Thịt cá mềm, béo, ngọt lịm hòa quyện cùng vị chua thanh của me khiến tôi… ngất ngây.
Canh me cá lưỡi búa là một ví dụ hoàn hảo khi nói về những món canh ngon, bổ, rẻ. Nếu chính vụ, chỉ với mười lăm ngàn đồng ba con cá, một ít lá me, thêm vài quả me xanh là đã có thể chế biến được nồi canh mát nhẹ cả lòng.
Ở nhiều nơi khác gọi cá lưỡi búa là cá liệt búa hay cá bánh lái. Sở dĩ người miệt biển Quảng Nam quê tôi gọi cá lưỡi búa là vì cá có hình dáng lưỡi búa, phần thân bị ép dẹp mạnh ở bên và sâu theo chiều thẳng đứng, rìa bụng rất sắc nhọn.
Cá lưỡi búa tên nghe rất “thiên lôi”, ấy vậy mà thoạt trông hình dạng lại lành, màu trắng bạc phần dưới và lam lục phía lưng, với ba bốn hàng đốm màu xám sẫm. Hạn chế của cá là khoang bụng nhỏ và thẳng đứng nên khi lấy mang cá không quen tay sẽ gặp chút rắc rối. Cách tốt nhất là dùng kéo cắt bỏ phần dưới đầu cá nơi chứa khoang bụng và nội tạng.
Cá sau khi làm sạch, để ráo nước, đầu bếp “khéo” đều biết cách chế biến cá lưỡi búa thành nhiều món, không quá cầu kỳ mà lại ngon. Đơn giản nhất là ướp với nước mắm ngon, tiêu xay, ớt cắt từng khoanh tròn rồi mang đi kho. Những lúc cơ thể uể oải, nhức mỏi, không nên bỏ qua món cháo. Cá được ướp thấm, gạo đã nở mềm vừa tới, đổ cá vào xoong cháo, đợi sôi lại nêm nếm vừa ăn thì tắt bếp.
Nhưng nếu được chọn lựa thì có thể nói canh me cá lưỡi búa là ưu tiên hàng đầu dẫu phải bỏ công đi tuốt từng đọt lá me non, bởi món này không chỉ ngon mà còn là vị thuốc dân gian, tăng sức đề kháng cho trẻ nhỏ, người già, giải nhiệt, giảm sốt, chữa cảm lạnh.
Lá me non là chất xúc tác giúp tăng giá trị dinh dưỡng và vị ngon của cá lưỡi búa. Đi tuốt lá phải có kinh nghiệm, loại bỏ lá già, chỉ lấy những lá non màu xanh tơ mơn mởn. Tuốt lá xong về chế biến ngay; nếu để lâu, lá héo queo, nồi canh mất ngon. Nếu có được một chùm trái me chua thì không gì bằng bởi trong tất cả các vị chua từ thơm, cà, bứa… không thể có vị chua nào thanh đầu lưỡi như me. Nhiều người xa quê hương, lúc rảnh rỗi lại tìm mua cá lưỡi búa về nấu canh me, không phải vì rẻ mà vì vị quê hương thấm đượm trong từng muỗng canh.
Nguyên liệu đã sẵn sàng, bắc lên bếp chờ nước sôi thả cá vào, thêm hành ớt băm nhuyễn với muối hầm (hành ớt băm nhuyễn có tác dụng khử mùi tanh của cá), chờ nước sôi bùng lên, cho trái me đã bẻ khúc vừa ăn vào. Khi canh sôi bùng trở lại, vò nhuyễn lá me rồi thả vào (tăng thêm vị chua). Chỉ vài giây lá me đã trở màu, nhanh tay tắt bếp rồi múc ra tô ăn với cơm nóng.
Nếm thử một muỗng canh, vị chua dìu dịu của trái me, vị ngọt của cá tươi, mùi thơm lá me khiến cho người ăn không thể nào chần chừ được. Cá gắp ra đĩa chấm với nước mắm nguyên chất dằm ớt hiểm. Cứ thế, vừa thưởng thức, vừa hít hà, ngon khó diễn tả thành lời, thêm quyến luyến bước chân người xa quê.