5/5 – (1 vote)
Sách self help là gì?
Sách self help hay được gọi là sách tự lực – là thể loại sách được viết ra với mục đích hướng dẫn người đọc cách giải quyết và xử lý các vấn đề của bản thân. (Theo Wikipedia VN)
Riêng với việc đọc tên của loại sách này lên mình đoán chắc chắn là ai cũng hiểu loại sách này nhằm mục đích gì. Đối với mình đây đơn giản là loại sách nêu lên quan điểm cá nhân của người viết còn nhằm mục đích gì thì còn chưa chắc được.
Đây là loại sách được tiếp cận khá sớm đối với nhiều đối tượng vì tính dễ đọc, dễ hiểu, dễ tiếp thu. Do tính phù hợp như vậy cho nên độ phủ của mỗi đầu sách phải nói đến là rất lớn.
Đối với những loại sách được gắn tag là self help thì chỉ riêng với mỗi tên sách bạn cũng đoán được gần như toàn bộ nội dung cuốn sách nói về điều gì.
Các nhà xuất bản thường phân sách self help thành các loại sau:
- Sách mô tả cách làm từng bước: Sẽ hướng dẫn cách làm để đạt được một kết quả nào đó.
- Sách mô tả sự phát triển của từng giai đoạn: Cách phát triển ở mỗi giai đoạn trong cuộc đời của bạn.
- Sách mô tả cách phục hồi: Sẽ hướng dẫn cách phục hồi sau một tổn thương tinh thần hay một khó khăn nào đó.
- Sách dạng bài tập: Đưa ra các bài tập để phát triển một kỹ năng nhất định.
- Sách dạng các yếu tố cụ thể: Hướng dẫn cách giải quyết một số vấn đề phức tạp trong cuộc sống.
Tác hại của sách self help
Trước tiên đứng trên phương diện người viết sách self help: Có rất nhiều lý do để nhiều người (thậm chí cả mình) muốn viết những loại sách kiểu này, có thể kể đến như:
- Muốn được nổi tiếng, trở thành tác giả sách bán chạy nhất
- Muốn được có nhiều tiền thông qua việc bán sách
- Muốn được chia sẻ một điều thú vị nào đó cho người khác
- Muốn giúp đỡ người khác thông qua trải nghiệm của bản thân
- Muốn bán một sản phẩm nào đó thông qua việc bán sách
Để viết được một cuốn sách bạn đã mất rất nhiều thời gian vào chúng, và để viết được một cuốn sách hay chạm đúng cảm xúc, niềm tin của người đọc thì một là bạn nắm bắt tâm lý rất giỏi, hai là bạn đã trải qua trường hợp đó rồi. Vậy nên đối với những cuốn sách self help bán chạy thì yếu tố đầu tiên nó phải có là HAY đã.
Thời gian 2-3 năm trở lại đây thì phong trào self help càng ngày càng phai nhạt đi vì những thông tin bảo là sách self help gây hại cho người đọc ngày càng nhiều.
Bạn chỉ cần tìm hiểu một chút thôi thì trên internet, mạng xã hội, mạng tìm kiếm rất nhiều bài viết chỉ ra những tác hại của sách self help. Mình có thể kể là:
- Sách chỉ là những lời khuyên sáo rỗng
- Không được chứng minh dựa trên thông tin nào cả
- Suy nghĩ lệch lạc
- Tự lừa dối bản thân
- Tương lai chìm trong vô vọng, lạc lối
Còn rất nhiều nữa, nếu kể ra thì chắc cũng không hết được. Để nhìn vào mặt tiêu cực thì dù bạn có nhìn ở đâu đi chăng nữa thì đều có mặt tiêu cực của nó thôi, và nếu càng cố tìm, cố xoáy sâu vào chúng thì sẽ càng ngày càng nhiều đấy.
Rất khó để biết được sách nào tốt, sách nào xấu cho đến khi mình đọc chúng. Mà tốt hay xấu nó còn dựa vào góc nhìn và quan điểm cá nhân của bạn nữa.
Cách đây 4 năm mình đọc rất nhiều loại sách và sách self help là một trong thể loại mình thích nhất. Nhưng phải đọc đến gần 1.5 năm mình mới chấp nhận vấn đề của bản thân khi đắm chìm loại sách này:
- Ảo tưởng về sự thành công chớp nhoáng
- Thèm những thứ ăn xổi, gì cũng phải nhanh
- Thích đi đường tắt và nghĩ mình thông minh
- Tưởng đọc sách nhiều là giỏi hơn người khác
- Luôn đặt mục tiêu cái gì cũng phải hoàn hảo
- Vẽ vời những kế hoạch quá xa về cuộc đời
- Nghĩ tất cả mọi thứ đều trong tầm kiểm soát
Trải nghiệm trên mình có hối hận không? Mình không!
Tác hại của nó không đến từ những cuốn sách self help mà nó đến từ sự chấp nhận bản thân. Nếu bạn đang đọc bài này mà độ tuổi dưới 20 thì hơi khó để làm được điều này (đó là do chưa đủ sự chín chắn trong suy nghĩ và trải nghiệm trong cuộc sống). Sự chấp nhận bản thân đây không phải là tự tin vào bản thân mình SẼ làm được gì, mà là chấp nhận chính con người THẬT của mình quá khứ và hiện tại.
Đây chính là sự chấp nhận về toàn bộ cái sai, tính xấu của bản thân (đây là lý do bạn tìm đến một cuốn sách self help nào đó), cái khó ở đây là bạn nhìn nhận thật sự vấn đề cốt lõi mình đang mắc phải là gì, như những gì mình kể trên vậy. Khi bạn biết chấp nhận được rồi thì bạn hãy từ từ sửa đổi dần dần không phải vội vì có vội cũng không có tác dụng gì.
Hiện tại thì những vấn đề của bản thân phía trên kia mình cũng chưa thật sự thoát khỏi, đôi lúc vẫn bị những vấn đề ấy. Nhưng không sao, mình biết là nó đang ở đó và mình đang dần dần tìm cách để chỉnh sửa.
Quan điểm bây giờ của mình là: Phải lội xuống bùn mới biết bùn là gì. Có thể bạn nói do trước đây mình không được cảnh báo về những tác hại của sách self help nên mình mới dám thử. Ok, cái này mình đồng ý là chuyện không có những cảnh báo là đúng.
Nhưng nếu bây giờ vì những cảnh báo đó mà mình không dám làm thì là sai, bây giờ dù biết là nó sai mà mình thích thì mình vẫn thử. Hiện nay thời đại về mạng dữ liệu đã rất mạnh, mọi người được tự do nêu lên quan điểm cá nhân.
Ở trên một tờ giấy trắng thì ai cũng thích nhìn vào chấm đen thôi. Vì vậy những tác hại, những vấn đề tiêu cực là những gì mọi người thích đọc hơn là những điều tích cực (ở đây mình đang nói về phương diện tâm lý – ý là mình đôi khi cũng dính)
Vậy có nên đọc sách self help không? Các bạn cùng mình khám phá câu trả lời phía dưới nhé.
Có nên đọc sách self help
Chắc đến đây nhiều bạn cũng tự hỏi câu hỏi trên. Đối với quan điểm cá nhân của mình thì mỗi bạn là một cá thể độc lập riêng biệt, không ai giống ai hết. Việc nên hay không nên nó không còn đúng nữa, nếu hỏi mình thì mình sẽ trả lời rằng: Thử đi, sai thì sửa vì ngồi nghĩ nhiều nó cũng không được gì.
Sách self help có rất nhiều dạng như mình nói ở trên, mỗi dạng sẽ có những góc nhìn khác nhau. Có một điều đặc biệt ở đây là mục tiêu và suy nghĩ của bạn tại thời điểm cầm sách lên thì kết quả lúc bạn đọc xong nó cũng khác nhau rất nhiều rồi.
Có rất nhiều thể loại sách khác nhau ở trên thế giới: từ tiểu thuyết đến ngôn tình, từ tự sự đến truyện dài,… Nhưng đối với đa số mọi người, kể cả những người chưa từng đọc sách đi nữa thì sách self help là một thể loại đọc dễ vào, chính vì điều này nên loại sách này dẫn dắt tâm lý người đọc rất tốt.
Nếu một người đã từng trải, đã từng có nhiều quá khứ thì sách self help đối với họ cũng đơn giản chỉ là một góc nhìn khác từ người viết hay cũng chỉ là một cuốn tự truyện thôi. Họ đọc cũng chỉ muốn nhìn được nhiều khía cạnh hơn trong cuộc sống để từ đó làm bản thân trở nên thú vị hơn.
Ở đây nói về chuyện: Có nên đọc sách self help không? Thì đây mình nghĩ đó chỉ đơn giản là một quyết định nhỏ trong cuộc đời của các bạn, ảnh hưởng lớn hay nhỏ tùy thuộc vào cách tiếp cận của mỗi người.
Nhưng nếu để nói về chuyện rộng hơn thì khi bạn đã bắt đầu cân nhắc phải trái, đúng sai một vấn đề nào đó thì chắc chắn một điều là trong thâm tâm của bạn việc đấy sẽ có mặt tốt và mặt xấu. Ở đây bạn nên đánh giá kỹ hơn suy nghĩ của mình chứ không nên nghe theo 100% lời khuyên của người khác:
- Nếu đó là mặt tốt: Thì nó sẽ giúp mình chuyện gì, những tác động tích cực mà nó mang lại cho người khác là gì, tác giả là người tử tế không?
- Nếu đó là mặt xấu: Nó có thể sẽ tác động xấu tới mình đến mức nào, có các bài review về nó không tốt không, nếu tệ thì sẽ tệ như thế nào?
Bạn hãy thử tự mình cân đo đong đếm giữa hai mặt này để đưa ra quyết định. Có một bẫy tâm lý rất hay là: “Nếu trong quá khứ lựa chọn đó do chính bản thân mình đưa ra thì bạn sẽ thường không tự trách mình quá nhiều đâu”. Nên hãy cứ tự tin đi nhé.
Vậy nếu bạn đã quyết định đọc sách self help rồi thì làm cách nào để đọc cho hiệu quả?
Đọc sách self help như thế nào là hiệu quả?
Trước khi chọn một đầu sách nào thì cần phải xác định rõ việc mình đọc sách là để làm gì? Sẽ có rất nhiều lý do trước khi bắt đầu đọc một cuốn sách self help:
- Tìm cách giải quyết một vấn đề
- Tìm cách để đạt được mục tiêu
- Tìm cách làm việc, sinh sống, yêu đương hiệu quả hơn
- Đọc để mở rộng thêm kiến thức
Mình sẽ chỉ viết ra nhưng lý do mang tính chất chung chung vậy thôi, bạn cần phải chi tiết ra nữa. Vì khi bạn càng chi tiết bao nhiêu thì việc bạn đạt được mục tiêu càng đỡ tốn công sức bấy nhiêu.
Nhưng luôn luôn nhớ một điều đừng bao giờ đặt kỳ vọng vào một cuốn sách nào đó sẽ giúp bạn đổi đời. Cái này mình nghĩ là nguyên nhân chính khiến nhiều bạn bị rơi vào vòng luẩn quẩn khi liên tục đọc sách self help.
Khi bạn đặt kỳ vọng bạn sẽ nằm ở thế bị động. Tức là sách nói gì bạn sẽ nghe theo vậy. Điều này đã bị ảnh hưởng bởi cách giáo dục tại Việt Nam ở 12 năm học. Bạn sẽ không còn biết cái nào đúng để làm nữa nhưng bạn vẫn luôn sợ bản thân mình làm sai. Và rất khó để có thể chấp nhận điều mà bạn kỳ vọng lại khiến bạn làm sai từ đó gây ra sự thất vọng nhiều đến vậy.
Như mình nói ở trên việc bạn chấp nhận bản thân tức là không đặt kỳ vọng vào những điều gì ngoài tầm kiểm soát của bạn. Ví dụ đơn giản là trời hôm nay có mưa hay không thì bạn cũng không thay đổi được gì. Khi bạn biết bạn đứng ở đâu thì rất khó để người khác có thể lay động bạn đi chỗ khác được.
Cuốn sách self help cũng như vậy, đối với một người không chấp nhận bản thân và chưa biết mình là ai thì khả năng cao sẽ cuốn theo chiều gió. Cái này chỉ chính bạn mới nhìn ra được vấn đề của bản thân thôi. Cách mình thường làm là viết ra những gì mình nghĩ ra giấy, từ đó nó không bị trong một trạng thái lùng bùng với một mớ suy nghĩ phức tạp nữa. Sau đó mình sẽ đi từng điểm một để xem bản thân đang đúng, đang sai chỗ nào và cần phải sửa gì không.
Khi đọc một cuốn sách self help thì do sự đời thường của câu chuyện nên rất dễ bị dẫn dắt. Bạn nên có cho mình tư duy phản biện khi nhận bất cứ lời khuyên nào trong cuốn sách, hãy tự mình đặt cho mình những câu hỏi như:
- Nó đang được đặt trong hoàn cảnh nào?
- Có suy nghĩ trái chiều nào khi bạn nghe tới nó không?
- Trong quá khứ mình đã từng làm điều này chưa?
- Nếu lời khuyên đó sai thì sao?
- Nếu mình làm theo hay không làm theo có điều gì xảy ra?
- Mất bao nhiêu thời gian để thực hiện nó?
- Liệu mình có đang đặt kỳ vọng quá cao không?
Nhìn thì có vẻ đơn giản nhưng khó đấy nha. Nhưng khi bạn đã đọc đến đây rồi thì chúc mừng bạn đã có cho mình một màng bảo vệ mỏng nhé. Vì mình chắc chắn dần dần bạn sẽ bắt đầu có tư duy phản biện đối với bất kỳ một vấn đề nào mình gặp phải không chỉ là những lời khuyên trên sách self help.
Không ai đúng, ai sai 100% được cả. Cái chắc chắn ở đây là không điều gì chắc chắn hết, quan điểm mỗi người là khác nhau cũng như hoàn cảnh của họ với bạn. Bạn chỉ cần cảm thấy đúng thì bạn hãy làm thôi, rồi thời gian sẽ cho bạn biết điều đó có đúng thật không!
Có thêm một cách nữa là bạn hãy đưa ra quan điểm được gọi là self help này chia sẻ với bạn bè, đặc biệt là với những người lớn tuổi hơn vì họ sẽ cho bạn nhiều góc nhìn khác nhau từ đó bạn sẽ biết được đâu mới là cách làm phù hợp nhất với bản thân mình.
Ở mỗi thời điểm khác nhau thì khi bạn cầm cuốn sách self help lên mình chắc chắn nó sẽ cho bạn nhiều hơn những gì bạn nghĩ, tốt có, xấu có. Nhưng mình nghĩ đây cũng như là một hành trình thú vị cho chặng đường trưởng thành của bạn đó.
Hãy tin mình một điều: Chính bản thân bạn sẽ biết cuốn sách nào phù hợp với mình
Về vấn đề này mình sẽ đi sâu hơn chi tiết về cách làm thế nào để đọc sách hiệu quả ở bài viết khác nhé.
Tóm lại là
Đối với mình không có sách self help tốt hay xấu, có hại hay không có hại. Nếu không đủ từng trải để giữ cho mình một cái đầu lạnh phân tích đúng sai, thì với loại sách nào cũng sẽ rất dễ khiến bạn bị lạc đường.
Mỗi một quyết định bạn đưa ra nó không chỉ dựa vào những yếu tố tại thời điểm đó mà nó còn là sự tích lũy từ kinh nghiệm quá khứ, tích cách cá nhân, góc nhìn của bạn nữa. Ở xã hội công nghệ hiện nay thì việc nói lên quan điểm cá nhân là quá dễ dàng, cho nên bạn phải biết mình là ai để không bị lời nói của người khác tác động đến bạn.
Tóm lại là sách self help sẽ không giúp được bạn, người giúp được bạn không ai khác chính là your self – bản thân bạn mà thôi. Vì dù gì thì bản thân bài viết này nó cũng tương tự như một đoạn self help nào đó thôi, ai mà biết được – nhưng đối với mình thì mình vui khi mình chia sẻ quan điểm của mình với các bạn, hy vọng giúp đỡ được ít nhiều.
Bạn có đang đọc sách thể loại này không? Bạn đang đọc cuốn sách nào? Hãy chia sẻ cho mình biết bạn đã từng trải qua thời gian đọc sách self help chưa và bạn vượt qua như thế nào nhé. Nếu bạn có câu hỏi hay thắc mắc nào hãy comment mình sẽ trả lời nhé. Cảm ơn bạn đã đọc bài viết.
Cảm ơn bạn đã đọc bài viết.
From Cường Dizi.
Fanpage: https://www.facebook.com/BeSimple.CuongDizi
Podcast: https://anchor.fm/besimple
Facebook: https://www.facebook.com/CuongNC.Digital/
Email: [email protected]
Spread the love ♥