Học tập là quá trình trang bị kiến thức, bồi đắp tri thức, giúp chúng ta tự tin bước vào cuộc sống và trở thành một người có văn hóa, hiểu biết và được tôn trọng. Trên ghế nhà trường, việc học không đơn thuần chỉ là xây dựng cho con người ta vốn kiến thức. Vậy mà, một số yếu tố khách quan và áp lực thi cử, hiện nay tình trạng học tủ, học lệch ở các bạn học sinh xảy ra rất nhiều gây ra nhiều tranh cãi. Bài viết này của Gia Sư Việt sẽ bàn luận sâu hơn về vấn đề này để đề xuất giải pháp học hiệu quả và hợp lí nhất cho các bạn học sinh.
I. Học lệch và học tủ là gì, chúng có khác nhau không?
Hiện nay, học lệch và học tủ vẫn là “bệnh nan y” chưa thể chữa khỏi và ngày càng phổ biến khi mà áp lực thi cử quá nhiều. Học lệch là tình trạng học sinh chỉ chú tâm tập trung học một vài môn để đối phó thầy cô giáo, các kì thi và kiểm tra mà coi nhẹ hay không đoái hoài, thậm chí bỏ qua các môn học khác trong suốt quá trình dài. Học tủ thường cũng mang tính chất như học lệch, nhưng phạm vi nhỏ hơn. Học sinh chỉ học duy nhất một vài phần kiến thức cũng như ôn một số dạng bài tập được cho là có nhiều khả năng sẽ xuất hiện trong bài kiểm tra hoặc kỳ thi sắp tới.
II. Những nguyên nhân dẫn đến học lệch, học tủ ở học sinh
1. Học sinh “mũi nhọn” được ưu tiên học lệch
Nhiều học sinh có năng khiếu vượt trội ở một hay vài môn học nào đó sẽ được ưu tiên chú trọng rèn luyện các môn này từ khi còn ở các lớp bé để thi đội tuyển, đi thi các cấp. Khi các em không còn có đủ thời gian để cân bằng với các môn khác nữa do lịch học đội tuyển đã quá dày, thì thậm chí nhà trường còn mạnh tay cắt giảm luôn thời lượng học các môn còn lại và ưu ái về điểm số cho các em để tạo điều kiện cho đội ngũ “mũi nhọn” của mình đi thi đạt kết quả cao nhất. Điều này dần dần sẽ tạo ra một bộ phận học sinh bị học lệch.
2. Thực trạng phải học đúng môn theo khối thi
Do cơ chế thi cử theo khối tương ứng với ngành mà đa số tâm lý các bậc phụ huynh và các em học sinh khi muốn thi đỗ vào các trường đại học là chỉ tập trung vào học những môn phải thi. Tâm lý này khiến cho các em bỏ qua các môn học khác với ý nghĩ học không để làm gì, chẳng có tác dụng gì. Nhiều học sinh đã xác định được khối và ngành thi ngay từ lớp 10, chỉ học các môn thi mà coi nhẹ, bỏ qua các môn học khác trong một thời gian dài, khiến các em thiếu hụt về kiến thức và khó có thể phát triển toàn diện.
3. Việc học trải dàn khiến học sinh chán nản
Nói qua cũng phải nói lại, việc học lệch học tủ cũng một phần là do kiến thức trong sách giáo khoa mang nặng lý thuyết, ít tính thiết thực, không gần gũi với đời sống. Nhiều em chỉ có năng khiếu ở một nhóm môn xã hội chẳng hạn sẽ thấy những môn tự nhiên gần như vô nghĩa với cuộc sống của mình. Điều này khiến cho học sinh không có hứng thú để tạo động lực cho việc học toàn bộ các môn. Bên cạnh đó, việc thi cử nhiều cũng tạo áp lực cho các em. Bệnh thành tích của nhà trường hay từ phía bố mẹ cũng khiến cho các em dễ sinh ra học lệch học tủ.
III. Nhiều tác hại khôn lường đến từ việc học lệch, học tủ
1. Tư duy máy móc và thiếu kiến thức
Tác hại của việc học lệch học tủ đầu tiên là khiến cho các em học sinh có tư duy rập khuôn, máy móc, từ đó thiếu tính sáng tạo và linh hoạt. Các em học lệch học tủ, chỉ ôn những bài mà mình nghĩ là sẽ có trong đề thi. Tuy nhiên thực tế đã cho thấy có rất nhiều trường hợp không may mắn “lệch tủ”, khiến các em rất khó có thể hoàn thành bài thi. Việc chỉ tập trung ôn vào một phần kiến thức nhất định sẽ mang lại nhiều rủi ro và chỉ là cách học đối phó, không thực sự đem lại tri thức mà lại làm rơi rụng rất nhiều hiểu biết đáng giá, không mang tính lâu dài.
2. Thiếu kiến thức dẫn đến gian lận thi cử
Hình thức bài thi trắc nghiệm đang ngày càng phổ biến, đồng nghĩa với các bài tập sẽ mang tính chất tổng hợp, bao gồm nhiều kiến thức liên quan đến nhau khiến các em phải vận dụng toàn bộ hiểu biết để giải quyết. Vì vậy, nếu không học thực sự mà chỉ ôn tủ hay bị lệch kiến thức thì một hệ luỵ xảy ra đó là học sinh sẽ sinh ra quay cóp. Khi trong đề thi không có những phần mà mình đã học, các em dễ nảy có tâm lý giở phao hay nhìn bài bạn. Việc làm này nếu bị phát hiện có thể ảnh hưởng trực tiếp đến bài thi của các em, nếu không bị phát hiện thì về lâu về dài sẽ tạo cho các em thói quen xấu, lười tư duy và không trung thực.
3. Nguy hiểm nếu cơ chế thi thay đổi
Việc học lệch thường diễn ra ở các em cấp ba khi đã có định hướng khối thi cho mình nên chỉ chú tâm vào học các môn học đó ngay từ lớp 10 và bỏ qua các môn học khác. Vậy thì, nếu sau 3 năm cơ chế thi cử thay đổi một cách bất ngờ, các em có thể phải thi cả những môn học khác để xét điểm tốt nghiệp hay vào một trường đại học nào đó, các em sẽ bị động rất nhiều vì trong thời gian ngắn không thể ôn luyện kĩ càng các môn mà mình đã bỏ qua. Thực tế thì hiện nay đã có rất nhiều kì thi đầu vào thay đổi sang hướng kiểm tra kiến thức tổng quát nên học sinh nếu giữ cách học và ôn thi cũ thì rất nguy hiểm.
4. Phát triển không toàn diện về lâu dài
Việc học lệch học tủ cũng khiến các em thiếu các kiến thức cân bằng trong cuộc sống mà điển hình là thiếu kiến thức về giao tiếp, kỹ năng sống,… Việc học lệch thiên về một số môn nhất định khiến các em học sinh khó có thể phát triển một cách toàn diện. 12 năm đèn sách cùng thói quen học lệch học tủ sẽ khiến các em sẽ hình thành nên nhận thức rằng mình chỉ cần biết và làm được một số ít thứ là đủ rồi. Điều này không sai hoàn toàn, tuy nhiên trong xã hội ngày nay thì việc “đa nhiệm”- sở hữu nhiều kiến thức và kĩ năng làm việc đa dạng đang trở thành ưu thế và người không có khả năng này sẽ rất thiệt thòi trên thị trường lao động.
IV. Những trường hợp mà học lệch, học tủ đem lại lợi ích
1. Đối với việc thi cử nói chung của học sinh
Việc gì cũng có hai mặt của nó, mặc dù học lệch học tủ không được khuyến khích nhưng nó cũng có những lợi ích riêng. Học tủ đặc biệt có tác dụng đối với những học sinh đang chuẩn bị có bài kiểm tra hay kì thi. Việc có một giới hạn ôn luyện nhất định sẽ giúp phần nào giảm áp lực thi cử và khiến kết quả được cao hơn. Đặc biệt là khi các đợt thi ở trường thường sắp xếp tất cả các môn diễn ra hàng loạt đồng thời, kể từ kiểm tra một tiết, thi học kì đến thi tốt nghiệp, vượt cấp. Đối với những học sinh có lực học không quá xuất sắc có mục tiêu là phấn đấu với điểm số trung bình, việc học tủ sẽ giúp các em tránh điểm liệt.
2. Đối với các bạn thuộc top tuyển chọn
Đối với những em học trường chuyên lớp chọn, cần thi học sinh giỏi các cấp thành phố, tỉnh hay quốc gia, việc học lệch những môn ưu thế cũng được ưu tiên lên hàng đầu. Việc thi học sinh giỏi không đơn thuần là việc vượt qua kỳ thi, mà đó còn thể hiện tài năng của các em và còn là thành tích của trường lớp. Với kiến thức vô cùng chuyên sâu, việc học lệch giúp các em có nhiều thời gian hơn để nghiên cứu và thực sự xuất sắc trong bộ môn chuyên của mình, đi thi đạt kết quả tốt để làm rạng danh thầy cô và nhà trường.
3. Đối với các học sinh ôn thi vượt cấp
Đối với các em cuối cấp, với lượng kiến thức trong bài thi quá rộng lớn, nhiều phần phức tạp, các dạng bài tập đa dạng, việc học lệch cũng giúp các em có thời gian hiệu quả hơn trong việc ôn luyện những môn đó. Ví dụ đối với các em thi khối A, việc học các môn Toán, Lý, Hóa quan trọng hơn nhiều các môn học khác. Vì đó là định hướng của các em, các em cần kiến thức chuyên sâu về các môn học này trước mắt là để vượt qua kỳ thi khó nhằn, đồng thời về sau chúng sẽ giúp các em có hành trang tốt trong ngành nghề mà mình lựa chọn.
V. Học lệch, học tủ nên được áp dụng thế nào cho hợp lý?
1. Khi chuẩn bị có kì thi quan trọng
Việc hoc lệch chỉ nên áp dụng đối với những em học sinh sắp thi cuối cấp, hoặc có các bài kiểm tra đặc thù ngặt nghèo, và đặc biệt là khi các em đã nắm rõ mình phải học những gì để vượt qua kỳ thi. Để học lệch học tủ hợp lý, các em cần có thời gian phân bố cho việc học hợp lý. Tuy nhiên cũng đừng vì các môn học chính mà quên mất các môn còn lại bởi điểm lệch cũng khiến học bạ bị xấu đi hoặc kéo điểm tổng kết chung xuống, gây ra nhiều bất lợi cho học sinh khi nhiều trường nhìn vào đó để xét học bổng hoặc vào các lớp chất lượng cao, tiên tiến.
2. Khi đã nắm rõ chương trình thi
Việc học tủ sẽ có ích khi các bài thi ít thay đổi cấu trúc qua các năm và có một barem kiến thức phổ biến với tất cả học sinh. Với việc học này, các em không nên rập khuôn các bài mẫu, mà hãy hiểu kỹ cách làm bài tập, các ý chính để có thể linh hoạt khi làm bài. Việc nội dung thi được phổ biến rộng rãi để mình nắm vững là rất tốt, tuy nhiên cũng vì đó mà nhiều bạn học tủ những bài giống hệt nhau, đặc biệt thường thấy ở môn Ngữ văn, khiến cho các em mất ưu thế cạnh tranh. Tốt nhất là khi chúng ta đã có định hướng tốt rồi thì hãy cố gắng học để hiểu và để ứng biến sáng tạo tốt khi làm bài.
Kết luận: Việc học là việc lâu dài, các em hãy tìm cho mình cách học đúng đắn nhất và phân bố thời gian hợp lí để đạt được kết quả cao và tránh những hậu quả không đáng có. Mặc dù, học lệch học tủ cũng có những lợi ích riêng nhưng lạm dụng quá là hoàn toàn không nên! Quý phụ huynh, học sinh hãy theo dõi Website Gia Sư Việt của chúng tôi để cập nhập những thông giáo dục hữu ích cho con em mình nhé. Bên cạnh đó, anh chị có thể liên hệ với Trung tâm qua Hotline 096.446.0088 – 090.462.8800 để chúng tôi sắp xếp cho các cháu những gia sư phù hợp, giúp con tiến bộ sớm nhất.
Tham khảo thêm:
♦ Cách kết hợp giữa học chính và học thêm đạt hiệu quả nhất
♦ Những lợi ích mà hoạt động ngoại khóa mang lại cho con bạn
♦ Giới thiệu 6 trung tâm cung cấp gia sư quận Hoàng Mai uy tín