cụp lại, các sợi tơ cũng uốn cụp vào các cánh hoa.
Qủa của cây lặc lày có hình dáng và độ dài khác nhau tùy theo loại của nó. Qủa có dạng thuôn dài, lúc trưởng thành có màu xanh và có các sọc trắng dài khoảng hơn 2/3 chiều dài quả tính từ phần đuôi quả, hoặc màu trắng, đến khi chín chuyển sang màu đỏ. Do cùng thuộc loại bầu bí nên quả lặc lày đều có phần ruột mềm, màu trắng và có nhiều hạt giống như quả bầu, bí, mướp. Khi quả non, hạt mềm, có màu trắng, sau đó nó ngả dần sang màu vàng hoặc nâu khi già, có vỏ cứng và viền hạt có các gờ nhấp nhô.
Các loại cây lặc lày
Trên thế giới, lặc lày có nhiều giống được lai tại. Mỗi giống lại có đặc điểm khác nhau như loại quả dài, quả ngắn, quả siêu dài, quả sọc, quả đốm, … Các loại cây lặc lày phổ biến được được chia làm 5 loại như dưới đây.
1. Lặc lày quả dài EX
Loại lặc lày này cho quả có màu xanh với các sọc trắng, thường dài từ 25 – 50 cm. Lặc lày quả dài EX sinh trưởng phát triển tốt vào mùa hè ấm áp và cho năng suất cao. Qủa non được sử dụng để chế biến các món ăn bổ dưỡng.
2. Cây lặc lày Hybrid snaky
Lặc lày Hybrid snaky này tuy mới được phát triển nhưng đã trở nên cực kỳ phổ biến ở các nước châu Á do năng suất và chất lượng vượt trội mà chúng đem lại. Loại này được ưa chuộng với nhiều ưu điểm như giống cây khỏe, phát triển tốt trong điều kiện thuận lợi hoặc ngay cả trong mùa mưa, cây cho năng suất cao và khả năng chống lại các loài sâu bệnh gây hại tốt.
Qủa cũng có da màu xanh và có sọc trắng, dài khoảng 25 cm trở lên với trọng lượng từ 100 – 120 g. Phần thịt của trái non rất giòn và ngon, thích hợp cho việc chế biến các món canh và xào. Lặc lày Hybrid snaky được trồng quanh năm ở các khu vực cận nhiệt hoặc phụ cận ở châu Á.
3. Lặc lày quả ngắn Ấn Độ
Đây là loại lặc lày thuộc giống bản địa của Ấn Độ. Khác với hai loại trên, quả lặc lày này có vỏ màu trắng xanh nhẹ với các sọc xanh, dài khoảng 20 cm. Nếu như được trồng ở nơi có khí hậu ấm áp, cây sẽ sinh trưởng phát triển tốt, cho năng suất cao trong thời gian dài và chất lượng tốt. Qủa cũng được thu hoạch khi còn non và trở thành một nguồn thực phẩm phổ biến trong ẩm thực Ấn.
4. Lặc lày Hybrid white glory (Lặc lè lai quả trắng)
Lặc lày Hybrid white glory là một giống mới được lai tạo và đưa vào sản xuất gần đây bởi một công ty hạt giống của Thái Lan. Cây có quả màu trắng, dài khoảng 38 cm, đường kính 3,5 cm và nặng 100 g. Đây là loại lặc lày sinh trưởng phát triển tốt ở vùng khí hậu nóng nên trở thành một cây trồng lý tưởng cho các vùng có khí hậu cận nhiệt với lượng mưa nhiều. Cây cũng mang lại năng suất cao, và có thể cho thu hoạch lần đầu sau 45 – 50 ngày gieo trồng. Một ưu điểm nữa của giống lặc lè mới này là có sức đề kháng tốt với các loại sâu bệnh gây hại và rất dễ trồng nên càng trở nên phổ biến hơn.
5. Cây lặc lày Hybrid Thai Extra Long (Lặc lè lai giống Thái quả cực dài)
Đây cũng là một sản phẩm lai tạo mới của một công ty giống Thái Lan. So với 4 loại lặc lày kể trên, đây là loại có quả dài nhất, khoảng 78 cm với đường kính 3,6 cm và nặng khoảng 370 g. Qủa có xanh lục nhạt với các sọc trắng dài. Cây phát triển mạnh mẽ ở các khu vực có khí hậu nóng và cho năng suất cao. Để cây có thể ra các quả dài và thẳng thì người dân cần phải tiến hành một số biện pháp hỗ trợ như trồng cây trên các giá đỡ và làm giàn treo cao. Qủa có thể được thu hoạch lúc còn non hay trưởng thành để chế biến thành món ăn. Loại lặc lày giống Thái quả cực dài này cũng thuộc loại cây rất dễ trồng.
Với những thông tin trên, chắc các bạn cũng đã hiểu cây lặc lày là cây gì rồi phải không. Loại cây này cho quả rất sai và đương nhiên là ăn rất ngon. Nếu bạn chưa từng nếm thử thì có thể mua ngoài chợ về để chế biến. Quả lặc lày có thể luộc hoặc xào đều được. Nếu luộc thì bạn nên luộc cả quả sau đó cắt ra để ăn, nếu xào thì thái mỏng sau đó xào như các loại bầu bí thông thường là được.