Một cây khỏe mạnh với tán lá khỏe mạnh đột ngột bị rụng lá hoặc lá đột nhiên trở lên khô, giòn, vàng úa chỉ trong hơn 2 hoặc 3 ngày. Đây là hiện tượng xảy ra hầu hết ở tất cả các loại cây trồng và đặc biệt là cây cảnh, hoa màu.
Hiện tượng vàng lá, rụng lá
Những lý do khiến cho cây bị vàng lá hoặc rụng lá:
Sương giá
Một loài cây nhiệt đới và cận nhiệt đới đang được tiếp xúc với sương sẽ bị hiện tượng vàng lá, rụng lá.
Để phòng chống sương giá ta thực hiện các công việc sau:
- Theo dõi dự báo thời tiết hàng ngày. Nếu có dự báo nhiệt độ thấp nhất xuống dưới 13oC, trời quang mây, gió nhẹ thì dễ có sương giá. Chúng ta cần phải có các biện pháp phòng chống kịp thời.
- Cây trồng trên đất tơi xốp cần phải tưới nước vào chiều tối làm tăng hàm lượng ẩm trong đất. Điều này giúp cho đất tăng khả năng giữ nhiệt và nâng cao độ dẫn nhiệt, khiến cho nhiệt độ ở lớp đất sâu cao hơn được dẫn lên điều hòa sự lạnh đi của mặt đất do bức xạ.
- Buổi sáng sớm, trước khi mặt Trời mọc, lá cây phủ dày lớp sương móc. Khi ấy ta cần phải phun nước tưới, rửa sương. Như thế lá cây sẽ không bị lạnh thêm khi giọt sương lạnh bốc hơi dưới ánh sáng mặt Trời buổi sáng.
- Các nhà nông học khuyến cáo, bón phân chuồng ủ mục và Kali sẽ tăng sức chịu đựng lạnh giá của cây trồng.; Còn bón phân Đạm nhiều làm cho cây sinh trưởng nhanh nhưng lại giảm sức chịu rét.
Hóa chất độc hại
Cây được tiếp xúc với một hóa chất độc hại hoặc trong đất hoặc không khí (trực tiếp vào các tán lá). Mặc dù rất hiếm, nó không phải là làm cho cây bị hư hại nặng, bị ảnh hưởng khi vô tình sử dụng chất giệt cỏ phun sang cây cảnh, hoặc trôi sang chỗ đất của cây cảnh.
Khắc phục:
- dùng dụng cụ lấy phần đất bị nhiễm hóa chất,
- dùng nước rửa trôi hoặc làm loãng hàm lượng chất độc hại.
- Thay đất trồng nếu bị nặng.
Úng nước hoặc bị hạn
Úng nước hoặc bị hạn là lý do gặp phổ biến nhất.
Cây bị ngập úng lâu sẽ chết là vì thiếu lượng oxi nên sự xâm nhập của nước từ đất vào tế bào lông hút của rễ sẽ theo cơ chế thụ động (thẩm thấu), mà như vậy thì sẽ tích lũy chất độc hại làm chết tế bào lông hút ở rễ và sẽ ko có khả năng tạo ra tế bào lông hút mới, từ đó ko hấp thu nước được. Lá bị ú rụng.
Ngược lại cây bị hạn, thiếu nước làm cho cây khô nhanh. Một khi không có độ ẩm còn lại trong đất của các cây cảnh,lá héo dần và sẽ chết trong vòng giờ.
Đất bị để khô hoàn toàn? Đất không được tưới đủ và đúng thời gian khi cây cần nước? Là đất khô nhưng nhìn ướt vì bạn chèn cây quá chặt và bề mặt của đất không tơi?
Phòng tránh: Giá thể đất trông cây phải thoát nước tốt. Tưới cây chỉ khi bề mặt đất trồng đã khô ráo. Không để chậu cây ở chỗ nước bị ứ đọng. Tưới cây theo định kỳ.
Khắc phục khi cây bị úng nước: Tùy tình trạng của cây có quy trình khắc phục khác nhau.
- Nhẹ thì ta chỉ cần giải phóng nước ứa đọng, để nơi khô ráo, tránh ánh nắng to, ngừng bón phân 1 thời gian.
- Nặng thì ta phải thay giá thể, kiểm tra bộ rễ có thối không. Rễ thối ra cần cắt bỏ bằng dụng cụ sắc và tiệt trùng. Dùng thuốc chống nấm và thuốc kích rễ. Thay giá thể thoát nước tốt. Vào lúc này, không bón hoặc bón ít phân để cho cây phục hồi trước.
- Sau khi cây bắt đầu phục hồi, ta quay lại quá trình bón phân với lượng ít hơn bình thường.
Khắc phục khi cây bị khô, hạn:
- Tưới nước ngay nếu cây bắt đầu rũ héo.
- Đưa vào bóng râm mát.
- Thêm chất giữ nước vào giá thể đất trồng như đất thịt, sơ dừa, …
Thiếu hụt chất
Bệnh lá vàng da là do sự thiếu hụt chất khoáng và là do thiếu magiê, mangan hoặc sắt. Nó thường chỉ ảnh hưởng đến loài Acid-loving (không rõ nghĩa Việt) như Đỗ quyên (Azaleas plants). Ta nhanh chóng sử dụng phân bón chất lỏng có chứa nguyên tố khoáng một cách dễ dàng có sẵn tại tất cả các trung tâm bán thuốc nông nghiệp. Có thể (và nên) dùng phân bón Miracid – tăng diệp lục tố, ngăn ngừa sự rụng lá, vàng lá, cải thiện đất có axit, kiềm, phèn mặn và bạc màu.
Khắc phục và phòng tránh: Ta nên bổ sung các chất vi lượng, dinh dưỡng cho cây trồng.
Tìm hiểu thêm: Qua lá: phán đoán cây thiếu dinh dưỡng.
Cây đâm trồi
Lá vàng rụng xuống (trừ khi gây ra là bệnh vàng da lá) thường thấy khi cây đang đâm trồi non.
Cây bị tổn thương
Héo trên khu vực rộng lớn của cây có thể xảy ra khi một cây bị tổn thương vì lý do nào đó và cây phản ứng bằng cách tự làm lá rụng để đảm bảo sự sống của cây. Nguyên nhân thường do các thiệt hại cho toàn cây bởi rễ quá hoặc thiếu nước làm rễ khô đi. Một số loài (đặc biệt là giống cây nhiệt đới trong nhà) cũng có thể trở nên bị nguy hiểm khi di chuyển cây tới một vị trí mới, và chúng sẽ rụng lá.
Rụng lá tự nhiên
Một số cây như Cây gai lửa (Pyracantha/Firethorn), cây Du (Ulmus/Elms) ra nhánh mới từ nách lá và sau đó sẽ tự nhiên loại bỏ các lá ở nách đó. Nên kiểm tra xem có nhánh mới đâm ra từ lá bị rụng hay không?
Thường cây xanh sẽ có thời kỳ mỗi năm rụng lá cũ và nó được thay thế bằng mới. Nếu lá vàng và mọc lá mới thay thế là điều lẽ tự nhiên. Tuy nhiên để đảm bảo rằng sự thay thế này, hãy chắc chắn rằng ánh sáng và năng lượng cho chỗ sắp được thay lá đó.