(cg. vai mẫu), một nhân vật trở thành mô hình khi nó tập trung được ở mình những đặc trưng chung nhất cho một loại nhân vật nhất định trong nghệ thuật chèo và tuồng như lão, mụ, thư sinh, kép văn, kép võ. Những đặc trưng ấy thể hiện cụ thể trong dáng điệu, tiếng nói, điệu cười, những động tác sinh hoạt và tính cách, biến chúng thành những môtip chủ đạo trong quá trình xây dựng nhân vật. Vd. Thị Mầu là mô hình loại vai nữ lệch (chèo); Đổng Mẫu là mô hình loại vai mụ (tuồng). Từ một mô hình có thể sáng tạo nên nhiều dạng nhân vật khác nhau trong cùng một loại. Trình độ lành nghề của một nghệ nhân có thể đánh giá qua số lượng MHNV mà nghệ nhân đó có thể diễn thành thạo. MHNV giữ một vị trí quan trọng trong giáo trình truyền nghề của những trường đào tạo diễn viên nghệ thuật kịch hát truyền thống chèo và tuồng.
