Ở Nước Ta, những loài cá đồng như : cá chép, cá rô, cá diếc, cá trôi … đều hoàn toàn có thể bị nhiễm sán lá gan nhỏ và thuận tiện truyền bệnh cho người. Khi người ăn cá sống như món gỏi cá, hoặc cá nấu chưa chín, ấu trùng sẽ theo thức ăn vào đường ruột gây bệnh .
Vì sao người bị nhiễm sán lá gan nhỏ?
Sán lá gan nhỏ C.sinensis có hình lá, thân dẹt, màu đỏ nhạt. Sán dài 10-12 mm, rộng 2-4 mm. Trên thân sán có cả bộ phận sinh dục đực và cái. Tinh hoàn chia nhánh, chiếm gần hết phía sau thân sán. Buồng trứng ở khoảng chừng giữa thân, tử cung chạy ngoằn ngoèo, trong chứa nhiều trứng. Trứng sán rất nhỏ, kích cỡ 16-17 µm x 26-30 µm, hình bầu dục, một cực có nắp giống hình chóp mũ, một cực phình to hơn giống chiếc lọ phình đáy. Trứng màu vàng sẫm, vỏ mỏng mảnh, nhẵn .
Chụp cắt lớp thấy sán lá gan nhỏ trong gan.
Bạn đang đọc: Phòng sán lá gan nhỏ do ăn cá
Sán lá gan nhỏ ký sinh ở những ống mật nhỏ trong gan, khi nhiều sán, chúng tàn phá nhu mô gan và ký sinh ở tổ chức triển khai gan. Sán sống bằng cách thẩm thấu những chất dinh dưỡng từ dịch mật .
Sán lá gan đẻ trứng tại những ống mật. Trứng theo mật xuống ruột và theo phân ra ngoài. Trứng sán cần môi trường tự nhiên nước để tăng trưởng thành ấu trùng lông. Ấu trùng lông bơi tự do trong nước tìm tới ký sinh ở 1 số ít loài ốc để tăng trưởng thành vĩ ấu trùng ( ấu trùng đuôi ). Vào ốc, chúng sống ở phần ruột ốc. Sau đó vĩ ấu trùng rời ốc đến những loài cá nước ngọt để tăng trưởng thành nang ấu trùng nằm trong những thớ thịt của cá, đây là quá trình dễ nhiễm bệnh cho người. Ở Nước Ta, những loài con cá chép, cá rô, cá diếc, cá mè, trôi … đều hoàn toàn có thể là vật chủ trung gian của sán lá gan nhỏ. Khi người ăn cá sống ( như món gỏi cá ) hoặc cá nấu chưa chín kỹ, ấu trùng theo thức ăn vào đường ruột, chuyển dời tới ống mật lên gan. Khoảng 26 ngày sau chúng tăng trưởng thành sán trưởng thành và gây bệnh. Loài sán lá gan nhỏ Clonorchis sinensis hoàn toàn có thể sống trong khung hình người 15-25 năm .
Tổn thương gan do sán
Sán gây những tổn thương nghiêm trọng ở gan, gây kích thích tiếp tục so với gan, chiếm chất dinh dưỡng và gây độc. Do sán thường bám chặt vào ống mật, dùng mồm để hút thức ăn nên lâu dần gan sẽ bị xơ hóa lan tỏa ở khoảng chừng cửa, tổ chức triển khai gan bị tăng sinh và hoàn toàn có thể dẫn tới hiện tượng kỳ lạ xơ hóa gan, cổ chướng, thoái hóa mỡ ở gan. Mặt khác độc tố do sán tiết ra hoàn toàn có thể gây nên những thực trạng dị ứng, đôi lúc hoàn toàn có thể gây thiếu máu. Gan bị to rõ ràng ( hoàn toàn có thể tới 4 kg ). Ở mặt gan có những điểm phình giãn, có màu trắng nhạt và tương ứng với sự co và giãn của ống mật .
Dấu hiệu mắc bệnh sán lá gan nhỏ
Biểu hiện của bệnh sán lá gan nhỏ phụ thuộc vào vào mức độ nhiễm và phản ứng của khung hình người. Nếu nhiễm ít sán, thường không có triệu chứng gì đặc biệt quan trọng. Trường hợp nhiễm sán lá gan nhỏ với số lượng trên 100 con thì bệnh biểu lộ qua 2 tiến trình sau :
Giai đoạn khởi phát: bệnh nhân thường bắt đầu với các triệu chứng rối loạn dạ dày ruột như chán ăn, ăn không tiêu, đau âm ỉ vùng gan, tiêu chảy hoặc táo bón thất thường. Trên da có thể thấy phát ban, nổi mẩn ngứa.
Giai đoạn toàn phát : người bệnh đau vùng gan nhiều hơn, kèm theo thiếu máu, vàng da, cổ chướng hoàn toàn có thể Open ở tiến trình muộn. Nếu có bội nhiễm do vi trùng, bệnh nhân hoàn toàn có thể sốt thành từng cơn hoặc sốt lê dài .
Xét nghiệm phân hoàn toàn có thể tìm thấy trứng sán, có giá trị chẩn đoán bệnh nhân đã mắc bệnh. Nếu không tìm thấy trứng sán, những xét nghiệm miễn dịch cùng với siêu âm, chụp cắt lớp vi tính … có giá trị chẩn đoán. Siêu âm vùng gan hoàn toàn có thể phát hiện được sán lá gan và những tổn thương do sán lá gan .
Điều trị bằng thuốc đặc hiệu
Dùng thuốc diệt sán praziquantel liều 75 mg / kg. Bệnh nhân mắc sán lá gan nhỏ cần phải được theo dõi điều trị tại những cơ sở y tế có chuyên khoa ký sinh trùng .
Các biện pháp phòng bệnh
Hiện nay, ở một số địa phương có tập quán ăn gỏi cá, nên tỷ lệ người nhiễm bệnh tăng cao, trung bình 20%. Bệnh thường gặp ở vùng nuôi cá bằng phân tươi và có tập quán ăn gỏi cá. Vì vậy, để phòng bệnh, cần thực hiện các biện pháp sau: ăn chín uống sôi, không ăn gỏi cá hoặc ăn cá nấu chưa chín. Món lẩu hải sản là thực đơn được nhiều người lựa chọn. Tuy nhiên, bạn chỉ nên ăn cá và hải sản chín kỹ trong nồi lẩu. Do bệnh cũng thường lây cho chó mèo khi chúng ăn cá sống. Từ chó mèo nhiễm sán, bệnh dễ lây sang người qua đường tiêu hóa. Vì vậy, cần bảo vệ vật nuôi, không để chó mèo ăn cá sống. Có thể dùng thuốc tẩy sán cho chó mèo. Bệnh sán lá gan có chu kỳ phức tạp qua 3 vật chủ, nên chỉ cần phá vỡ một khâu của chu kỳ là bệnh không thể lan truyền được, chẳng hạn diệt ốc. Quản lý phân hợp vệ sinh: không dùng phân tươi nuôi cá, bón ruộng. Cần ủ phân đúng quy định, không phóng uế bừa bãi.
BS. Bùi Thị Thu Hương