Kiến ba khoang đốt: triệu chứng và cách xử lý

Kiến ba khoang là loài côn trùng nguy hiểm. Chất độc và dịch tiết của chúng nếu tiếp xúc với da của con người sẽ gây tổn thương nghiêm trọng. Vậy trường hợp bị kiến ba khoang đốt phải xử lý như thế nào?

Kiến ba khoang là loài côn trùng nhỏ bé nhưng vô cùng độc hại. Hàng năm, đặc biệt là vào mùa mưa, các bệnh viện phải tiếp nhận hàng trăm bệnh nhân nhập viện với các vết thương tổn do kiến ba khoang gây ra. Trường hợp này mọi người cần biết cách xử lý sớm để ngăn chặn vùng da tổn thương lan rộng và tránh để lại hậu quả đáng tiếc.

Nhận biết kiến ba khoang

Kiến ba khoang là loài bọ cánh cứng (Nairobi fly), tên khoa học là Paederus fuscipes. Nó có hình dáng thon dài như hạt thóc, dài khoảng 0.7 – 1cm, ngang 2 – 5mm, có 3 đôi chân, bụng có đốt, thon nhọn về đuôi.

Kiến ba khoang có đầu và bụng dưới màu đen, trong khi ngực và bụng trên lại có màu đỏ, vùng trên giữa phát quang ngũ sắc, óng ánh màu xanh và đôi cánh cứng. Chúng ưa khí hậu ẩm ướt, thường sống ở các ruộng lúa, cỏ mục, vườn cây, bãi rác thải,…và xuất hiện nhiều vào mùa mưa, khi độ ẩm cao và tạo điều kiện để loài kiến này phát triển.

Kiến ba khoang bị thu hút bởi ánh sáng, đặc biệt là ánh sáng phát ra từ đèn huỳnh quang. Đó là lý do chúng thường bay đến và tập trung tại những khu vực bật đèn trong nhà của bạn, bám vào quần áo, chăn màn và các đồ dùng.

Nghiên cứu cho thấy trong cơ thể của kiến ba khoang có chứa độc tố Pederin (C24H43O9N), mạnh gấp 12 – 15 lần nọc độc của rắn hổ mang. Tuy nhiên do chỉ tiếp xúc nhỏ và ở ngoài da nên không đủ gây chết người. Mặc dù vậy, nếu vô tình chạm phải hay giẫm phải chúng, làn da của con người sẽ dính chất độc dẫn đến tổn thương nghiêm trọng, gây bỏng da, viêm da, lở loét. Các triệu chứng đôi khi bị nhầm lẫn với bệnh zona thần kinh.

Triệu chứng khi bị kiến ba khoang đốt

• Vùng da bị tổn thương do kiến ba khoang đốt thường ở những vùng hở như mặt, cổ, ngực, vai, gáy, tay, chân,…có thể dẫn đến viêm da tùy thuộc vào mức độ da tiếp xúc với chất độc
• Các triệu chứng có thể không xuất hiện rõ rệt trong 12−24 giờ đầu. Người bệnh có thể thấy hơi ngứa rát, căng da, đỏ một vùng da
• Sau 6 – 12 giờ, vùng da tổn thương sẽ nổi cộm thành vệt dài kèm theo các mụn nước lớn nhỏ từ 1- 5mm
• Sau 1 – 3 ngày, các mụn nước này bắt đầu tiến triển thành các vết phỏng lớn và mưng mủ, có điểm lõm màu trắng vàng hoặc vàng nâu ở giữa, hình tròn hoặc bầu dục, đối xứng, nhìn như vết bỏng.
• Thương tổn tiếp tục xuất hiện dù không còn sự hiện diện của kiến ba khoang nếu ngứa gãi quệt ra vùng da lành, đặc biệt là các vùng nếp gấp. Nếu không chăm sóc đúng cách có thể khiến vết thương bị loét, rỉ dịch, thậm chí là biến chứng nhiễm trùng toàn thân
• Cảm giác rát bỏng tại chỗ, thương tổn trên diện rộng có thể dẫn đến các biểu hiện kèm theo như nóng sốt, nổi hạch, khó chịu,…
• Trường hợp bị kiến ba khoang đốt nhẹ sẽ tự khỏi sau 1 – 2 tuần mà không cần can thiệp y khoa. Các mụn nước sau khi vỡ ra sẽ tụ lại tạo thành dạng vết thương như vết bỏng rồi xuất hiện vảy, các triệu chứng dần hồi phục

Hướng dẫn xử lý khi bị kiến ba khoang đốt

Khi bị kiến ba khoang đốt bạn cần xử lý theo những bước sau:

• Dùng nước muối sinh lý hoặc xà phòng có tính sát khuẩn nhẹ để rửa sạch vùng da tiếp xúc với kiến ba khoang nhằm loại bỏ độc tố. Lưu ý không chà xát mạnh lên vùng da bị tổn thương vì có thể khiến da bị tổn thương nặng hơn và lan sang các vùng da lân cận.
• Nếu vùng tổn thương xuất hiện mủ, dùng dung dịch Xanh methylen bôi lên vết thương để sát khuẩn, tránh bị nhiễm trùng
• Khi vết thương đã khô, không còn chảy dịch, nên sử dụng các loại thuốc mỡ có tính kháng sinh, diệt khuẩn kèm corticoid loại nhẹ và vừa để bôi, giúp vết thương mau lành

Làm gì khi phát hiện kiến ba khoang?

Nếu phát hiện kiến ba khoang ở xung quanh nơi ở, bám trên đồ đạc, quần áo bạn tuyệt đối không được dùng tay trần để bắt, giết hay chà xát chúng mà nên để một tờ giấy, dụ nó bò lên và lấy ra rồi mới giết hoặc vứt đi xa khỏi nơi ở.

Sau đó, bạn hãy rửa vùng tay tiếp xúc bằng nước sạch và xà phòng. Nếu lỡ tay đập hoặc hoặc chà xát chúng trên da thì phải nhanh chóng rửa sạch nơi nơi tiếp xúc để hạn chế chất độc. Thời gian tiếp xúc của da với chất độc càng lâu thì càng tăng nguy cơ viêm da, phồng rộp, đỏ rát.

Phòng tránh kiến ba khoang

• Mùa mưa là mùa kiến ba khoang xuất hiện nhiều nhất, bạn cần sử dụng lưới các cửa sổ và cửa ra vào, hạn chế mở cửa nhiều, nên buông rèm cửa, đặc biệt là khi trời tối
• Vệ sinh môi trường sống xung quanh, phát quang bụi rậm, cây cỏ vì đó là nơi trú ẩn ưa thích của loài côn trùng độc hại này
• Luôn ngủ trong màn, không chỉ giúp bảo vệ bạn khỏi kiến ba khoang mà còn ngăn ngừa muỗi đốt gây bệnh truyền nhiễm
• Giũ sạch khăn mặt, quần áo trước khi dùng
• Sử dụng các bóng đèn có ánh sáng màu vàng thay cho đèn huỳnh quang bởi kiến ba khoang rất thích ánh sáng của đèn huỳnh quang. Đồng thời bạn cần tránh đứng gần đèn điện
• Với những người làm việc trên ruộng, vườn nên sử dụng các dụng cụ bảo hộ để ngăn ngừa sự tấn công của kiến ba khoang và các côn trùng khác

Lời kết

Kiến ba khoang là loài côn trùng có chứa chất độc. Khi tiếp xúc với da của con người dễ gây viêm da, bỏng rát, để lại thâm sẹo gây mất thẩm mỹ và dẫn đến những tổn thương nghiêm trọng nếu không được xử lý kịp thời, thậm chí là hoại tử da. Bởi vậy mọi người không nên lơ là mà cần chủ động phòng ngừa, đặc biệt là vào mùa mưa – thời điểm kiến ba khoang phát triển và sinh sản nhanh chóng. Hy vọng bài viết trên đã mang đến cho bạn những thông tin hữu ích, giúp bạn biết cách xử lý trong trường hợp gặp kiến ba khoang.

THAM VẤN Y KHOA: DƯỢC SĨ HÀ HẰNG