Ớt không chỉ là gia vị cay nồng đặc trưng trong mỗi món ăn hàng ngày mà còn có công dụng chữa bệnh khá hữu hiệu. Vậy quả ớt có thể chữa trị bệnh lý gì? Bài thuốc chữa bệnh với quả ớt như thế nào? Hãy theo dõi thông tin giải đáp trong bài viết.
Thông tin chung về quả ớt
Nói tới ớt ai cũng tưởng tượng ngay trong đầu hình thái một loại quả thon dài, có màu đỏ tươi và vị cay rát khi nếm thử. Một số nghiên cứu khoa học đã nhận định, ớt có nhiều tác dụng điều trị bệnh khác nhau. Người bệnh hãy theo dõi bài viết để biết thông tin chi tiết.
Mô tả
Ớt là một loại cây thuộc Cà (Solanaceae). Cây ớt thường có bụi nhỏ, cao khoảng 0,5-1 mét, phân cành rất nhiều. Lá ớt nguyên, có hình trái xoan nhọn, mọc đối xứng. Hoa thường mọc đơn ở nách lá. Đài hình quả chuông, tràng cũng có hình chuông hoặc hình bánh xe, chia làm 5 thùy, có màu vàng nhạt hoặc trắng. Nhị 5, bầu có 2-3 ô. Hình dạng quả ớt rất đa dạng từ tròn, thuôn đến mảnh hẹp. Màu cũng đa dạng: Xanh, tím, vàng và đỏ. Hạt ớt thì có hình thận dẹp.
Phân bố và phân loại
Quả Ớt có nguồn gốc từ châu Mỹ nhưng hiện nay nó được trồng khắp nơi trên thế giới với các công dụng chính là làm gia vị, làm rau ăn và đóng vai trò như một vị thuốc.
Tại Việt Nam có 4 loại ớt chính là:
- Ớt hiểm: Loại ớt có vị rất cay, thường mọc quả có màu trắng, vàng và đỏ trên cùng một cây.
- Ớt sừng trâu: Quả cay có hình dài, nhọn và thường làm gia vị.
- Ớt Đà Lạt: Còn có tên gọi khác là ớt tây, ớt trái hay ớt chuông. Không có vị cay. Thường được chế biến như một loại rau trong các món salad, rau xào hay nộm.
- Ớt Capsicum chinense: Hình thù khá đặc biệt, quả tròn, hơi teo, có màu vàng cam, đỏ hoặc xanh. Loại ớt này cũng không cay và thường được sử dụng để trang trí.
Thành phần dinh dưỡng chính trong ớt
Dù là một quả nhỏ bé nhưng ớt cũng chứa khá nhiều các loại vitamin và khoáng chất quan trọng với cơ thể. Nghiên cứu khoa học đã chỉ ra cứ 100g ớt tươi có những thành phần chính dưới đây:
- Vitamin A 952 UI x 0,6µg
- Vitamin C 143,7 mg
- Vitamin B6 0,5 mg
- Kali 322mg
- Magie 23mg
- Canxi 14mg
- Natri 9mg
- Sắt 1mg
- Chất đạm 1,9g
- Chất xơ 1,5g
- Chất béo 0,4g
- Năng lượng 39kcal
Công dụng của quả ớt
Được sử dụng khá đa dạng trong đời sống hàng ngày. Quả ớt có mặt từ bàn ăn của mỗi gia đình, mâm cỗ trong nhà hàng hay trong bài thuốc chữa bệnh dân gian.
Tác dụng dược lý của quả ớt
Là một loại quả quen thuộc với vai trò làm gia vị, ít ai biết rằng cây ớt còn sở hữu những công dụng tuyệt vời với sức khỏe con người.
Theo y học cổ truyền
Trong y học cổ truyền, quả ớt có vị cay, nóng, có công dụng ôn trung, tán hàn, tiêu thực, kiện tỳ, chỉ thống. Nhờ vậy ớt có khả năng kích thích dạ dày, lợi tiểu hay dùng ngoài làm thuốc chuyển máu. Do đó nó thường được sử dụng trong các bài thuốc điều trị chứng đau bụng do lạnh, tiêu hóa kém, đau bụng do tỳ vị hư hàn, kiết lỵ, tiêu chảy, bệnh sởi đậu ban chẩn hay đau nhức xương khớp do phong thấp, sốt rét.
Không chỉ quả ớt mà trong Đông y, lá ớt có vị ngọt, đắng, tính mát cũng có những lợi ích như thanh nhiệt, giải độc, lợi tiểu và sát trùng. Rễ ớt có công dụng hoạt huyết và tán thũng giúp điều trị chứng bệnh phong thấp.
Theo y học hiện đại
Loại quả cay này có chứa sắc tố carotenoid là capsanthine (0,4%), alcaloid chính là capsaicine (0,2 %), betaine, cholien và adenine. Khi quả ớt chín đỏ sẽ có chứa nhiều vitamin C nhất, lên tới 200-400mg.
Theo các chuyên gia của Đại học Oxford (Anh) và trường y thuộc Đại học Harvard (Hoa Kỳ), những người có thói quen ăn cay hàng ngày hoặc cách nhật sẽ giảm 14% nguy cơ tử vong sớm vì bệnh tật so với những người không thích ăn cay hoặc chỉ ăn ít hơn một lần một tuần. Ở những người ăn cay, tỉ lệ mắc phải các bệnh lý nguy hiểm như bệnh lý về tim mạch, bệnh liên quan hệ hô hấp và ung thư sẽ giảm đáng kể.
Một nghiên cứu khoa học mới được công bố tại Hoa Kỳ thì đưa ra kết luận rằng hoạt chất Capsaicin – chính là chất tạo nên sự cay, nóng đặc trưng của quả ớt có thể ngăn chặn sự phát triển của tế bào ung thư phổi, ngăn chúng không lây lan sang các cơ quan khác. Ung thư phổi là một trong những căn bệnh ung thư khiến nhiều người tử vong nhất, đặc biệt là khi bệnh đã chuyển sang giai đoạn di căn.
Những bài thuốc chữa bệnh từ quả ớt
Dưới đây là tổng hợp một số bài thuốc chữa bệnh từ cây ớt và quả ớt đã được áp dụng lâu nay trong dân gian và y học cổ truyền.
Bài thuốc điều trị đau dạ dày
- Chuẩn bị: 1-2 quả ớt, 20g nghệ vàng.
- Thực hiện: Phơi khô ớt tươi rồi nghiền nát cùng nghệ vàng. Mỗi ngày uống 2-3 lần, mỗi lần nửa thìa cà phê.
Theo chuyên gia Minh Thùy: “Ớt chứa hàm lượng vitamin C cao, lên tới 200-400mg. Nhờ đó dược liệu này có thể kháng viêm, giảm đau, chống oxy hóa và ngăn ngừa ung thư dạ dày hiệu quả. Tuy nhiên, ớt có thể làm tình trạng trào ngược dạ dày trở nên tồi tệ hơn nếu vượt quá liều lượng. Vì vậy, người bệnh cần tuân thủ định lượng bác sĩ quy định”.
Chữa đau bụng kinh niên
- Chuẩn bị: Rễ cây ớt, rễ cây chanh và rễ xuyên tiêu mỗi loại 10g.
- Thực hiện: Sao vàng tất cả các thành phần kể trên rồi sắc uống hết trong ngày.
Giảm sưng do côn trùng đốt
- Chuẩn bị: Một nắm lá ớt tươi.
- Thực hiện: Rửa sạch rồi giã nát lá ớt sau đó đắp vào vết côn trùng cắn.
Trị eczema
- Chuẩn bị: Lá ớt tươi (30g), me chua (20g).
- Thực hiện: Rửa sạch lá ớt, cạo vỏ me chua rồi giã nát cả hai đắp vào vùng da bị tổn thương. Thực hiện liên tục trong 3-5 ngày.
Chữa mụn nhọt
- Chuẩn bị: Lá ớt, lá tử vi, lá bồ công anh, lá na và lá táo mỗi thứ 10-20g.
- Thực hiện: Rửa sạch các loại lá kể trên, giã nhuyễn, thêm một ít muối rồi đắp vào chỗ mọc mụn.
Hạn chế tiêu chảy, kiết lỵ
- Chuẩn bị: Một quả ớt, váng đậu phụ.
- Thực hiện: Rửa sạch quả ớt rồi lấy váng đậu phụ bọc kín lại rồi ăn.
Hạ sốt
- Chuẩn bị: Lấy hạt ớt, căn cứ số tuổi để đếm số hạt tức là cứ thêm 1 tuổi là dùng 1 hạt. Tối đa dùng 20 hạt.
- Thực hiện: Hãm hạt ớt trong một cốc nước sôi, để nguội vừa rồi uống 2 lần/ngày.
Khắc phục khản cổ
- Chuẩn bị: 2-3 quả ớt tươi.
- Thực hiện: Thái nhỏ ớt rồi ngâm nước đun sôi để nguội, thêm một chút muối rồi dùng làm nước súc miệng hàng ngày.
Chữa khớp xương đau nhức
- Chuẩn bị: Ớt (12g), rượu (500ml).
- Thực hiện: Ớt rửa sạch rồi ngâm với rượu trong hũ kín. Ngâm ít nhất khoảng nửa tháng mới đem ra sử dụng. Uống rượu ớt mỗi ngày tăng dần từ 5ml lên 15ml.
Trị đau lưng
- Chuẩn bị: 15 quả ớt chín, 3 cái lá đu đủ và 80g rễ chỉ thiên.
- Thực hiện: Đem giã nhỏ tất cả các thành phần kể trên rồi ngâm với cồn với tỷ lệ 1:2. Khoảng 3-5 ngày thì có thể sử dụng. Lấy nước cốt để xoa bóp lên vùng đau nhức.
Chữa bệnh vảy nến
- Chuẩn bị: Lá ớt cay (một nắm to), tinh tre đằng ngà (một bát con), lá sống đời (7-9 lá) và thiên niên kiện (300g).
- Thực hiện: Lá ớt đem sao chín nhưng không để cháy xém. Cho lá ớt đã sao cùng các thành phần khác đun sôi cùng 2 lít nước. Uống thay nước hàng ngày.
Chống đau thắt ngực
- Chuẩn bị: Ớt (2 quả), đan sâm và nghệ đen mỗi thứ 20g.
- Thực hiện: Sắc các vị trên rồi chắt lấy nước cốt uống mỗi ngày.
Trị chân tay bủn rủn
- Chuẩn bị: Rễ cây ớt (2 cái), chân gà (15 đôi), lạc nhân (60g) và hồng táo (6 quả).
- Thực hiện: Nấu các thành phần kể trên với nước, cho thêm một chút rượu trắng rồi chia thành 3 lần ăn hết trong ngày.
Ổn định huyết áp
- Chuẩn bị: Ớt xanh (60g), thịt lợn ba chỉ (80-100g) và mướp đắng (60g).
- Thực hiện: Sau khi rửa sạch thì thái lát ớt, thịt lợn và mướp đắng. Xào lửa to, nêm nếm gia vị cho vừa và ăn nóng món ăn này.
Trị viêm đường tiết niệu
- Chuẩn bị: Lá ớt (1 bó) và cá trê hoặc cá chép (200-400g).
- Thực hiện: Sau khi làm sạch cá thì đem nấu canh với lá ớt, thêm gia vị cho vừa ăn.
Lưu ý khi sử dụng quả ớt
Trong quá trình sử dụng ớt, nhằm đảm bảo quả ớt luôn tươi và giữ nguyên những dược tính trong điều trị bệnh, chúng ta cần phải lưu ý một số điều dưới đây:
- Nên sử dụng một lượng ớt vừa phải tránh phản tác dụng
- Ớt là loại quả mọc quanh năm nên không khó để tìm mua trên thị trường, từ chợ cóc tới siêu thị, bạn đều có thể tìm thấy loại quả này. Dạng bào chế cũng rất đa dạng: Quả tươi, quả sấy khô hay nghiền thành bột mịn.
- Có nghiên cứu đã chỉ ra rằng trong những quả ớt đã bị thối, hỏng có một số hợp chất hóa học, trong đó tiêu biểu là Aflatoxin hay còn có tên gọi là chất diệt nấm có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư dạ dày, ung thư ruột kết hoặc gan.
- Nếu sử dụng quả ớt trong các bài thuốc hay trong ăn uống hàng ngày, cần lưu ý phải rửa sạch trước khi chế biến để loại bỏ hoàn toàn bụi, bẩn hay lượng thuốc trừ sâu, bảo vệ thực vật còn dư thừa.
- Ớt có thể gây bỏng rát cho da, gây ra kích ứng mạnh nếu tiếp xúc vào vùng mắt, mũi và cổ họng do đó cần thận trọng khi sử dụng. Tốt nhất là nên đi bao tay và đeo khẩu trang trong quá trình cắt ớt. Tuyệt đối không sờ tay lên mắt trong khi chế biến ớt.
- Trong trường hợp bất cẩn để ớt tiếp xúc vào mắt, mũi thì cần rửa sạch với nước; ớt đi qua vùng khoang miệng, cổ họng và dạ dày khiến cảm giác cay sộc bất ngờ thì nên ăn sữa chua lạnh vì sữa chua sẽ giúp giảm cảm giác bỏng rát bằng cách pha loãng nồng độ Capsaicin và ngăn chất này tiếp xúc với niêm mạc dạ dày.
Ớt chữa bệnh dạ dày là phương pháp quen thuộc được nhiều người bệnh tin tưởng. Tuy nhiên, nhiều chuyên gia khuyến cáo, người bệnh nên sử dụng đúng mục đích, đúng liều lượng, tránh các tác dụng phụ không mong muốn. Để mang lại hiệu quả cao, tốt nhất, người bệnh nên sử dụng một số sản phẩm từ thiên nhiên có chứa thành phẩn thảo dược này.
Hiện nay trên thì trường có rất nhiều sản phẩm điều trị bệnh dạ dày chất lượng. Theo tư vấn của chuyên gia tại Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, người bệnh nên sử dụng sản phẩm bảo vệ sức khỏe “Dạ dày – tá tràng Metaherb“. Viên uống này chứa thành phần từ thảo dược đặc trị, có nhiều ưu điểm vượt trội:
- Thành phần là bộ tứ thảo dược cải thiện nhanh triệu chứng viêm đau dạ dày như: lá khôi, khổ sâm, cam thải, tinh curcumin trong nghệ…
- Áp dụng công nghệ cao, chiết xuất 100% tinh chất thảo dược, có khả năng thẩm thấu vào máu người bệnh gấp 75 lần bình thường
- Hiệu quả giảm đau, khắc phục buồn nôn, ợ chua, nóng rát, đầy bụng, khó tiêu sau 1 tuần sử dụng
- An toàn, lành tính, không có tác dụng phụ, có thể sử dụng lâu dài
Mong rằng những thông tin tổng quan về ớt sẽ giúp cho độc giả nắm được những công dụng tuyệt vời của nó trong đời sống thường ngày. Nếu còn bất cứ câu hỏi nào về cây thuốc, cách sử dụng, hãy liên hệ với chuyên gia để được giải đáp chi tiết.