hình thức nhân vật nói một mình, nhằm bộc lộ những suy nghĩ, những tư tưởng, tình cảm thầm kín, những toan tính, lo âu bất chợt nảy ra tạo nên bề dày của tính cách và sức nặng của đời sống nội tâm, làm cho hình tượng nhân vật thêm phong phú, đa dạng và có sức thuyết phục độc giả và khán giả. Là một thủ pháp mang tính ước lệ của văn học, sân khấu và điện ảnh, có thể sử dụng xen kẽ trong đối thoại với một nhân vật khác, ĐT thông thường được dùng trong các tác phẩm văn học (tiểu thuyết, đặc biệt “tiểu thuyết mới”), các vở kịch cổ điển phương Tây và trong các đoạn nói lối, ngâm vịnh, ca hát trữ tình của ca kịch dân tộc. ĐT là ngôn ngữ của nhân vật chỉ sử dụng trong những trường hợp đòi hỏi phải tự bộc bạch với mình, do đó vừa mang những nét đặc biệt về cá tính, vừa phải phù hợp với quá trình diễn biến phức tạp của tâm trạng trước những tình huống, sự kiện gay cấn có tính quyết định. Hiệu quả của ĐT có thể được nhân lên gấp bội nhờ các thủ pháp khác của nghệ thuật sân khấu, điện ảnh, văn học.
