Con Rít Có Ngọc
Ở vùng ven núi Chúa (tức Hòn Chảo) thuộc xã Hòa Mỹ, huyện Tuy Hòa xưa còn lưu truyền truyện “con rít có ngọc” như sau:
Ở vùng nọ ban đêm thường thấy xuất hiện một đốm sáng rất lớn, xanh màu ngọc bích, di động chậm. Đốm sang ấy bò từ nhà này sang nhà khác, len lỏi trèo lên xà nhà, chuồng gà... Người ta đốt đèn soi rõ thì thấy một con rết to bằng cổ chân người lớn, dài độ nửa sải tay, những cái chân tua tủa, toàn thân màu hung hung nâu, trong miệng rết có ngậm viên ngọc dạ quang. Ban đêm nó mò đi kiếm ăn, mồm há ra. Viên ngọc trong mồm nó tỏa ánh sáng xanh lơ rất đẹp.
Có một câu chuyện tương tự, các cụ già kể lại rằng: Trong rừng sâu của Núi Chúa (Hòn Chảo) thuộc nhánh phía Đông của dãy Trường Sơn trước đây xuất hiện một con rắn lục có ngọc. Loại rắn lục bình thường chỉ to bằng ngón tay. Nhưng con rắn này to như con trăn gió. Trong mồm nó có một viên ngọc lớn, cực kỳ quý giá. Ban đêm nó đi kiếm ăn, mồm há rộng, viên ngọc trong ấy phát ra ánh sáng xanh đẹp lắm. Thế rồi, nhiều anh thợ rừng ham viên ngọc quý, đã hè nhau dùng cây săn con (cỏn gọi là cây chà rang) đón đánh chết nó đế lấy ngọc. Ngờ đâu, khi rắn chết thì viên ngọc cũng hết sáng luôn. Khi móc trong họng rắn ra được thì. ngọc đã “chết” rồi, chỉ còn là một viên tròn giống như viên sỏi trắng đục lờ lờ nhưng rất cứng.
Kể câu chuyện trên xong, già làng bày “các cháu muốn lấy viên ngọc của con rết chúa này thì phải lấy sống, chớ có đập nó chết thì hư ngọc đấy”.
Người ta nghe vậy, bàn nhiều cách để bẫy hoặc nhử. Cuối cùng, có người nghĩ rằng “rít hay ăn thịt gà”. Họ làm thịt con gà mái mập đem luộc chín để vào đã ở giữa sân rồi ngồi rình suốt đêm Nửa đêm, quả nhiên, ngửi thấy mùi thịt gà thơm ngon, cu cậu lần mò tới. Nó đi quanh quẩn đĩa gà luộc một lát rồi rón rén vô ăn. Trước khi ăn nó nhả viên ngọc vào
đĩa. Lúc này, người ta đổ xô ra định chộp lấy viên ngọc. Nhưng nó còn nhanh hơn. Trong tích tắc nó đã ngậm ngay viên ngọc và chạy đi (người ta không dám đuổi đánh chết nó).
Thất bại keo đầu, người ta rút ra kinh nghiệm.
Đêm hôm sau họ lại luộc con gà khác thơm ngon. Người ta lấy một cái tỉn lớn chứa gần đầy nước. Trên miệng tỉn gác hai thanh tre lật úp ở giữa hai thanh tre gác con gà luộc (họ không đựng gà trong đĩa nữa). Nửa đêm, rít lại bò đến. Nó trèo lên và bò quanh miệng tỉn. Nó dòm dòm ngó ngó, tìm kiếm chỗ đặt viên ngọc, nhưng không có chỗ nào. Nó lại bò quanh, lại tìm... Lâu lắm, hình như không còn cách nào khác, nó mon men theo hai thanh tre bò ra chỗ con gà luộc.
Trước khi ăn, nó nhả viên ngọc lên một thanh tre. Nhưng viên ngọc tròn gặp lưng thanh tre tròn, nó lăn tõm xuống tỉn nước sâu, sáng rực cả đáy tỉn. Nó hoảng hốt, quên cả ăn, lao theo xuống tỉn nước. Nhưng thân hình, nó nổi lềnh phềnh không cách gì lặn chìm xuống được. Nó cứ bơi bơi trên mặt nước. Lúc này người ta mới đổ xô ra đánh chết con rít to ấy và vớt viên ngọc lên. Viên ngọc vẫn còn sáng xanh lóng lánh.
(Theo lời kể của cụ Bốn Kích, thôn Cảnh Tịnh, xã Hòa Thịnh Tuy Hòa, Phú Yên, 1 944)
Share this:
Thích bài này:
Thích
Đang tải…