Tất tần tật về nghi thức, lễ vật trong ngày cúng thôi nôi cho bé

18/03/2017 – 12:41

Nếu như các chị em còn đang phân vân không rõ về lễ thôi nôi cho bé phải làm thế nào, thì đây sẽ là bài viết mà nhất định các mẹ cần đọc đấy nhé.

Lễ thôi nôi là một nghi thức có ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với mỗi con người kể từ khi ra đời. Nó nhằm khẳng định vài trò của sự tồn tại của một thành viên mới trong gia đình cũng như một gia tộc, đồng thời cũng là dịp để tạ ơn 12 bà Mụ đã tạo ra và nâng đỡ đứa trẻ trong suốt 9 tháng đến khi chào đời.

Tùy vào từng vùng miền, tín ngưỡng khác nhau mà mỗi nơi lại có một cách tổ chức lễ thôi nôi khác nhau. Tuy nhiên, họ vẫn dựa theo một “công thức” chung về nghi lễ đậm chất truyền thống như sau:

1. Cách tính mốc thời gian tổ chức lễ thôi nôi (1 tuổi):

Người xưa thường chia việc cách tính cúng thôi nôi bé trai bé gái khác nhau. Ví dụ như nếu sinh ngày 5/5 âm lịch, thì lễ cúng thôi nôi cho bé trai sẽ là 4/5 âm lịch còn bé gái sẽ là 3/5 âm lịch. Nhưng giờ đây tục lệ này đã được dần xóa bỏ và thường mọi người vẫn làm lễ cúng vào đúng ngày bé sinh âm lịch.

Theo quan niệm dân gian thì khoảng thời gian phù hợp nhất để cúng thường là buổi sáng hoặc chiều tối

2. Đồ lễ cần phải chuẩn bị trong mâm cúng gồm:

Dân gian thường nói bé được sinh ra là nhờ có bà Chúa và 12 bà Mụ bảo vệ nâng đỡ. Bà Chúa sẽ có trách nhiệm chính, 12 bà Mụ có trách nhiệm nặn ra hình hài đứa bé và mỗi bà Mụ sẽ phụ trách một bộ phận khác nhau, vì thế mâm cúng đầy tháng phải đảm bảo những đồ lễ sau:

– Lễ vật cho 12 bà Mụ gồm: 12 chén chè nhỏ, 12 đĩa xôi nhỏ, 12 chén cháo nhỏ, 12 ly nước, 2 đĩa bánh hỏi, bánh dành cho trẻ con chia đều thành 12 đĩa, 2kg thịt quay chia thành 12 đĩa, vàng mã.

Mụ bà Trần Tứ Nương, coi việc sanh đẻ (chú sanh)

Mụ bà Vạn Tứ Nương, coi việc thai nghén (chuyển sanh)

Mụ bà Lâm Cửu Nương, coi việc thụ thai (thủ thai)

Mụ bà Lưu Thất Nương, coi việc nặn hình hài nam, nữ cho đứa bé.

Mụ bà Lâm Nhất Nương, coi việc chăm sóc bào thai (an thai)

Mụ bà Lý Đại Nương, coi việc chuyển dạ (chuyển sanh)

Mụ bà Hứa Đại Nương, coi việc khai hoa nở nhụy (hộ sản)

Mụ bà Cao Tứ Nương, coi việc ở cữ (dưỡng sanh)

Mụ bà Tăng Ngũ Nương, coi việc chăm sóc trẻ sơ sinh (bảo tống)

Mụ bà Mã Ngũ Nương, coi việc ẵm bồng con trẻ (tống tử)

Mụ bà Trúc Ngũ Nương, coi việc giữ trẻ (bảo tử)

Mụ bà Nguyễn Tam Nương, coi việc chứng kiến và giám sát việc sinh đẻ.

– Ngoài ra để lễ 3 đức Thầy (Thánh sư, Tổ sư, Tiên sư) có trách nhiệm truyền dạy nghề nghiệp cũng cần có lễ vật:

Một con gà luộc chéo cánh

Một tô cháo lớn

Một tô chè lớn

Ba đĩa xôi lớn

Một miếng thịt quay

Một đĩa hoa quả (5 loại hoa quả bất kỳ)

Trầu cau

Hoa

Rượu

Vàng mã

Ngoài các lễ vật này thì cần thêm một bình hoa, trà, rượu, hương, đèn, nước, gạo muối, muỗng và không thể thiếu một đôi đũa hoa (đũa được vót ngược đầu và có bông hoa trên đầu đũa) vì theo quan niệm thì bà Chúa chỉ thích dùng đũa này.

3. Cách sắp đặt lễ cúng:

Người xưa cho rằng mâm cúng luôn phải được sắp xếp theo nguyên tắc “Đông bình Tây quả”, nghĩa là phía Đông đặt bình hoa còn phía Tây để đặt lễ vật. Lễ vật thường chia thành 2 bàn, bàn nhỏ phía trên để bày lễ vật cúng 3 đức Thầy, bàn lớn còn lại là để sắp lễ 12 bà Mụ.

Lưu ý: 2 bàn này đặt cách nhau không quá 10 phân, phải đầy đủ các lễ vật đã nêu và được sắp xếp thật cân đối.

4. Nghi thức thắp nhang và bài khấn:

Sau khi hoàn thành lễ vật, một đại diện cho dòng họ, hay người biết thực hành nghi lễ sẽ thắp ba nén hương và khấn nguyện: “Hôm nay, ngày (mùng)… tháng…(âm lịch), ngày cháu (nội hay cháu ngoại…), họ tên… tròn 1 tuổi, gia đình chúng con bày mâm lễ vật này, cung thỉnh thập nhị mụ bà và tam đức ông trước về chứng minh nhận lễ, sau tiếp tục phù trợ cho cháu (tên…) mạnh tay, mạnh chân, mau lớn, hiền, ngoan, phù trợ cho gia đình an vui, hạnh phúc”.

Sau khi khấn, bố hoặc mẹ chắp tay của bé lại rồi vái trước bàn lễ 3 vái, sau ba tuần hương thì đến tạ lễ rồi gia đình lấy vàng mã đi hóa, vừa hóa vừa vảy rượu cúng vào còn những món đồ chơi thì giữ lại cho bé lấy khước.

5. Nghi thức khai hoa:

Sau nghi thức cúng là nghi thức khai hoa, hay còn gọi là “bắt miếng”. Lúc này đứa trẻ được đặt ở giữa bàn, sau đó người chủ lễ sẽ rót trà và thắp hương để xin phép khai hoa. Xong xuôi, một tay bế đứa trẻ, tay kia quơ quơ nhánh hoa trên miệng bé và đọc những lời chúc tốt lành:

“Mở miệng ra cho có bông, có hoa

Mở miệng ra cho kẻ thương, người nhớ,

Mở miệng ra cho có bạc, có tiền

Mở miệng ra cho xóm giềng quý mến…”

Riêng với bé gái người ta sẽ dùng cuống trầu để vẽ lên chân mày cho bé với mong muốn sau này sẽ xinh đẹp dịu dàng như hoa.

6. Nghi thức đặt tên cho con

Sau khi cầu chúc điều tốt lành đến với đứa trẻ, người chủ lễ sẽ tiếp tục nghi thức Xin Keo. Theo đó, chủ lễ sẽ lấy 2 đồng tiền cổ làm bằng bạc thật và gieo vào một chiếc đĩa sâu lòng. Nếu có một mặt úp, một mặt ngửa thì chứng tỏ cái tên đã được tổ tiên chứng giám và ưng thuận. Ngược lại, nếu đều là 2 mặt úp hoặc 2 mặt ngược thì phải tiến hành gieo đồng tiền này lại. Nếu đã 3 lần mà vẫn chưa được thì phải đặt tên khác cho trẻ.

Ngày nay, khi sinh trẻ ra, mọi người thường đặt tên con ngay để làm các thủ tục khai sinh nên tập tục Xin Keo này cũng không còn tồn tại. Tuy nhiên, một số gia đình vẫn còn giữ tục này như một truyền thống gia tộc.

Ngoài ra, theo tục xưa, sau Xin Keo người mẹ cũng phải được làm phép để tẩy uế và kết thúc thời gian ở cữ. Theo đó, mẹ phải bồng trẻ bước qua một nồi nước sôi có đặt đinh nung đỏ nhiều lần (trai 7 lần, gái 9 lần) và sau đó đi quanh nhà. Trong lúc đi, mẹ cố tình làm rơi tiền để cầu mong cuộc sống của con sau này dư dả, đủ đầy.

Dù ngày nay, việc tẩy uế cho người mẹ sau sinh đã được coi là hũ tục và không còn tồn tại nhưng chút sót lại của việc đánh rơi tiền từ tục tẩy uế này vẫn còn được duy trì ở số ít gia đình.

Sau tất cả các nghi thức này, để kết thúc hoàn toàn buổi lễ sẽ là lời cầu chúc và lì xì của những người họ hàng trong dòng tộc cũng như các vị khách tham dự tiệc mừng để mong cho con nhỏ được mạnh khỏe, lớn nhanh, giàu có, dư dả.

Thùy Nguyễn

Theo Sparkling.vn

Rate this post