Mắm ruốc có phải mắm tôm không? Mắm tôm và mắm ruốc làm từ gì? Còn mắm tép là gì? Đã tới lúc chúng ta cần trả lại đúng tên gọi cho mắm tép, mắm tôm và mắm ruốc!
Kính chào quý bạn đọc của VietFlavour!
Có lẽ trong mỗi chúng ta, chắc ít nhất một lần được nếm thử cái hương vị trông có vẻ không được thơm cho lắm, nhưng lại là món gia vị được xem là “Quốc hồn Quốc túy” của người Việt Nam – Mắm. Mà nói tới mắm lại có muôn vàn loại mắm, và mỗi nơi, mỗi vùng miền lại có một loại mắm đặc trưng khác nhau. Nào là mắm tôm, mắm tép, mắm ruốc, mắm linh, mắm ba khía, mắm ruột, mắm nêm…
Và nói đến đây, chắc sẽ có rất, rất nhiều người cũng giống như tác giả luôn có một thắc mắc không nhỏ về loại mắm nổi tiếng nhất, hiện diễn tại mọi miền khắp cả nước đó là mắm tép, mắm tôm và mắm ruốc, nhưng lại không thể nào phân biệt được đâu là mắm tôm, đâu là mắm ruốc, và đâu là mắm tép.
Bình thường thì nhiều người cũng có thể phân biệt được dễ dàng 3 loại mắm trên. Nhưng kỳ thực lại không hẳn là đúng, bởi cùng là một loại mắm, nhưng có người lại gọi là mắm tôm, có người gọi là mắm ruốc, và cũng có người gọi là mắm tép, và đều cho là đúng.
Vậy kỳ thực mắm ruốc có phải mắm tôm không? Mắm ruốc có phải là mắm tép không? Mắm tôm làm từ gì? Mắm ruốc làm từ gì? Và mắm tép là gì?…
Thậm chí các thông tin, tên sản phẩm được đăng trên mạng, kể cả báo chí, truyền hình đều có sự nhầm lẫn khiến cho chúng ta càng thêm bị “rối”. Như vậy để thấy được sự nhầm lẫn rất lớn trong cách gọi các loại mắm nổi tiếng nhất Việt Nam, mà chúng ta tưởng như đã biết vì quá dân giã, quen thuộc.
Bởi vậy, VietFlavour thiết nghĩ đã đến lúc chúng ta cần:
Trả lại đúng tên gọi cho mắm tép, mắm tôm và mắm ruốc!
Để làm được điều đó, đầu tiên chúng ta cần tìm hiểu:
Con tôm là gì? Con tép là gì? Và con ruốc là gì?
Tôm thì chắc ai cũng biết rồi phải không ạ, nếu VietFlavour mà định nghĩa lại coi chừng lại trở nên vô duyên ấy chứ. Có thể kể tới một số loại tôm như tôm đất, tôm càng xanh, tôm sắt, tôm thẻ, tôm sú, tôm hùm, tôm gọng…
Còn tép thì cũng rất quen thuộc luôn, nhưng như thế không có nghĩa là không có sự nhầm lẫn. Và VietFlavour nghĩ sự nhầm lẫn trong 3 cái tên mắm tép, mắm tôm và mắm ruốc là xuất phát từ đây – con tép.
Cái nhầm lẫn ở chỗ người dân tại một số vùng có cách gọi con tôm là tép, hay có thể là gọi những con tôm nhỏ là tép (bởi nhiều lần tác giả khi đi vào quán cơm ở Sài Gòn được nghe giới thiệu các món tép kho, nhưng kỳ thực nó là con tôm to bằng ngón tay út rồi).
Nhưng chúng ta cần phải xác định rõ, tép là một loại giáp xác rất giống con tôm nhỏ. Nhưng nó lại không phải là con tôm, bởi kích thước của nó chỉ lớn tối đa cũng chỉ bằng ruột bút bi.
Con tép không phải là con tôm
Nhớ nhé, tép không thể nào lớn lên thành con tôm được nhé!
Nói tới đây thì con tôm còn nhỏ thì thế nào? Xin trả lời rằng con tôm nhỏ, hay con tôm con thì nó chỉ là con tôm con. Có thể chúng ta gọi là tép vì kích thước giống con tép, nhưng kỳ thật cần phải xác định rõ chính xác tép và tôm là hai loài hoàn toàn khác nhau.
Cần nói rõ thêm về con tép. Con tép được chia thành 2 loại, một loại là tép đồng (tép sông), một loại là tép biển. Với tép đồng, thì tác giả nghĩ mọi người trên khắp cả nước đều gọi nó là con tép. Nhưng tép đồng rất ít nên có lẽ ít khi nào chúng ta được sử dụng đúng món mắm tép đồng, trừ người dân ở quê.
Con tép là cách gọi để chỉ con vật giống con tôm nhưng rất nhỏ
Còn riêng với con tép biển, thì một số nơi gọi là tép biển, một số nơi gọi là con moi, và một số nơi gọi là con ruốc. Cách gọi này không phải là cách gọi theo vùng miền, ví dụ như ở miền Trung, mà thực tế như quê của tác giả, cả tỉnh gọi là con ruốc, nhưng ngôi làng của tác giả ở lại gọi là con tép biển. Bởi vậy:
Tép biển, con moi (tép moi) và con ruốc là các cách gọi khác về một loài tép sống ở biển
Tới đây, có lẽ chúng ta đã phân biệt được đâu là con tôm, đâu là con tép, và đâu là con ruốc rồi đúng không ạ! Và điều tác giả mạn phép muốn được cùng tất cả chúng ta hiểu thật đơn giản:
-
Tôm có kích thước lớn
-
Tép hay còn gọi là ruốc, moi
-
Tép có kích thước rất nhỏ
(tép không thể lớn lên thành con tôm)
-
Con tôm không phải là con tép
Một khi đã xác định được như vậy, thì chúng ta cần:
Trả lại đúng tên gọi cho mắm tép, mắm tôm và mắm ruốc!
-
Mắm tôm làm từ con tôm
-
Mắm tép đồng làm từ tép đồng (rất hiếm có hiện nay)
-
Mắm ruốc làm từ tép biển
(gần như tất cả các loại ruốc hiện nay đều làm từ tép biển)
Nhưng một cái khó chính nhất khiến chúng ta nhầm lẫn là cách gọi các loại mắm.
Hình như ở miền Bắc, mọi người thường gọi mắm tép (mắm ruốc) là mắm tôm. Cùng là mắm ruốc (đã trả lại đúng tên) nhưng một số người gọi là mắm tôm, một số người gọi là mắm ruốc, một số người gọi là mắm tép, và một số người gọi là mắm moi. Loạn xì ngầu, chóng cả mặt luôn.
Các loại mắm tôm gắn liền với thịt chó, hay giả cầy (để cho mọi người dễ mường tượng) đều được làm từ con ruốc, bởi vậy, nếu chúng ta gọi đúng thì phải là mắm ruốc chứ.
Còn nhớ ở quê tác giả, mắm làm từ tép đồng gọi là ruốc điềm (thơm và ngon), mắm làm từ tép biển gọi là ruốc hôi (bởi nó có mùi hôi hơn).
Mặt khác, lấy một ví dụ là món tôm chua – Đặc sản Huế rất nổi tiếng. Thì theo tác giả, cách gọi mắm tôm ở đây mới thực sự chính xác, bởi mắm được làm từ con tôm.
Không mong muốn chúng ta phải thay đổi cách gọi, bởi nhiều khi đó là văn hóa, là bản sắc của mỗi người, mỗi vùng miền, và tất cả chúng ta nên trân trọng và giữ gìn điều đó. Nhưng để khép lại bài viết này, tác giả mong muốn, rất mong muốn được cùng tất cả chúng ta, dù là người miền Bắc, miền Trung, hay miền Nam, hay một vùng miền nào, thì chúng ta cần hiểu rõ dù có gọi như thế nào thì tới cuối cùng cũng cần Trả lại đúng tên gọi cho mắm tép, mắm tôm và mắm ruốc! Bạn nghĩ có đúng không ạ?
