Ở Nhật Bản, người ta gọi những con quái vật hay các hình tượng ma quái trong các truyền thuyết là “Youkai”, tức là yêu quái. Và một trong những nhân vật tiêu biểu nhất chính là Oni – quỷ.
Oni được miêu tả là có thân hình to lớn, mặt đỏ, trên trán có sừng, tóc xoăn, răng nanh sắc nhọn, mặc một chiếc quần có vằn của con hổ và cầm theo một cây gậy sắt có tên là Kanabou.
Chúng sống ở sâu trong núi và những hòn đảo xa xôi, thường xuất hiện ở nơi con người sinh sống, tấn công và ăn thịt người. Bên cạnh đó, trong Phật giáo, chúng có nhiệm vụ trừng phạt những kẻ đã chết bị đày xuống địa ngục.
Những Oni dưới địa ngục được gọi là “Gokusotsu” và không bao giờ xuất hiện trước mặt người còn sống. Nhưng những Oni sống trên núi thì rất đáng sợ. Có rất nhiều ngọn núi ở Nhật Bản được đồn rằng đã từng là nơi Oni sinh sống.
Trong truyện cổ Nhật Bản, câu chuyện luôn kết thúc với cảnh Oni bị đánh bại. Hai câu chuyện cổ tích mà tôi đã giới thiệu cho các bạn là Momotarou và Kintarou cũng là những câu chuyện về sự thất bại của quỷ Oni. Ngoài ra, còn có rất nhiều giai thoại về sự thất bại của Oni trong các truyền thuyết anh hùng Nhật Bản nữa.
Nguồn gốc của Oni
Có một số giả thuyết về nguồn gốc của Oni.
Ban đầu, người ta gọi những thực thể vô hình là “oni”. Sau đó, chữ Kanji “鬼” với ý nghĩa là “linh hồn của người chết” được truyền từ Trung Quốc vào và người Nhật đã lấy nó làm Kanji cho từ “oni”.
Hình ảnh con quỷ hung dữ ăn thịt người được tạo ra sau nhiều thời kỳ chịu sự ảnh hưởng của hình ảnh Gokusotsu trong Phật giáo.
Mặt khác, có một số tín ngưỡng coi Oni là “vị thần của những ngọn núi hoang”. Và để trấn áp những tên Oni hung bạo, nhiều đền thờ đã được xây dựng ở các địa phương trên cả nước. Ở những đền thờ này, người ta gọi Oni là Onigami, Kishin hay Kijin, đều có nghĩa là Thần Quỷ.
Ngoài ra, người ta còn nói rằng những vật mô phỏng hình Oni có tác dụng như bùa trừ tà. Bạn hãy nhìn vào mái nhà của một ngôi nhà kiểu Nhật xem. Đôi khi trên mái nhà sẽ có hình mô phỏng khuôn mặt của oni, được gọi là “Onigawara” đấy.
Như vậy, có những con quỷ được xây dựng như một nhân vật phản diện trong câu chuyện, nhưng cũng có những con quỷ luôn sát cánh bên con người.
Những hình tượng được liên tưởng từ “oni”
Từ hình ảnh của Oni, những thứ to lớn, mạnh mẽ, đáng sợ, xấu xa và kinh ngạc đôi khi cũng được gọi là “oni”. Trong đó, có những động thực vật đặc biệt to lớn có tên gọi có gắn chữ “oni”, chẳng hạn như: oniyuri (hoa lily hổ), onikuwagata (tên 1 loài bọ cánh cứng), onihitode (sao biển gai), oniyanma (tên 1 loài chuồn chuồn) v.v…
Cũng có những trường hợp người ta gắn “oni” với tên của một nhân vật có tính cách hà khắc, hay một binh lính đã tham gia một trận chiến khốc liệt. Những tên tội phạm tàn bạo cũng được gọi là “oni”.
Hơn thế nữa, người ta cũng nói rằng khi con người tức giận, thù hận hay ghen tuông, họ sẽ biến thành quỷ. Dựa trên điều đó, trong manga và anime Nhật Bản, các nhân vật sẽ mọc sừng khi họ quá tức giận đấy!
Mặt khác, người ta cũng gọi những người có tài năng đặc biệt là “kisai” (chữ Hán là 鬼才 – “quỷ tài”) và dùng từ này để khen ngợi họ. Những người làm việc quá nghiêm túc cũng được gọi là “Oni của công việc”.
Người Nhật và Oni
Người Nhật cho rằng Oni đã xuất hiện từ thời cổ đại. Do đó, trên khắp cả nước, những giai thoại và địa điểm du lịch liên quan đến Oni nhiều đến mức không thể kể hết.
Những cảm xúc đặc trưng của Oni là “sợ hãi”, “tức giận”, “thù hận”, “ghen ghét”, đều là những điều xấu không chỉ phải xóa bỏ mà còn phải khắc phục, biết nó thành chất xúc tác để làm nên những điều tốt đẹp.
Nếu bạn tấn công ai đó khi bạn quá giận dữ thì bạn sẽ bị mọi người sợ hãi và xanh lánh như Oni. Nhưng nếu bạn biến “sự tức giận” đó thành chất xúc tác khiến bạn hành động dũng cảm, hoặc tạo nên tác phẩm nghệ thuật từ sự tức giận đó, bạn sẽ được mọi người ngợi ca như Oni vậy.